پژوهشی تطبیقی درباره انسان از دیدگاه مولوی و اسپینوزا
الموضوعات :
1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی هشتگرد
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
انسان موجودی است که از دیرباز توجه اندیشمندان را به خویش معطوف ساخته و از جهات گوناگون مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. عرفا و فلاسفه نیز، هر کدام به این موضوع پرداخته‌اند، لیکن دست‌یابی به تعریفی که تفاوت‌های لفظی و ظاهری آنان را در این حوزه خاتمه بخشد بس دشوار است. باوجود این، پرداختن به این مسأله برای تقریب دیدگاه اندیشمندانی که دراین‌باره اندیشیده‌اند، لازم و ضروری به نظر می‌آید. در این مقاله پژوهشگر بر آن است که در راستای تبیین این مفهوم، به بررسی ضعف و قوت انسان در اندیشه مولوی و اسپینوزا که از برجسته‌ترین چهره‌های اندیشه بشری‌اند بپردازد و برخی از وجوه تشابهانسان کاملِ مولوی و انسان عاقلِ اسپینوزا را موردبررسی و تحلیل قرار دهد و با بهره بری از نگرش این دو متفکّر، نشان دهد چگونه انسانِ ضعیفی که اسیر پنجه عواطف و هواجس نفسانی است به فضیلت و سعادت دست می‌یابد و به والاترین مقام انسانی نائل می‌شود.
- قرآن مجید.
- اسپینوزا، باروخ( 1364) اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
- اسپینوزا، باروخ(1374)رساله در اصلاح فاهمه، ترجمه اسماعیل سعادت، مرکز نشر دانشگاهی، تهران.
- اسپینوزا، باروخ،( 1382) شرح اصول فلسفه دکارت و تفکرات مابعدالطبیعی، ترجمه محسن جهانگیری، انتشارات سمت، تهران.
- اسکروتن، راجر،(1383) تاریخ مختصر فلسفه جدید، ترجمه اسماعیل سعادتی خمسه، چاپ اوّل، حکمت، تهران.
- اصفهانی، راغب،(1967)محاضرات الادبا، بیروت.
- پوپر، کارل،( 1380)، جامعۀ باز و دشمنانش، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، چاپ سوم، خوارزمی، تهران.
- چیتیک، ویلیام،( 1382) راه عرفانی عشق، ترجمۀ شهاب‌الدین عباسی، چاپ اول، نشر پیکان، تهران.
- حلبی، علی‌اصغر،(1371)انسان در اسلام و مکاتب غربی، چاپ اول، اساطیر، تهران.
- حلبی، علی‌اصغر(1383)تاریخ سیر فلسفه در اروپا، جداول، چاپ اول، قطره، تهران.
- حلبی، علی‌اصغر،( 1387) کشکول جدید، چاپ اول، قطره، تهران.
- خرمشاهی، بهاءالدین،(1371) حافظ‌نامه، چاپ چهارم، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
- خلیفه، عبدالحکیم،( 1389) عرفان مولوی، ترجمۀ احمد محمدی؛ احمد میر علایی، چاپ ششم، علمی و فرهنگی، تهران.
- دورانت، ویلیام جیمز،( 1387)تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب، چاپ بیست و یکم، علمی-فرهنگی، تهران.
- دهخدا، علی‌اکبر،( 1352)امثال‌وحکم، امیرکبیر، تهران.
- زرین‌کوب، عبدالحسین،( 1384 )پله‌پله تا ملاقات خدا، چاپ بیست و پنجم، علمی، تهران.
- سعدی، مصلح بن عبدالله،( 1363) کلّیّات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، چاپ اوّل، امیرکبیر، تهران.
- شهرستانی، محمد بن عبدالکریم،( 1967) الملل و النحل، چاپ اول، محمد سید کِیلانی، قاهره.
- فروغی، محمدعلی،( 1383) سیر حکمت در اروپا، چاپ اوّل، هِرمس، تهران.
- فروزانفر، بدیع‌الزمان( 1380) شرح مثنوی، جزء اول از دفتر اول، چاپ نهم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
- فروزانفر، بدیع‌الزمان،( 1385) احادیث و قصص مثنوی، چاپ سوم، امیرکبیر، تهران.
- مولوی بلخی، جلال الدّین محمد، بی.تا. دیوان شمس، چاپ هند.
- مولوی بلخی، جلال الدّین محمد( 1384) فیه ما فیه، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ هفتم، زوّار، تهران.
- مولوی بلخی، جلال‌الدین محمد،( 1299)مثنوی، چاپ علاءالدوله، تهران.
- مولوی بلخی، جلال‌الدین محمد،( 1385) کلّیّات دیوان شمس تبریزی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، جلداول، چاپ سوّم، نگاه، تهران.
- مولوی بلخی، جلال الدّین محمد،(1383)مثنوی معنوی، نیکلسون، به کوشش مهدی آذریزدی (خرّمشاهی)، چاپ هفتم، پژوهش، تهران.
- نسفی، عزیزالدّین،( 1389)الانسان الکامل، تصحیح ماریژان موله، ترجمة سیّدضیاءالدّین دهشیری، چاپ دهم، طهوری، تهران.
- همائی، جلال الدّین،(1354)، مولوی چه می‌گوید، چاپ دوّم، آگاه، تهران.
- یاسپرس، کارل،(1387) اسپینوزا، ترجمه محمدحسن لطفی، چاپ سوم، طرح نو، تهران.
- Russell Bertrand, (1967), “Spinoza”, A History of western Philosophy, 552, Tenth impression, London.
