تحلیل مقطوعتین غزلیتین للشاعرین عالمی درابجردی وسعدی الشیرازی على أساس النقد الشکلانی

الموضوعات :

اعظم بازگیر الوار ¹ (طالبة دکتوراه فی اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران)
محمود طاووسی ² (أستاذ فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران)
مریم امیرارجمند ³ (أستاذة مساعدة فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران)
فاطمه امامی ⁴ (أستاذة مساعدة فی قسم اللغة الفارسیة وآدابها، فرع رودهن، جامعة آزاد الإسلامیة، رودهن، إیران)

تاريخ الإرسال : 24 السبت , ربيع الثاني, 1441 تاريخ التأكيد : 29 الأحد , شوال, 1441 تاريخ الإصدار : 08 الأربعاء , شعبان, 1441

الکلمات المفتاحية: المدرسة الشکلیة, عالمی درابجردی, النقد الحدیث, سعدی, الشکل والبنیة,

ملخص المقالة :

لطالما قامت مدارس النقد الأدبی بدراسة نصوص أدبیة ونقدیة لمثل هذه الأعمال. حیث أنشأت فی القرن العشرین مدرسة تسمى الشکلیة أو الشکلانیة وعرفت فیما بعد بالنقد الأدبی الحدیث. کانت الدراسة النقدیة للعمل الأدبی فی هذه المدرسة ترکّز فقط على الشکل والأغراض البنیویة وتقوم على المقاربات اللغویة. فی هذه المقالة یقوم الباحثون بدراسة مقارنة بین مقطوعة غزلیة لسعدی (690هـ) ومقطوعة غزلیة أخرى لمیرزا سهراب درابجردی الملقب بعالمی (975هـ) بمنهج وصفی تحلیلی على أساس النقد الشکلی. واستنتج الباحثون بعد دراسة کل من المقطوعتین الغزلیتین والمصادر المتعلقة بالنقد الشکلی، أن الألفاظ المستخدمة بالشحنة العاطفیة السلبیة والموسیقى (الخارجیة والداخلیة والجانبیة) وکذلک الصناعات البدیعیة والتعبیریة فی النص الشعری، لعبت دوراً هامّاً فی تقدیم المعنى والمحتوى المقصود لدى سعدی وعالمی على النحو الذی أراد الشاعران إیصاله إلى الجمهور. ویبدو أن عالمی درابجردی أخذ بأسلوب سعدی ولغته فی مقطوعته الغزلیة وقد تأثر بشکل وبنیة مقطوعة سعدی ونجح فی تصویر المعنى وهو الحزن وهجر الحبیب بالشکل المطلوب.

المصادر:

احمدی، بابک. (1380ش). ساختار وتأویل متن (هیکل النص وتفسیره). ط 5. طهران: مرکز.

بشیری، محمود وطاهره خواجه­گیری. (1390ش). «بررسی سه غزل سنایی بر پایه نقد فرمالیستی با تأکید بر آرای گرامون ویاکوبسن» (دراسة ثلاث مقطوعات غزلیة لسنائی على أساس النقد الشکلی اعتماداً على آراء جرامون وجاکوبسن). پژوهش­نامه زبان وادبیات فارسی. السنة الثالثة. العدد 9. صص92-73

پاینده، حسین. (1388ش). نقد ادبی ودوموکراسی (النقد الأدبی والدیمقراطیة). طهران: نیلوفر.

ــــــ. (1397ش). نظریه ونقد ادبی؛ درسنامه­ای میان رشته­ای (النظریة والنقد الأدبی؛ المنهج متعدد التخصصات). المجلد الأول. طهران: سمت.

حسن­لی، کاووس. (1387ش). «بازخوانی فرمالیستی غزلی از بیدل» (إعادة القراءة الشکلیة فی مقطوعة غزلیة للشاعر بیدل). فصلنامه نقد ادبی. السنة الأولى. العدد2. صص29- 38

حسینی مؤخر، سیدمحسن. (1382ش). «ماهیت شعر از دیدگاه منتقدان ادبی اروپا» (طبیعة الشعر من وجهة نظر نقاد الأدب الأوروبیین). فصلنامه پژوهش­های ادبی. السنة الأولى. العدد2. الخریف والشتاء. صص90-73

سپه­وندی، مسعود وفرانک فرشید. (1389ش). نقد ادبی؛ آشنایی با مکاتب نقد وآفاق نقد عملی (التعرف على مع مدارس النقد والنقد العملی). ط1. اراک: نویسنده.

شمیسا، سیروس. (1388ش). نقد ادبی. طهران: میترا.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا.(1370ش). موسیقی شعر.ط9. طهران: آگاه.

ـــــــــــ. (1391ش). رستاخیز کلمات (قیام الکلمات). طهران: سخن.

صفوی، کوروش. (1390ش). از زبان شناسی به ادبیات (من اللسانیات إلى الأدبیات). مجلدان. ط 3. طهران: سوره مهر.

عالمی دارابجردی، میرزا سهراب. (975ق). مخطوطة. فهرس المخطوطات الإیرانیة. طهران: مکتبة إیران الوطنیة.

عبدالله، صفر. (1390ش). «تحلیل زیبایی­شناختی دو غزل سعدی» (جمالیات اللغة الشعریة فی مقطوعتین غزلیتین لسعدی). بوابة العلوم الإنسانیة الشاملة. دراسات حول سعدی. الکتاب الرابع عشر (الغزلیات). صص86-74

علوی مقدم، مهیار. (1381ش). نظریه­های نقد ادبی معاصر؛ صورت­گرایی وساختار­گرایی (نظریات النقد الأدبی المعاصر؛ الشکلیة والبنیویة). ط2. طهران: سمت.

فروغی، محمدعلی. (1374ش). کلیات سعدی. طهران: رها.

قویمی، مهوش. (1383ش). آوا والقا: رهیافتی به شعر اخوان ثالث (الأصوات اللغویة ونطقها؛ مقاربة لشعر أخوان ثالث). طهران: هرمس.

کاشانی، میرتقی­الدین. (1392ش). خلاصة الأشعار وزبدة الأفکار(شیراز وضواحیها). تصحیح نفیسه ایرانی. ط1. طهران: میراث مکتوب.

لقمان، سیّده حورا ومهناز رمضانی. (1394ش). ادب پارسی (فارسی عمومی). طهران: راز نهان.

معین، محمد. (1371ش). فرهنگ فارسی (المعجم الفارسی). المجلد الأول. ط8. طهران: امیرکبیر.

مکاریک، ریما. (1385ش). دانش­نامه نظریه­های ادبی (موسوعة النظریات الأدبیة). ترجمة م. مهاجر وم.نبوی. طهران: آگاه.

میرصادقی، میمنت. (1373ش). واژه نامه هنر شاعری (قاموس فن الشعر). طهران: کتاب مهناز.