مقایسه‌ی تطبیقی کارکرد تمثیل حیوانات در کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه و سندبادنامه
الموضوعات :
مرجان علی اکبرزاده زهتاب
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ایران.)
طاهره مهری مالفجانی
2
(کارشناس ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور واحد لواسانات، ایران.)
الکلمات المفتاحية: کلیله و دمنه, مرزبان‌نامه, سندبادنامه, تمثیل, حیوانات.,
ملخص المقالة :
تمثیل حیوانات در ادب فارسی کاربرد دیرینه‌ای دارد. مساله‌ی اصلی پژوهش حاضر، مقایسه‌ی کارکرد تمثیل حیوانات در سه اثر تعلیمی؛ کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه و سندبادنامه است تا تبیین شود که چگونه هر یک از سه اثر مورد نظر، تمثیل‌های حیوانات را در راستای اهداف خاص خود به کار بسته‌اند. ارزش این پژوهش به‌جهت اهمیت ادبی تمثیل و نیز جایگاه ارزشمند ادبیِ سه اثر مورد نظر در حوزه‌ی ادب تعلیمی است. مهم‌ترین پرسش‌های پیش روی آن است که؛ در سه اثر مورد نظر، کدامین کارکردها برای تمثیل حیوانات در نظر گرفته شده؟ وجوه مشابهت و مفارقت این کارکردها چیست؟ این جستار با ابزار کتاب‌خانه‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی با بررسی شواهد مثالی از حکایات دارای تمثیلات حیوانی از هرسه اثر فراهم آمده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که؛ نویسندگان هر سه کتاب با بهره‌گیری از تمثیل حیوانات، معانی پیچیده را آشکار کرده، فضیلت‌ها و رذیلت‌های اخلاقی را بیان داشته‌اند؛ کارکرد تمثیل در کلیله و دمنه بیش‌تر بر توازن قدرت تکیه دارد و اغلب سیاسی، اجتماعی و اخلاقی است اما کارکرد تمثیل در مرزبان‌نامه بیش‌تر اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است و در سندبادنامه با بهره‌گیری از تمثیل بر اساس باورهای آن روزگار به مکر زنان پرداخته دارای جنبه‌های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی است.
