گونه های تمثیل در مثنوی المعنویه الخفیه اثر ابراهیم گلشنی بردعی

الموضوعات :

علی اخلاقی ¹ , مریم محمودی ²

1 - 1- دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان، ایران.
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان، ایران

تاريخ الإرسال : 03 الجمعة , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 03 الجمعة , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 01 الأربعاء , ذو الحجة, 1441

الکلمات المفتاحية: گلشنی بردعی, المعنویه الخفیه, گونه‌های تمثیل, رذائل اخلاقی, Golshani Barda'I, Al-Ma'nawiyyah Al-Khafiya, Allegorical Types, Moral Vices,

ملخص المقالة :

برای فهم آثار عرفانی که اغلب حاصل تجربه ها و آموزه های عرفانی شاعران عارف است، صور خیال نقش زیادی داشته و جزء لاینفک آثار عرفانی است. صاحبان این آثار به شکلی آسان و همه فهم از حکایات، داستان ها، امثال، قصه های تمثیلی و رمزی برای تصویر و استدلال و توجیه دعاوی و اقوال خود بهره می گرفته اند تا تصوّر و قبول آنها برای اذهان آحاد مردم به آسانی انجام گیرد. مثنوی عرفانی المعنویه الخفیه سرودة شیخ ابراهیم گلشنی بردعی یکی از این آثار است. شاعر از بزرگان صوفیه و پیروان طریقت آذربایجان در سدۀ نهم هجری است و مثنوی وی نظیره ای بر مثنوی معنوی مولاناست. موضوع و هدف این مقاله که به روش تحلیل اطلاعات و کتابخانه ای انجام شده است، بررسی انواع شگردهای تمثیلی همانند داستان تمثیلی، پارابل، اگزمپلوم، نماد، اسطوره و تمثیلات قرآنی است که شاعر برای تفهیم تاثیر مستقیم نفس، هواپرستی، زن بارگی، شهرت طلبی، طول امل، ، تغییر قضا و قدر و... برای مخاطب تبیین و تشریح کرده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که تمثیل داستانی(الیگوری) پر بسامدترین نوع تمثیل این مثنوی است.

المصادر:

قرآن کریم

1. آقا حسینی،حسین و محبوبه همتیان، (1394)، نگاهی تحلیلی به علم بیان، تهران: انتشارات سمت.


2. انوشه، حسن.( 1383). دانشنامۀ ادب فارسی، ادب فارسی در آناتولی و بالکان. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.


3. پورنامداریان، تقی ، (1368 )، رمز و داستان های رمزی ، ج دوم، تهران: علمی و فرهنگی، چ چهارم.


4. درایتی، مصطفی، (1389)، فهرستواره دست نوشته­های ایران (دنا)، تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.


5. شفیعی کدکنی،محمدرضا، (1391)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.


6. شمس قیس رازی، (1388)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران:علمی.


7. شمیسا، سیروس، (1390)، بیان ومعانی، تهران:نشر میترا، چ سوم.


8. فتوحی رود معجنی، محمود،( 1385)، بلاغت تصویر، تهران: انتشارات سمت.


9. فولادی، علیرضا، (1390) ، زبان عرفان، تهران: انتشارات سخن، چ سوم.


10. کشفی، اکرم و احمدرضا یلمه­ها، (1396)،تحلیل عرفانی مثنوی المعنویه الخفیه اثر ابراهیم گلشنی بردعی،فصلنامه عرفانی اسلامی، دوره 14، شماره 53 ،صص 84-101


11. گلشنی بردعی، ابراهیم.(بی‌تا). المعنویه‌الخفیه، نسخه خطی شماره 178، کتابخانه سپه‌سالار.


12. نامجو، کرامت و احمدرضا یلمه­ها(1396)،معرفی مثنوی المعنویه الخفیه ، فصلنامه –پژوهشنامه نسخه    شناسی متون نظم و نثر فارسی، دوره دوم، شماره 3. صص63-92


13. نظری، ماه، (1395)، بیان وحدت با شگردهای تمثیلی در مثنوی معنوی، فصلنامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان فارسی، شماره سی­ام، صص: 151-168.