بررسی تمثیل و گونه های آن در منظومة عرفانی سیرالعباد الی المعاد سنائی
الموضوعات :
رامین صادقی نژاد
1
,
مریم محمدزاده
2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اهر
تاريخ الإرسال : 21 الجمعة , ربيع الثاني, 1440
تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , ربيع الثاني, 1440
تاريخ الإصدار : 15 السبت , ربيع الثاني, 1440
الکلمات المفتاحية:
educational system,
تمثیل ادبی,
سنائی غزنوی,
سیرالعباد الی المعاد,
عرفانی- فلسفی,
منظومۀ تعلیمی,
literary allegory,
Ghaznavi Senate,
Sierra Alad al-Mā'ad,
mystical-philosophical,
ملخص المقالة :
تمثیل از عناصر مُهمّ در داستان پردازی و بهترین روش برای بیان مسائل عرفانی و فلسفی و یکی از شیوه های مؤثّر در فهم مُخاطب به شمار می رود. بررسی مثنوی سیر العباد الی المعاد سنائی غزنوی، نشان می دهد، سنائی از عنصر تمثیل، بهرۀ فراوانی برده است. سؤال اصلی این نوشته آن است که سنائی، بیشتر از چه نوع تمثیلی برای بیان موضوعات و مفاهیم و مقاصد تعلیمی خود سود برده است؟ این نوشته با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تمثیل و گونه های آن در این اثر پرداخته است. سنائی در این منظومه، با وارد کردن آرایۀ تمثیل به حیطۀ بیان مسائل عرفانی و فلسفی، ضمن آن که سبب سهولت درک مسائل غامض فلسفی و عرفانی شده و مخاطب را به تفکّر در آفرینش و هستی واداشته، اثری بدیع و به دور از ابتذال آفریده است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که تمثیل های ادبی بر ساخته از قرآن و بویژه اسرائیلی‌ات پُرکاربردترین نوع تمثیل در این اثر عرفانی- فلسفی است.
المصادر:
قرآن مجید.
اسعد گرگانی. فخرالدین (1367)، ویس و رامین. به اهتمام محمدجعفر محجوب، تهران: اندیشه.
اکبری بیرق. حسین. الیاس بابائی (1388)، صراطهای مستقیم (مطالعة تطبیقی دو اثر عرفانی: سیرالعباد الی المعاد سنایی و کمدی الهی دانته)، ادبیات تطبیقی، سال سوم، شمارة 10، صص 100- 71.
المیدانی، ابوالفضل احمدبن محمدبن نیشابوری(2003)، مجمع الامثال، تحقیق و شرح و فهرست قصی الحسین، بیروت: دار مکتبةالهلال.
بازگیر. مهناز. امیرحسین مأحوزی. علی محمّد سجادی (1396)، تجلّی رمز و اسطورة آب در دیوان، حدیقه و سیرالعباد سنایی، بهارستان سخن، سال چهاردهم، شمارة 36، صص 134- 115.
بهنامفر. محمّد. کلثوم قربانی جویباری(1392)، نقد جایگاه عرفانی سیرالعباد بر اساس ساحتهای شخصیتی سنایی، ادبیات عرفانی، سال هفتم، شمارة 12، صص 123- 103.
پیامنی. بهناز. فاطمه فرهودیپور (1393)، بررسی تطبیقی ساختار روایی مصیبتنامة عطار و سیرالعباد سنایی به مثابة تمثیل رؤیا، مطالعات عرفانی، شمارة 19، صص 84-55.
تجلیل. جلیل (1376)، معانی و بیان، تهران: نشر دانشگاهی.
جرجانی. عبدالقادر (1366)، اسرارالبلاغه، ترجمة جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه.
جوکار. نجف. الهام خلیلی جهرمی. شیرین رزمجوی بختیاری (1394)، بررسی تطبیقی سیرالعباد سنایی و مصیبتنامه، شعرپژوهی، سال هفتم، صص 98-75.
خائفی. عباس. فخری رسولی گروی. لیلا حرّ (1394)، مقایسة ارداویرافنامه با سیرالعباد، مطالعات ایرانی، سال چهاردهم، شمارة 28، صص 88-71.
ذوالقدری. میمنت (1373)، واژهنامة هنر شاعری، تهران: مهناز.
دهخدا، علی اکبر (1357)، امثال و حکم، 3 جلد، تهران: امیرکبیر.
........................... (1373)، لغتنامه، تهران: دانشگاه.
........................... (1384)، چرند و پرند، تهران: فرهنگ جامع.
زرینکوب. عبدالحسین (1378)، بحر در کوزه، تهران: علمی و فرهنگی.
سلطانی. منظر. کلثوم قربانی جویباری (1392)، تحلیل مقایسهای ارداویرافنامه، سیرالعباد، کمدی الهی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، صص 66- 39.
سنائی غزنوی، مجدود بن آدم (1360)، مثنویهای حکیم سنائی، با تصحیح و مقدمّۀ محمد تقی مدرّس رضوی، تهران: بابک. چ دوم
............................................. (1368)، حدیقةالحقیقة و شریعةالطریقة، به تصحیح محمد تقی مدرّس رضوی، تهران: دانشگاه.
......................................... (1385)، دیوان حکیم ابوالمجدود بن آدم سنائی غزنوی، با مقدمّه و فهرست و حواشی، به سعی و اهتمام محمدتقی مدرّس رضوی، چاپ ششم، تهران: سنائی.
شفیعیکدکنی. محمّدرضا (1370)، صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
شمس قیس رازی (1327)، المعجم فی معاییر اشعارالعجم، تصحیح عبدالوهاب قزوینی، بیروت: بینا.
شمیسا، سیروس (1370)، بیان، تهران: فردوس
...................... (1374)، فرهنگ اشارات در ادبیّات فارسی، ج 1، تهران: میترا.
ضیاءالدینی. علی. مهین دخت فرخنیا (1392)، بررسی تطبیقی سیرالعباد سنایی و رسالة الغفران ابوالعلای معری از دیدگاه فرجامشناسی، جستارهای ادبی، شمارة 183، صص 60-31.
طبرسی، شیخ ابوعلی، فضل بن حسن بن فضل (1350)، ترجمۀ تفسیر مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ احمد بهشتی فسائی، ج 5، تهران: فراهانی.
طبری، محمد بن جریر (1362)، ترجمۀ تاریخ طبری، ج 2، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
طوسی، محمد بن احمد (1393)، عجائب المخلوقات، به اهتمام منوچهر ستوده، تهران: علمی و فرهنگی.
عطاملک جوینی، علاءالدین (1386)، تاریخ جهانگشای جوینی، به اهتمام شاهرخ موسویان، بر اساس تصحیح علامه محمد قزوینی، تهران: دستان. چ دوم
علوی مقدم. محمّد. رضا اشرفزاده (1376)، معانی و بیان، تهران: سمت.
غیوری. معصومه (1387)، تحلیلی بر سیرالعباد الی المعاد، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارة 11، صص 29-1.
فروزانفر، بدیع الزمان (1370)، احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر. چ پنجم
فتوحی. محمود (1383)، تمثیل، ماهیت، اقسام آن و کارکرد، مجلة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت معلم، سال 13، شمارة 47، صص 176- 139.
قائمی. فرزاد (1388)، تحلیل سیرالعباد الی المعاد سنایی بر اساس روش نقد اسطورهای کهن الگویی، دو فصلنامة ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، سال اول، شمارة 1، صص 148- 121.
قزوینی، زکریا بن محمد (1361)، عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات، تصحیح و مقابلۀ نصرالله سبّوحی، تهران: کتابخانۀ مرکزی.
کزازی. میرجلالالدین (1375)، بیان، تهران: ماد.
کسرائیفر. مرضیه. حسن ابراهیمی (1388)، بررسی نمادگرایی در سیرالعباد و ارداویرافنامه، مجلة ادیان و عرفان، ش 1، صص 161-141.
محسنی. مرتضی. علیرضا پورشبانان (1388)، وجوه اقتباس سینمائی از سیرالعباد سنایی، ادبپژوهی، شمارة نهم، صص 149-129.
مشرف. مریم (1386)، سیرالعباد سنایی و کمدی الهی دانته، علوم ادبی، سال اول، شمارة 3، صص 56-23.
مولوی، جلال الدین محمد (1375)، مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: توس.
نظامی عروضی سمرقندی (1389)، چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی، به تصحیح علامّه محمد قزوینی، به تصحیح مجدّد و شرح لغات و عبارات و... محمد مُعین، تهران: جامی.
https:/ www /fa.wikipedia.org
_||_
