بررسی و تحلیل کنش های سیمرغ در ارتباط با زال و رستم با رویکرد تمثیلی

الموضوعات :

محمدرضا فاطمی مقدم سقی ¹ (دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خرّم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرّم‌آباد، ایران.)
فرشاد میرزایی مطلق ² (گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خرّم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرّم‌آباد، ایران.)
مسعود سپه وندی ³ (استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد- ایران)

تاريخ الإرسال : 20 الخميس , رمضان, 1443 تاريخ التأكيد : 07 الأربعاء , ذو الحجة, 1443 تاريخ الإصدار : 03 الإثنين , محرم, 1444

الکلمات المفتاحية: رستم, تمثیل, سیمرغ, Rostam, Simorgh, زال, شاهنامۀ فردوسی, Zal, allegory, Ferdowsi Shahnameh,

ملخص المقالة :

سیمرغ یکی از شخصیّت های غیرانسانی در شاهنامۀ فردوسی است که می توان نگاهی تمثیلی به کنش های آن داشت. در شاهنامه به دو سیمرغ اهورایی و اهریمنی اشاره شده است که هدف پژوهش حاضر، بررسی کنش‌های سیمرغ اهورایی در ارتباط با زال و رستم است. دربارۀ ضرورت تحقیق باید گفت که نگاهی به زمینه های تمثیلی شاهنامه در رسیدن به ژرف ساخت لایه های فکری فردوسی تأثیری مطلوب دارد. سؤال اصلی تحقیق این است که سیمرغ در شاهنامه چه مصداق های تمثیلی دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که این پرنده در ماجرای نبرد رستم با اسفندیار، تمثیلی از حکیم و خردورز است و تهمتن را از شکست و مرگ می رهاند. همچنین، در ماجرای به دنیا آمدن رستم، سیمرغ تمثیلی از پزشک است و با اقدامات خود، زمینه های زایش پور زال را فراهم می آورد. افزون بر این، در داستان زاده شدن زال و طرد شدن از سوی پدرش، سیمرغ را باید تمثیلی از مادر و محافظ دانست. او نوزاد را پرورش می دهد و به نوعی، باعث تداوم جریان اصلی حماسۀ ایرانی (پیدایی رستم) می شود. تحقیق حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای تدوین شده است. همچنین، تاکنون در هیچ پژوهشی به صورت مستقل به ابعاد تمثیلی شخصیّت سیمرغ در شاهنامه اشاره ای نشده است.

المصادر:

1- پورنامداریان، تقی. (1386). دیدار با سیمرغ. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

2- حسینی کازرونی، سیّد احمد و متوسّلی، نعیمه و ندّافی، مرضیّه. (1395). گوشورون (بررسی سیمای تمثیلی و اساطیری گاو در شاهنامۀ فردوسی). مجلّۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. 8 (28). 44-31.

3- خلف تبریزی، محمّدحسین. (1342). برهان قاطع. ج2. به کوشش محمّد معین. چ دوم. تهران: ابن سینا.

4- خیّام، مسعود. (1399). ماجرای پرهای حاشیه­ساز سیمرغ چیست. منتشر­شده در خبرگزاری ایسنا به تاریخ 6 آبان. کد خبر: 99080602949.

5- داد، سیما. (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چ دوم. تهران: مروارید.

6- رضی، هاشم. (1381). دانش­نامۀ ایران باستان. ج1. تهران: سخن.

7- سلطانی، علی. (1354). سیمرغ در فضای فرهنگ ایران. مجلّۀ نگین. 12 (120). 37-31.

8- سلطانی گردفرامرزی، علی. (1372). سیمرغ در قلمرو فرهنگ ایران. تهران: مبتکران.

9- شفیعی­کدکنی، محمّدرضا. (1380). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگه.

10- شکرالله­پور، فریبا. (1389). بررسی نقش سیمرغ و دیو از منظر شاهنامه. مجلّۀ حافظ. 7(70). 37-34.

11- صفا، ذبیح­الله. (1374). حماسه‌سرایی در ایران. چ ششم. تهران: فردوس.

12- فردوسی، ابوالقاسم. (1369). شاهنامه. ج1و5. به کوشش جلال خالقی­مطلق. زیر نظر احسان یارشاطر. کالیفرنیا: بنیاد میراث ایران و نشر مزدا.

13- فرزاد، مسعود. (1354). سیمرغ و اسفندیار در شاهنامۀ فردوسی. مجلّۀ خرد و کوشش. 6(17). 87-69.

14- کریستن­سن، آرتور. (2535). آفرینش زیانکار در روایات ایرانی. ترجمۀ احمد طباطبایی. تبریز: مؤسّسۀ تاریخ و فرهنگ ایران.

15- کیوانفر، محمّدرضا و عادل­زاده، پروانه و پاشایی، کامران. (1399). تطوّر بیان تمثیل در رستم و اسفندیار خکیم فردوسی. مجلّۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. 12 (45). 142-104.

16- مسکوب، شاهرخ. (1342). مقدّمه­ای بر رستم و اسفندیار. تهران: امیرکبیر.

17- _________ . (1374). تن پهلوان و روان خردمند (مجموعه مقالات). تهران: طرح نو.

18- موسوی، مریم و نورزی­داوودخانی، ثورالله و مؤذّنی، علی­محمّد و زیرک­گوشلوندانی، نصرالله. (1401). تحلیل شخصیّت­های تمثیلی شاهنامه از منظر گفتمان انسان­شناسی فردوسی. مجلّۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، 14 (51). 140-120.

19- نظری، جلیل و مقیمی، افضل. (1384). داستان­های پر آب چشم؛ رستم و سهراب- رستم و اسفندیار. چ دوم. تهران: آسیم.

20- هواسی، جعفر. (1399). تأمّلی در داستان و شخصیّت­های نمادین و تمثیلی شاهنامه. مجلّۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، 12 (46). 95-81.

- Farzad, Massoud. (1976). Simorgh and Esfandyar in Ferdowsi Shahnameh. Journal of Wisdom and Effort. 6 (17). 87-69.

2- Ferdowsi, Abolghasem. (1991). Shah nameh. C 1 and 5. By the effort of the glory of the Absolute Creator. Under the supervision of Ehsan Yarshater. California. Iran Heritage Foundation and Mazda Publishing.

3- Dad, Sima. (2005). Dictionary of Literary Terms. second edition. Tehran. Morvarid.

4- Hawasi, Jafar. (2021). A reflection on the story and symbolic and allegorical characters of Shahnameh. Journal of Allegorical Research in Persian Language and Literature, 12 (46). 95-81.

5- Hoseyni Kazerooni, Seyyed Ahmad and Motevasseli, Naeemeh and Naddafi, Marzieh. (2017). Goshurun ​​(study of the allegorical and mythological image of a cow in Ferdowsi's Shahnameh). Journal of Allegorical Research in Persian Language and Literature. 8 (28). 44-31.

6- Keyvanfar, MohammadReza and Adelzadeh, Parvaneh and Pashayi, Kamran. (2021). The evolution of allegory in Rostam and Esfandiar Khakim Ferdowsi. Journal of Allegorical Research in Persian Language and Literature. 12 (45). 142-104.

7- Khalaf Tabrizi, Mohammad Hosein. (1964). Conclusive proof. By the efforts of Mohammad Moein. 2 edition. Tehran. Ibn Sina.

8- Khayyam, Massoud. (2021). What is the story of Simorgh fringe feathers? Published in ISNA news agency on November 27th. News ID: 99080602949.

9- KristenSen, Arthur. (1977). Harmful creation in Iranian traditions. Translated by Ahmad Tabatabai. Tabriz. Institute of Iranian History and Culture.

10- Meskoob, Shahrokh. (1964). An introduction to Rostam and Esfandiar. Tehran. AmirKabir.

11- _________. (1996). The body of a hero and a wise psyche (collection of articles). Tehran. Tarhe No.

12- Mousavi, Maryam and Nowroozi Davoodkhani, Sorullah and Moazzeni, AliMohammad and Zirak Goshlondani, Nasrullah. (2022). Analysis of allegorical characters of Shahnameh from the perspective of Ferdowsi anthropological discourse. Journal of Allegorical Research in Persian Language and Literature, 14 (51). 140-120.

13- Nazari, Jalil and Moghimi, Afzal. (2006). Watery stories; Rostam and Sohrab - Rostam and Esfandyar. 2 edition. Tehran. Asim.

14- Pournamdarian, Taqi. (2008). Meet Simorgh. Tehran. Institute of Humanities and Cultural Studies.

15- Razi, Hashem. (2003). Encyclopedia of Ancient Iran. Tehran. Sokhan.

16- Safa, Zabihullah. (1996). Epic in Iran. 6edition. Tehran. Ferdows.

17- ShafieeKadkani, MohammadReza. (2002). Imaginary images in Persian poetry. Tehran. Agah.

18- Shokrollahpour, Fariba. (2011). Investigating the role of Simorgh and Div from the perspective of Shahnameh. Hafiz Magazine. 7 (70). 37-34.

19- Soltani, Ali. (1976). Simorgh in the atmosphere of Iranian culture. Negin Magazine. 12 (120). 37-31.

20- Soltani Gordefaramarzi, Ali. (1994). Simorgh in the realm of Iranian culture. Tehran. Mobtakeran.