واکاوی تمثیل در داستان کوتاه فارسی با تکیه بر داستان «چشم های دکمه ای من از بیژن نجدی»

الموضوعات :

فرشته ناصری ¹

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 23 السبت , ذو القعدة, 1442 تاريخ التأكيد : 23 السبت , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , صفر, 1443

الکلمات المفتاحية: داستان, تمثیل, داستان کوتاه, Short story, بیژن نجدی, داستان مدرن, Fiction, Bijan Najdi, allegory, Modern story,

ملخص المقالة :

داستان کوتاه مدرن شکل نوینی از داستان نویسی است که به نویسندگان زمانۀ ما امکان می دهد تا فارغ از قیدوبندهای ناشی از محدودیت های رئالیسم و ناتورالیسم، موضوعات مربوط به زندگی در عصر جدید را با تکنیک ها و شیوه هایی متناسب با دورۀ مدرن بررسی کنند. از این رو داستان کوتاه مدرن به سمت شعر گونگی و غنایی نویسی گرایش جست. از جمله مهم ترین ویژگی های ضروری و هدف از بیان این نوع داستان نویسی، روی آوردن به تمثیل است. تمثیل پیوند استواری با روایت داستانی داشته و نخستین روایت های اسطوره ای را تمثیل روایی خوانده اند. تمثیل نشان می دهد که داستان کوتاه غنایی، با امری بیرون از جهان حس و پدیده های حسّی ارتباط دارد. داستان چشم های دکمه ای من یکی از داستان های ماندگار بیژن نجدی است. این داستان زیبا و تأثیرگذار، از زبان یک عروسک، ماجرای حمله عراق به خرمشهر را توصیف می کند. این پژوهش با شیوۀ تحلیلی و توصیفی و تبیین پرسش‌های تحقیق به بررسی تمثیل در داستان کوتاه چشم های دکمه ای من پرداخته و خواننده را با تمثیل و داستان کوتاه تمثیلی آشنا می‌نماید.

المصادر:

1. آذرپناه، آرش. ۱۳۹۷. داستان­های پشت پرده (تمثیل در داستان کوتاه معاصر ایران). تهران: نشر نیماژ.


2. پاینده، حسین. 1390. داستان کوتاه در ایران. سه جلد. تهران: انتشارات نیلوفر.


3. پورنامداریان، تقی. 1367. رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.


4. تسلیمی، امیرحسین. 1378. درآمدی بر ادبیات تمثیلی ایران. تهران: سرواد.


5. حسینی کازرونی، سیداحمّد. 1394. «تمثیل و ادبیات تمثیلی». فصل­نامۀ تخصصی تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی. دورۀ 7، شمارۀ 23، نوبت بهار، بوشهر. صص 24-13.


6. رضایی، احترام. 1398. «معرفی انواع تمثیل فشرده و جستجوی رد پای آن در شعر نخستین شعرای زبان فارسی». شعرپژوهی، سال یازدهم، تابستان، شماره 2 (پیاپی 40). شیراز.


7. رضایی، عربعلی. ۱۳۸۲. واژگان توصیفی ادبیات انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.


8. رید، یان. ۱۳۸۵. داستان کوتاه. ترجمه فرزانه طاهری. چ سوم، تهران: مرکز.


9. شریفی، محمد. 1387. فرهنگ ادبیات فارسی. تهران: فرهنگ نشر نو و انتشارات معین.


10. شفیعی کدکنی، محمدرضا. ۱۳۶۶. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.


11. فتوحی، محمود. 1383 و 1384. «تمثیل، ماهیت، اقسام، کارکرد». مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم، شماره 47-49، تهران


12. فتوحی، محمود. ۱۳۸۵. بلاغت تصویر. تهران: سخن.


13. فیضی، هاجر. 1397. رویای قرن دیگر. تهران: انتشارات تیرگان.


14. قیس رازی، شمس. 1338. المعجم فی معاییر اشعار العجم. به کوشش محمد قزوینی و مدرس رضوی. تهران: دانشگاه تهران.


15. مرتضایی، جواد. 1390. «تمثیل تصویر یا صنعت بدیعی». پژوهش­های زبان و ادبیات فارسی، دوره سوم زمستان، شماره 4 (پیاپی 12)، تهران.


16. مستور، مصطفی. 1379. مبانی داستان کوتاه. تهران: نشر مرکز.


17. مک کوئین، جان. 1389. تمثیل. ترجمۀ حسن افشار. تهران: نشر مرکز.


18. موام، سامرست. ۱۳۵۲. درباره رمان و داستان کوتاه. ترجمۀ کاوه دهگان. چ دوم، تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.


19. میرصادقی، جمال. ۱۳76. عناصر داستان. چ سوم، تهران: سخن.


20. میرصادقی، جمال. 1382. ادبیات داستانی. چ چهارم، تهران: سخن.


21. میرعابدینی، حسن. 1390. هشتاد سال داستان کوتاه ایرانی. ج دوم، چ چهارم، تهران: کتاب خورشید.


22. نجدی، بیژن. 1373. یوزپلنگانی که با من دویده­اند.تهران: نشر مرکز.