تأثیر نظریة انتقادی بر نظریه‌پردازی در حوزة مطالعات برنامه‌درسی
الموضوعات : پژوهش در برنامه ریزی درسیسیروس منصوری 1 , محمدحسن کریمی 2 , مجید کوثری 3 , میمنت عابدینی بلترک 4
1 - تأثیر نظریة انتقادی بر نظریه‌پردازی در حوزة مطالعات برنامه‌درسی
2 - عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
3 - عضو هیئت‌علمی دانشگاه فرهنگیان
4 - عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران.
الکلمات المفتاحية: نظریه بازتولید, نظریه مقاومت, برنامه درسی, نظریه انتقادی, برنامه درسی پنهان,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر، تبیین نظریه‌های منبعث از نظریه انتقادی در حوزه مطالعات برنامه‌درسی و کاربردهای آن است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی-تحلیلی و برای دستیابی به داده‌های معتبر از روش"بررسی مستندات"بهره گرفته شده است. نتایج نشان می‌دهد که نظریه‌های کلیدی منبعث از نظریه انتقادی شامل، نظریه بازتولید، نظریه مقاومت و برنامه‌درسی پنهان می‌باشند. نظریة بازتولید به دنبال ارائه این ایده است که نظام تربیتی در پوشش برنامه‌درسی با فراهم کردن شرایطی خاص به بازتولید فرهنگ موجود پرداخته و در خدمت ایدئولوژی حاکم است. برنامه درسی پنهان به این امر اشاره دارد که در لوای برنامه‌درسی مدرسه، نظام حاکم به‌صورت پنهان اما آگاهانه دانش‌آموزان را در جهت مورد نظر سوق می‌دهد. نظریه مقاومت به این امر اشاره دارد که دانش‌آموزان طبقه پایین لزوماً در برابر برنامه‌درسی مدرسه که به بازتولید وضع موجود مبادرت می‌کند، منفعل نبوده بلکه در برابر آن مقاومت می‌کنند؛ بنابراین اصلی‌ترین نقشی که نظریه انتقادی در حوزه مطالعات برنامه درسی گذاشته، جهت‌گیری برنامه‌درسی از پارادایم سنت‌گرایی به بازمفهوم‌گرایی است. در این فضا نظریه‌پردازان با در دست گرفتن عَلَم سیاسی و مطرح کردن دیدگاه‌های نئومارکسیستی در برنامه‌درسی این رشته را از فضای تکنیکی برنامه‌ریزی درسی به مطالعات برنامه‌درسی و حوزه‌ای کاملاً متأثر از فرهنگ و سیاست قلمداد نمودند و معلمان را به‌عنوان کارگزاران برنامه‌درسی تحت عناوین کارگزاران و روشنفکران مردمی قلمداد کرده و آن‌ها را موظف نموده تا به‌عنوان کاری اخلاقی- سیاسی، نظام سیاسی را به چالش بکشند.
Adibi, H and Ansari, A(1979). Theory of Sociology. Tehran: jameah [Persian]
Anyon, J(2006)Social Class, School Knowledge, and the Hidden Curriculum: Retheorizing reproduction,in: Ideology, Curriculum, and the New Sociology of Education: Revisiting the Work of Michael Apple. Edited by Weis. L, McCarthy. C, and Dimitriadis. G. New York & London: Routledge; Taylor & Francis Group.
Apple,M(1979). Curriculum and Reproduction, Curriculum Inquiry,9(3).Pp 231-252.
Apple,M(1980).Analyzing Determinations: Understanding and Evaluating the Production of Social Outcomes in the Schools,Curriculum Inquiry,10(1).Pp55-76.
Apple, M. W. (2004). Ideology and Curriculum, London: Routledge & Kegan Paul.
Apple, M. W.)1996). Cultural Politics in Education, New York: Routledge.
Aronowitz S, Giroux, H (2003) Education under Siege: the Conservative, Liberal, and Radical debate over Schooling
Behzadfar, M (2015). Review on reproduction theories in critical pedagogy based on Henry Giroux perspective. The first scientific conference on Psychology, Education and pathology. [Persian]
Bowles, S. & Gitis,H (1980).Contradiction and Reproduction in Educational Theory, In L,Barton,R,Meighan & S.Walker(Eds). Schooling,Ideology, and Curriculum, London, England: Falmer, Pp51-65.
Bowles, S. & Gitis,H (1976). Schooling in Capitalist America: Educational Reform and
the Contradictions of Economic Life; London: Routledge and Kegon Paul.
Eisner, E. W (2002). The Educational Imagination: on the Design and Evaluation of school programs, New Jersey: Pearson Education, Upper Saddle River.
Fathi vajargah. K (2007) Curriculum toward New Identities. Tehran: Aeizh[Persian]
Fischman, G. E. and McLaren, P (2005). Rethinking Critical Pedagogy and the Gramscian and Freirean Legacies: From Organic to Committed Intellectuals or Critical Pedagogy, Commitment, and Praxis, Cultural Studies, Critical Methodologies, Vol. 5, No. 4, pp. 425-447.
Giroux,H (1981).Hegemony,Resistance, and the Paradox of Educational Reform. Interchange, 12(2-3), Pp3-26.
Giroux,H (1983).Theories of Reproduction and Resistance in the New Sociology of Education: A Critical Analysis, Harvard Educational Review,53(3),Pp261-293.
Giroux, H. A (1992) Border Crossings: Cultural Workers and the Politics of Education. New York: Routledge.
Giroux, H (2004). Critical Pedagogy and the Postmodern/Modern Divide: Towards Pedagogy of Democratization. In Teacher Education Quarterly. Pp 31-47. Translated In Sharif, M (2011). Curriculum: Discourse of Theory, Research and Practice: Postmodern Curriculum. Isfahan: Jahad Daneshgahi.
Giroux, H. A (2006). Higher Education Under Siege: Implications for Public Intellectuals, Thought and Action, pp. 63-78.
Granter. E (2009).Critical social theory and the end of work. Burlington, USA: Ashgate Publishing Company.
Gutek, G. l(1997). Philosophical and ideological perspectives on education. boston: allyn and bacon. Translated by Mohammad jafar pakseresht (1388) Tehran: samt(Persian).
Haji Akhoundi Z; Emam Jomeh, S.M.R., Sarmadi M.R (2011). Explain the key Elements of Curriculum based on the Concepts Introduced by Freire. Journal of Curriculum Studies. 5, (20): Pp 142-171[Persian]
Holub,R(1991) Urgen Habermas: critic in the Public sphere. Translate by Hossein Bashirieh(1375). Tehran: Ney (Persian).
Keller, D. (2006). "Critical Theory", in Randall Current, end.A Companion to the philosophy of education (Malden, Mass: Blackwell Publishing):161-175.
Khosravi, R.A and Sajjadi, S.M (2011). An Analysis on the Critical Theory of Education and its Implications for the Curriculum. Research in Curriculum Planning. 8(4). Pp 1-14[Persian]
Marzooghi. R (1379). political education in the Islamic Republic of Iran. PhD Thesis. Tarbiat Modarres University [Persian]
Marzooghi. R(2014) Curriculum Sciences. Tehran: Avea Noor Publication [Persian]
McLaren, P. (2003). Life in Schools: An Introduction to Critical Pedagogy in the Foundations of Education. White Plains, New York. Longman, Inc.
Mehrmohammadi, M (2010) Curriculum: Theories, Approaches and Perspectives. Mashhad: Behnashr [Persian]
Ross, A (2000). Curriculum: Construction and Critique. London: Falmer Press.
Rush, Fred (2004) Introduction, in Fred Rush edited, The Cambridge Companion to critical theory, Cambridge, Cambridge Universitypress.
Saffar heyday, H (1383) Cretical Review on the Functions of Schools on the New Era. Quarterly Journal of Daneshvar Raftar. 11(9). Pp 80-89[Persian]
shaebanivaraki, B(1383)education and humanization: Polu Freire’s critical theory. Quarterly Journal of Educational Innovations vol 8 (3). Pp. 95-106[Persian]
Sharepoor, M (2004). Sociology of Education. Tehran: Samt[Persian]
Skellon, A (1997). Studying Hidden Curricula: developing a perspective in the light of postmodern insights. Journal of Curriculum Studies, 5, pp.177-193.
Sohbatlo, A & Mirzamohammadi, M (2014). Review over Critical Theory in Education. Research in philosophy of education, 1(2): 94-110[Persian].
Srike,K (1989).Liberal Justice and the Marxist Critique of Education,New York; Routledge and Kegan Paul.
Wexler,P & Whitson,J (1982). Hegemony and Education, Psychology and Social Theory, 18(2), Pp 137-155.
Whitty, G(2006). Preface on the” Ideology, Curriculum, and the New Sociology of Education: Revisiting the Work of Michael Apple. Edited by Lois Weis, Cameron McCarthy, and Greg Dimitriadis. New York & London: Routledge; Taylor & Francis Group.
Wilis,G(1981). A Reconceptualils Perspective on Curriculum, JCT, 1(1), 65-79.
Willis,G (1979). Phenomenological Methodologies in Curriculum, JCT, 1(1), 65-79.
_||_