تاثیر فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین سبز درونی و بیرونی بر عملکرد شرکت
الموضوعات : سامانه‌های پردازشی و ارتباطی چندرسانه‌ای هوشمندعبداله برزو 1 , مهرنوش طاهرخانی 2
1 - دانشجوی کارشناسی¬ارشد، مهندسی صنایع، گرایش مدیریت پروژه، دانشگاه کار، الوند، ایران
2 - استادیار، گروه صنایع، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: عملکرد شرکت, سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت, مدیریت زنجیره تامین سبز,
ملخص المقالة :
شرکت‌ها عمدتاً به دنبال به حداکثررساندن منافع اقتصادی در فرآیند مدیریت زنجیره تأمین هستند، در حالی که اثرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیتهای تولید و عملیات را نادیده می‌گیرند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر فعالیتهای مدیریت زنجیره تأمین سبز درونی و بیرونی بر عملکرد شرکت انجام شد. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و برای گردآوری دادهها از ابزار پرسشنامه استاندارد بومی شده استفاده گردیده است. پرسشنامه تدوین شده در این پژوهش از دو بخش سوالات جمعیت‌شناختی و سوالات تخصصی تشکیل شده است. برای سنجش اعتبار محتوا پرسشنامه‌ای بین کارشناسان شرکت لوازم‌خانگی و خبرگان مربوط توزیع گردید که در آن، درباره سودمندبودن یا نبودن با توجه به متغیرها و هدف هر متغیر سوال شده است که از نسبت اعتبار محتوا استفاده گردید و تمامی نسبت‌های به دست آمده بالای 49/0 بود و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ با کمک نرمافزار SPSS استفاده شد و ضرایب بالاتر از 7/0 بود. مقادیر به دست آمده حاکی از آن است که ابزارهای اندازه‌گیری از روایی و پایایی خوبی برخوردارند. براي آناليز آماري داده‌هاي به دست آمده، از نرمافزار آماری SPSS و PLS استفاده شده است. نتایج نشان داد که سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت بر ارتقا ارزش شرکت تأثیر دارد. مدیریت زنجیره تأمین سبز درونی بر مدیریت زنجیره تأمین سبز بیرونی تأثیر دارد. سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت بر عملکرد شرکت تأثیر دارد. مدیریت زنجیره تأمین سبز بیرونی بر عملکرد شرکت تأثیر دارد.
[1] Alan,C.,Ngai,E.,Karen,M(2017), The effects of strategic and manufacturing flexibilities and supply chain agility on firm performance in the fashion industry, European journal of operational research, vole 259, 486-499
[2] Banerjee,M.,Mishra(2015), Retail supply chain management practices in India: A business intelligence perspective, journal of retailing and consumer services, vol34, 2482-259
[3] Cankaya,S.,Sezen,B(2020), Effects of green supply chain management practices on sustainability performance, journal of manufacturing technology manamgemtn,3,122-146
[4] Chan, H.K. (2011). Supply Chain Systems – Recent Trend in Research and Applications. IEEE Systems Journal, 5, 2–5.
[5] Choy, K. L., & Lee, W. B. (2002). A generic tool for the selection and management of supplier relationships in an outsourced manufacturing environment: the application of case based reasoning. Logistics Information Management, 15(4), 235-253.
[6] Croxton, K. L., Garcia-Distingue, S. J., Lambert, D. M., & Rogers, D. S. (2011). The supply chain management processes. The International Journal of Logistics Management, 12(2), 13-36.
[7] Darnell, N., Henriquez, I., Sadoski, P., 2010. Adopting proactive environmental start- eggy: the influence of stakeholders and firm size. Journal of management studies 47 (6), 1072–1094
[8] Gandhi, A. V., Shaikh, A., & Sheorey, P. A. (2017). Impact of supply chain management practices on firm performance: Empirical evidence from a developing country. International Journal of Retail & Distribution Management, 45(4), 366-384.
[9] GarcíA-SáNchez, E. (2012). Technological distinctive competencies and organizational learning: Effects on organizational innovation to improve firm performance. Journal of Engineering and Technology Management, 29(3), 331-357.
[10] Haddad, G., & Moonfaced, J. H. (2015). Assessment of Organization Performance using Combined Approach of Balanced Scorecard and Fuzzy Analytic Network Process (Case Study: A Branch of Iran University of Medical Sciences).
[11] Huang, N. (2001). Eco-Efficiency and An Overview of Green productivity. Conference on Enhancing Competitiveness through Green productivity, (pp. 25-27). China.
[12] Hangar P., Ouyang T.H., Panic Sh., Chou the T. Role of IT In Achieving Operational Agility: A Case Study Of Haier, China. International Journal of Information Management 2012; 32: 294– 298.
[13] Hart, S.L., 1995. A natural-resource-based view of the firm. Academy of management review 20 (4), 986–1014.
[14] Luthra,S.,Garg,D.,Haleem, A(2016), The impacts of critical success factors for implementing green supply chain management towards sustainability: An empirical investigation of Indian automobile industry, Accepted manuscript
[15] Nabila,a.,Jams(2022),the impact analysis of information technology alignment for information sharing and supply chain integration ,journal of manamgnet,2,19-33
[16] Wang,g.,zhang,Q(2020), Corporate social responsibility, Green supply chain management and firm performance: The moderating role of big-data analytics capability, Research in transportation business& management,3,102-121
[17] Aghast, Morteza (1400), small and medium-sized enterprises and equipment financing, Master's thesis of Higher Education Institute. [Persian]
[18] Bazaar, Fatimah; Tahamasbi, Neda (1400), Analyzing the relationship between sustainable supply chain and supply chain complexity, using Delphi and interpretive structural modeling (Case study: Mazandaran province mining industries), Master's thesis of Rah Danish Institute of Higher Education. [Persian]
[19] Baraghi, Milad;Talaei, Hamidreza (1400), Mediating effect of inter-organizational trust and supply chain management capabilities in increasing supply chain performance using inter-organizational systems in the supply chain of Iran Khodro, Master's thesis of Shahid Ashrafi University of Isfahan . [Persian]
[20] Ghobadi, Ali Asghar; Hamtifar, Mohammad (1400), Investigating the effect of disruptions on the flexibility and strength of the supply chain with the role of supply chain risk management procedures in the conditions of Corona, Master's thesis of the Institute of Higher Labor Education. [Persian]
[21] Hendijani, Roza; Saidi, Reza (2019), the effect of supply chain integration and demand uncertainty on company performance, Industrial Management Studies, 59, 1-45. [Persian]
[22] Khaninejad, Zahra; Ahmadi, Parviz (2019), The effect of supply chain integration and internal control on customer satisfaction and financial performance, master's thesis of Northern Strategy Institute of Higher Education . [Persian]
[23] Mufti, Mohammad Hadi; Atarnia, Ahmed (1400), investigating the relationship between strategic awareness of entrepreneurship and business performance with an emphasis on the variables of competitive intensity, superior innovation and outstanding organizational creativity in chemical industries of strong adhesives of Qom, Master's thesis of Poison Institute of Higher Education . [Persian]
[24] Mirhabibi, Siddavoud; Farsijani, Hassan (2019), improving supply chain integration to achieve world-class production using the analysis of the importance of IPA performance in Iran's home electronics industries, Industrial Management Studies, 275-57 . [Persian]
[25] Mirfalah, Rezvaneh; Ibrahim pour, Mustafa (2019), The effect of information technology capability on company performance: the mediating role of business process management capability and supply chain integration capability, Technology Development, 35, 49-62 (in Persian)
[26] Mirza Aghaei, Samira (1400), examining the effects of flexibility, responsiveness and disruptions on the stability of the supply chain (case study: drug supply chain), Shah rood University of Technology master's thesis. [Persian]
[27] Hajizadeh, Ghasem Nejad, Hassanabadi, Panahi (1400); Improving Company Performance with Emphasis on Acquisition and Utilization of Market Intelligence (Case Study: Mellat Bank), Intelligent Multimedia Processing and Communication Systems, 2, 3. [Persian]
|
Accepted:
| 202?, ?? (?), ??-?? DOR:
|
The Effect of Internal and External Green Supply Chain Management Activities on Company Performance
Abstract:
This research was conducted in order to investigating the impact of external and internal green supply chain management activities on the company's performance. In terms of the purpose, this is a practical research that investigates theoretical structures in scientific and real contexts and situations that result in a method. In terms of the method, it is a survey-descriptive type. The tool for collecting information is through library studies and for collecting data, a localized standard questionnaire has been used. The questionnaire compiled in this research consists of two parts: demographic questions and specialized questions. Demographic questions include gender, education, working experience, and specialized questions include 19 closed-ended questions. A five-point Likert scale is used for answering, so that the answers were arranged based on a five-point Likert scale from "completely agree" to "completely disagree". To measure the validity of the content, a questionnaire is distributed among the experts of the home appliance company and the relevant professors, in which questions were asked about whether or not the questions were useful according to the variables and the purpose of each variable. The content validity ratio was used and all the obtained ratios were above 0.49 and Cronbach's alpha coefficient was used to measure reliability with the help of SPSS software and the obtained coefficients above 0.7 indicate that measurement tools have good validity and reliability. Then, SPSS and PLS software are used for statistical analysis of the obtained data. The results showed that the organizational system and management technology have an effect on improving the value of the company. The internal green supply chain management has an effect on the external green supply chain management. The organizational system and management technology have an effect on the performance of the company. External green supply chain management has an impact on company performance
Keywords: Company Pperformance, Oorganizational system and management technology, Green supply chain management.
تاثیر فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین سبز درونی و بیرونی بر عملکرد شرکت
The effect of internal and external green supply chain
Management activities on company performance
چکیده: فرارسیدن عصر اطلاعات تغییرات شگرفی را در مدل مدیریتی شرکت‌ها در سال‌های اخیر به همراه داشته است. رقابت مستقیم بین شرکت‌ها به تدریج با ادغام فعالیتهای مختلف مدیریت زنجیره تامین جایگزین شده است. شرکت‌ها عمدتاً به دنبال به حداکثر رساندن منافع اقتصادی در فرآیند مدیریت زنجیره تامین هستند، در حالی که اثرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیتهای تولید و عملیات را نادیده می‌گیرند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین سبز درونی و بیرونی بر عملکرد شرکت انجام شد. این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی بوده، و از نظر روش از نوع تحقیقات پیمایشی–توصیفی انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و برای گردآوری دادهها از ابزار پرسشنامه استاندارد بومی شده استفاده گردیده است. پرسشنامه تدوین شده در این پژوهش از دو بخش سوالات جمعیت‌شناختی و سوالات تخصصی تشکیل شده است. برای سنجش اعتبار محتوا پرسشنامه‌ای بین کارشناسان شرکت لوازم‌خانگی و خبرگان مربوطه توزیع گردید که در آن، درباره سودمند بودن یا سودمند نبودن سوالات با توجه به متغیرها و هدف هر متغیر سوال شده است که از نسبت اعتبار محتوا استفاده گردید و تمامی نسبت‌های بدست آمده بالای 49/0 بود و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ با کمک نرم افزار SPSS استفاده گردید و ضرایب بدست آمده بالاتر از 7/0 بود مقادیر بدست آمده که حاکی از آن است که ابزارهای اندازه‌گیری از روایی و پایایی خوبی برخوردار هستند. براي آناليز آماري داده‌هاي بدست آمده، از نرمافزار آماری SPSS و PLS استفاده شده است. نتایج نشان داد که سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت بر ارتقا ارزش شرکت تاثیر دارد. مدیریت زنجیره تامین سبز درونی بر مدیریت زنجیره تامین سبز بیرونی تاثیر دارد. سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت بر عملکرد شرکت تاثیر دارد. مدیریت زنجیره تامین سبز بیرونی بر عملکرد شرکت تاثیر دارد.
واژه‌های کلیدی: عملکرد شرکت، سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت، مدیریت زنجیره تامین سبز
1. مقدمه
فرارسیدن عصر اطلاعات تغییرات شگرفی را در مدل مدیریتی شرکت‌ها در سال‌های اخیر به همراه داشته است. رقابت مستقیم بین شرکت‌ها به تدریج با ادغام فعالیتهای مختلف مدیریت زنجیره تامین جایگزین شده است. با این حال، از منظر توسعه، شرکت‌ها عمدتا به دنبال به حداکثر رساندن منافع اقتصادی در فرآیند مدیریت زنجیره تامین هستند، در حالی که اثرات زیست‌محیطی ناشی از فعالیتهای تولید و عملیات را نادیده می‌گیرند (وانگ و همکاران1،2020). به ویژه در چین، این امر محدود میشود. فرآیند منطقی‌سازی مدیریت زنجیره تامین و همچنین باعث میشود که شرکت در رقابت بین المللی با "موانع سبز" روبرو شود. بنابراین، در نظر گرفتن حفاظت از محیط زیست در کل فرآیند مدیریت زنجیره تامین، و تقویت وحدت عملکرد اقتصادی و زیست‌محیطی به اتفاق نظر در عمل تبدیل شده است(لوترا و همکاران2،2016).
در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌ها اهداف زیست‌محیطی را در دستور کار خود قرار می‌دهند و در فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین سبز (GSCM) از جمله فعالیتهای سازمانی داخلی، طراحی زیست محیطی، ترویج همکاری، بازیافت و تولید مجدد و غیره شرکت می‌کنند. این عوامل از عوامل کلیدی در رقابت هستند. اما همیشه منافع اقتصادی واقعی یا مزایای زیست محیطی را در کوتاه مدت ایجاد نمی‌کنند. اگرچه برخی از مطالعات در ادبیات برای اندازه‌گیری تاثیر شیوه‌های GSCM بر عملکرد تجاری شرکت وجود دارد. این یافته‌های ترکیبی عدم قطعیت در پیوند ساختارهای فوق را نشان می‌دهد و ممکن است به دلیل تفاوت در روابط مدل‌سازی‌شده، ویژگی‌های شرکت‌های مختلف و عملکرد تجاری باشد. علاوه بر این، استفاده از اقدامات مدیریت زیست محیطی در خود شرکت موجود هنوز دارای محدودیت‌های خاصی است (زو و همکاران3،2019). به عنوان مثال، ادبیات اشاره میکند که حتی اگر روش‌های مدیریت زیست‌محیطی پیشرفته در داخل شرکت معرفی شده باشد، در مورد تامین‌کنندگان سطح بالا که فعالیتهای تولیدی را اجرا می‌کنند که به محیط زیست جهانی آسیب می‌زند، همچنان مجازات‌های موجود برای شرکت‌ها به عنوان ارائه‌کننده محصولات وجود دارد. (گاندهی و همکاران،2017). از این رو، مدیریت زیست‌محیطی بر اساس واحدهای زنجیره تامین تامین‌کنندگان و مشتریان با روابط تجاری، کلید حل اثر گرمایش جهانی است. شرکت‌های بیشتر و بیشتری شروع به ادغام فعالیتهای داخلی و خارجی GSCM در مجموعه ای از عملکرد GSCM کرده اند. با این حال، وابستگی متقابل بالقوه شیوه های مختلف GSCM تا حد زیادی در ادبیات نادیده گرفته شده است. از این رو دغدغه فکری محقق را بر آن داشت که به بررسی تاثیر فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین سبز درونی و بیرونی بر عملکرد شرکت بپردازد.
2. کلیات تحقیق
ضرورت و اهمیت تحقیق می‌توان اینطور بیان کرد که رقابت واقعی بین شرکت‌ها نیست بلکه بین زنجیره‌هاست(کریستوفر4، 2011). زنجیره تامین شامل همه فعالیتهای مرتبط با جریان و انتقال کالاها از مرحله خام تا تحویل محصول به مصرف کننده نهایی(آگرل و همکاران،5 2013) و جریان‌های اطلاعاتی مرتبط با آن است(تلر و همکاران6، 2012). مدیریت زنجیره تامین یعنی یکپارچه‌سازی این فعالیت‌ها از طریق بهبود روابط زنجیره برای رسیدن به مزیت رقابتی پایدار می‌باشد(براتیک7، 2011). هدف اصلی فعالیتهای مربوط به مدیریت زنجیره تامین، ارضای تقاضای مشتریان است، به طوری که بتواند محصول مورد نظر را با حداکثر کیفیت، حداقل قیمت و در زمان مورد نظر به مشتریان تحویل دهد. در زنجیره تامین به منظور بهینه کردن فرایندهای درونی زنجیره، هر عضو باید با دیگر اعضای زنجیره هماهنگ شود(براتیک، 2011). هدف اصلی این پژوهش تعیین تاثیر فعالیتهای مدیریت زنجیره تامین سبز درونی و بیرونی بر عملکرد شرکت می باشد که به جهت بررسی این موضوع، اهداف را به چند هدف فرعی، تعیین تاثیر سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت بر ارتقا ارزش شرکت، تعیین تاثیر مدیریت زنجیره تامین سبز درونی بر مدیریت زنجیره تامین سبز بیرونی، تعیین تاثیر سیستم سازمانی و تکنولوژی مدیریت بر عملکرد شرکت و در انتها تعیین تاثیر مدیریت زنجیره تامین سبز بیرونی بر عملکرد شرکت، تفکیک شده است. جهت بررسی اهداف تحقیق از الگوی نظری تحقیق(منبع: لی و همکاران،2022) شکل شماره 1 بهره گرفته شد.
3. پیشینه تحقیق
آنتوی و همکاران(2022) به بررسی شیوه‌های زنجیره تامین سبز و عملکرد پایدار شرکت‌های معدن: شواهدی از یک کشور در حال توسعه پرداختند، تاثیر منفی فعالیتهای معدنی بر جوامع معدنی، درخواست‌های بیشتری را برای شرکت‌های معدنی دریافت کرده است تا در شیوه‌های مدیریتی که دوست‌دار محیط‌زیست تلقی می‌شوند، شرکت کنند. با استفاده از تئوری نوسازی زیست محیطی، این مطالعه به دنبال بررسی این بود که کدام یک از شیوه های مدیریت زنجیره تامین پذیرفته شده از نظر زیست محیطی باید تشویق شوند تا اطمینان حاصل شود که شرکت‌های معدنی قادر به حفظ عملکرد خود از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی هستند. بنابراین مطالعه حاضر از طرح مطالعه توضیحی برای جمع آوری داده‌های اولیه از 200 پاسخ دهنده استفاده کرد. دادهها با استفاده از PLS-SEM برای مدلسازی رابطه بین شیوه‌های مدیریت زنجیره تامین سبز و عملکرد پایدار تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌های این مطالعه نشان داد که هر چهار ساختار شیوه‌های مدیریت زنجیره تامین پایدار، عملکرد پایدار شرکت‌های معدنی را پیش‌بینی می‌کنند. بنابراین، این مطالعه اتخاذ شیوه‌های مدیریت زنجیره تامین سبز توسط شرکت‌های معدنی را به منظور حفظ عملکرد آنها توصیه میکند. جزئیات یافته‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد.
نابیلا و همکاران(2022) به بررسی تاثیر تناسب فناوری اطلاعات بر پاسخگویی مشتری با نقش اشتراک اطلاعات و یکپارچگی زنجیره تامین پرداختند، کارخانه‌های تولیدی، عمده فروشان، فروشگاه‌ها، خرده‌فروشی‌ها و سازمان‌های پشتیبانی مانند شرکت‌های خدمات لجستیکی. مدیریت زنجیره تامین باید برای مدیریت موثر شبکه شرکت استفاده شود. طبق تحقیقات قبلی، اشتراک گذاری اطلاعات که فناوری اطلاعات آن را تسهیل کرده است، یکی از ضروریات مدیریت زنجیره تامین عالی است. با این حال، اکتشافات کشورهای غربی تاثیر ضمنی فناوری اطلاعات بر قابلیت‌های زنجیره تامین از طریق اشتراک گذاری اطلاعات را نادیده می‌گیرد. به عنوان معیاری برای عملکرد زنجیره تامین، پاسخگویی مشتری باید در کنار ارتباط بین همسویی فناوری اطلاعات، اشتراک گذاری اطلاعات و یکپارچگی زنجیره تامین بررسی شود. هدف این مطالعه توسعه یک مدل مفهومی جدید از ارتباط بین همسویی فناوری اطلاعات، به اشتراک گذاری اطلاعات، یکپارچه سازی زنجیره تامین و پاسخگویی به مشتری است. این تحقیق همچنین قصد دارد تاثیر صریح همسویی فناوری اطلاعات را بر پاسخگویی به مشتری و تاثیر ضمنی اشتراک گذاری اطلاعات و ادغام زنجیره تامین بر پاسخگویی مشتری در زنجیره تامین را تعیین کند. نتایج نشان داد ارتباط بین همسویی فناوری اطلاعات، به اشتراک گذاری اطلاعات، یکپارچه سازی زنجیره تامین و پاسخگویی به مشتری است.
آلان و همکاران (2017) به بررسی تاثیر انعطاف پذیری صنعتی و استراتژیک و چابکی مدیریت زنجیره تامین بر عملکرد شرکت پرداختند، بمنظور جمع آوری داده ها، 141 تولید کننده پوشاک مورد بررسی قرار گرفتند، نتایج حاصل از تحلیل داده ها با کمک معادلات ساختاری نشان داد که انعطاف‌پذیری استراتژیک تاثیر مستقیم بر چابکی زنجیره تامین و عملکرد شرکت دارد، در حالی که انعطاف پذیری صنعتی تاثیر مستقیم بر چابکی زنجیره تامین و عملکرد شرکت ندارد.
برزگر و همکاران(1400) به بررسی تجزیه و تحلیل رابطه زنجیره تامین پایدار با پیچیدگی زنجیره تامین، با استفاده از دلفی و مدلسازی ساختاری تفسیری (مطالعه موردی: صنایع معدنی استان مازندران) پرداختند، ابتدا با مطالعه ادبیات پژوهش سعی بر این است که یک سری پیشران یا محرک را که باعث می‌گردد در زنجیره تامین پایداری ایجاد شود و یک سری پیشران را که باعث پیچیدگی زنجیره تامین می‌شوند را شناسایی نماییم. برای انجام این پژوهش از روش دلفی، مدلسازی ساختاری تفسیری و تحلیل میک مک بهره خواهیم برد. از روش دلفی توسط خبرگان معیارهای زنجیره تامین پایدار با پیچیدگی زنجیره تامین در صنایع معدنی استان مازندران انتخاب خواهند شد. سپس با استفاده از معیارهای بدست آمده از پرسشنامه دلفی فازی پرسشنامه دیگری با بهره‌گیری از آن ساخته شد که برای مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده میشود. به منظور تجزیه و تحلیل دادهها در این پژوهش از نرم افزار اکسل استفاده می‌گردد. یافته‌ها: مدلی جهت تجزیه و تحلیل رابطه زنجیره تامین پایدار با پیچیدگی زنجیره تامین در صنایع معدنی استان مازندران ارائه می‌گردد. نتایج نشان داد در که در پایین ترین سطح پیشران‌ها از نظر عدد سطح اول یعنی (کیفیت محصولات، رفتار کارکنان، عدم اطمینان تامین‌کننده در برآورد کردن تعهدات، رقابت بالا در صنعت و تغییرات محیط کسب و کار (بیرونی)) اثرپذیرترین پیشران‌ها را نسبت بر دیگر پیشران‌ها دارد و در بالاترین سطح یعنی سطح ششم پیشران (پیچیدگی تکنولوژی تولید) اثرگذارترین پیشران می‌باشد. همچنین، پیشرانه‌های (بهبود مستمر، پیچیدگی ارتباط بین واحدها، پیچیدگی برنامه‌ریزی تولید، پیچیدگی ساختار محصول، همکاری تامین‌کننده استراتژیک، ثبات اقتصادی، فشارهای نهادی، فشارهای درون سازمانی، تعداد تامین‌کنندگان در پایگاه تامین، قیمت، تحویل مهمترین پیشران‌های زنجیره تامین پایدار یا پیچیدگی زنجیره تامین در صنایع معدنی استان مازندران بوده و باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرند.
نظری و همکاران(1401) به بررسی تحلیل چندلایه تاثیر استراتژی‌های زنجیره تامین بر پایداری زنجیره تامین پرداختند، این پژوهش در شرکت پارس خزر رشت انجام شده است و جهت نمونه گیری تعدادی از خبرگان در شرکت پارس خزر انتخاب شدند. جهت جمع آوری اطلاعات ابتدا معیارهای هرکدام از استراتژی‌های ذکر شده، و همچنین معیارهای هر کدام از ابعاد پایداری زنجیره تامین با استفاده از مبانی نظری پژوهش و نظرات خبرگان استخراج شده است. سپس به شناسایی این روابط با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری پرداخته شده است. با استفاده از رویکرد شبکه‌های بیزی با استفاده از نرم افزار Agena risk به ارزیابی میزان تحقق پایداری زنجیره تامین شرکت مذکور تحت سناریوهای مختلف پرداخته شد. پیش از پاسخ دادن به پرسشنامه، زنجیره تامین از نظر اندازه شرکت و میزان همکاری شرکت‌های تامین‌کننده به دو سطح تقسیم شد سپس از خبرگان خواسته شد که با توجه به این موضوع به آن پاسخ دهند. پس از طراحی مدل پژوهش و تحلیل MICMAC و مشخص شدن نقش هر یک از متغیرها و میزان نفوذ و وابستگی آن، به ارزیابی پایداری زنجیره تامین با استفاده از شبکه های بیزی پرداخته شد. بررسی سناریوها نشان می‌دهد که در سطح L1 کاهش هزینه حمل و نقل در برابر شرایط مختلف پیاده سازی استراتژی‌ها در شرکت، حساسیت بالاتری نسبت به سایر ابعاد دارد به طوری که در حالت خوشبینانه در سطح بالایی (96%) و در حالت بدبینانه در سطح بسیار پایینی (6%) قرار گرفت و با بازه تغییرات 90% درصدی بیشترین تغییرات را نشان داد. بالا بودن حساسیت کاهش هزینه حمل و نقل، تاثیر زیاد استراتژی‌های زنجیره تامین بر کاهش هزینه حمل و نقل را نشان می‌دهد. در سطح L2 افزایش میزان تصفیه آلاینده‌ها قبل از ورود به محیط در برابر شرایط مختلف پیاده‌سازی استراتژی‌ها در شرکت، حساسیت بالاتری نسبت به سایر ابعاد دارد به طوری که در حالت خوشبینانه در سطح بالایی (2/82%) و در حالت بدبینانه در سطح پایینی (33%) قرار گرفت و با بازه تغییرات 2/49% درصدی بیشترین تغییرات را نشان داد.
میرزااقائی و همکاران(1400) به بررسی اثرگذاری انعطاف‌پذیری، پاسخگویی و اختلالات بر پایداری زنجیره تامین (مطالعه موردی: زنجیره تامین دارو) پرداختند، این مطالعه با رویکرد توصیفی - پیمایشی از نوع کاربردی و جامعه آماری این تحقیق، زنجیره تامین دارویی برای شرکت‌های تولیدی دارویی موجود در ایران می‌باشد. برای جمع آوری داده‌های پژوهش از ابزار پرسشنامه و برای پاسخگویی به این سوالات از طیف پنج گزینه‌ای لیکرت استفاده شد. برخی از نتایج اجرای مدل این پژوهش عبارتند از: نقش تعدیل‌کنندگی انعطاف پذیری در رابطه بین وقوع اختلال بر پایداری زنجیره تامین دارویی ، تاثیر منفی و معنادار در ذخیره احتیاطی و انتخاب تامین‌کننده بر وقوع اختلال زنجیره تامین دارویی ، و تاثیر مثبت و معنادار پاسخگویی زنجیره تامین دارویی بر پایداری زنجیره تامین دارویی.
مفتی و همکاران(1400) به بررسی رابطه بین آگاهی استراتژیک کارآفرینی و عملکرد تجاری با تاکید بر متغیرهای شدت رقابتی، نوآوری برتر و خلاقیت برجسته سازمانی در صنایع شیمیایی چسب استحکام قم پرداختند، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش آن توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان صنایع شیمیایی چسب استحکام قم به تعداد 323 نفر بوده است، با توجه به فرمول کوکران، تعداد نمونه مورد نیاز 176 نفر برآورد گردید. جهت نمونه‌گیری از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، استفاده شده است. ابزار گرداوری اطلاعات، پرسشنامه‌ای است که توسط محقق و کارشناسان بومی‌سازی شده که شامل 20 پرسش بوده است. که روایی صوری، مورد تایید تعدادی از پاسخگویان قرار گرفت و روایی محتوایی آن، به تایید جمعی از صاحب نظران رسید. جهت سنجش پایایی و قابل اعتماد از ضریب آلفای کرونباخ با استفاده از نرم افزار Smart PLS، که بیش تر از 7/0 محاسبه گردید، استفاده شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که بین آگاهی استراتژیک کارآفرینی و عملکرد تجاری با تاکید بر متغیرهای شدت رقابتی، نوآوری برتر و خلاقیت برجسته سازمانی رابطه وجود دارد. بین آگاهی استراتژیک کارآفرینی با خلاقیت های تجاری برجسته و نوآوری سازمانی برتر و عملکرد تجاری رابطه وجود دارد. بین آگاهی استراتژیک کارآفرینی با خلاقیت های تجاری برجسته و نوآوری سازمانی برتر و عملکرد تجاری با نقش میانجی شدت رقابت رابطه وجود دارد. بین خلاقیت های تجاری برجسته با عملکرد تجاری رابطه وجود دارد. بین نوآوری سازمانی برتر با عملکرد تجاری رابطه وجود دارد.
مدل مفهومی هندیجانی و همکاران(1399) به بررسی تاثیر رابطه تعاملی عدم قطعیت تقاضا و انواع مختلف یکپارچگی زنجیره تامین شامل یکپارچگی داخلی، فرایند و محصول بر روی عملکرد بنگاه در ابعاد عملیاتی و مالی پرداختند به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. در مطالعات پیشین تاثیر تعاملی یکپارچگی زنجیره تامین با عدم قطعیت تقاضا بر روی عملکرد به شکل انجام شده در این مقاله انجام نشده است. جامعه آماری تحقیق شرکت‌های فعال در صنایع قطعه سازی خودرو و فولاد را شامل می شوند. داده‌های 84 بنگاه از طریق ارسال پرسشنامه به شرکت‌ها جمع‌آوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 جهت بررسی فرضیات تحقیق مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. برای آزمون فرضیهها از مدل رگرسیون سلسله مراتبی استفاده شد و متغیر صنعت به عنوان متغیر کنترلی در نظر گرفته شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که یکپارچگی در ابعاد داخلی و فرایند بر روی عملکرد عملیاتی و مالی تاثیر مثبت دارد. در مقابل، یکپارچگی در بعد محصول بر روی عملکرد مالی تاثیر منفی دارد. هنگامی که بنگاه‌ها با عدم قطعیت در حوزه تقاضا مواجه می‌شوند، یکپارچگی فرایند موجب بهبود عملکرد مالی میشود. با توجه به نتایج تحقیق توصیه میشود بنگاه‌ها به یکپارچگی در ابعاد داخلی و فرایند بپردازند؛ زیرا این دو نوع یکپارچگی هم عملکرد مالی و هم عملیاتی را بهبود می‌دهند. به علاوه، در شرایط عدم قطعیت تقاضا، بنگاه‌ها بهتر است یکپارچگی فرایند را در اولویت قرار دهند. همچنین، نوع صنعت تاثیری بر نتایج نداشته است.
حاجی زاده و همکاران (1400) به بررسی ارتقای عملکرد سازمان با تاکید بر کسب و به کارگیری هوشمندی بازار(مطالعه موردی بانک ملت) پرداختند، در این پژوهش "عملکرد سازمانی" یک سازه ترکیبی است که طبق آن، سازمان موفق به مجموعه‌ای از رفتارهای مشخص میشود، بنابراین، عملکرد سازمانی یک ملاک چندگانه و گسترده است که در آن مجموع رفتارهای سازمانی به دقت تعریف شده‌اند. برای تعریف عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اطلاع یافتن سازمان در مورد نحوه عملکرد با تذکر به کاستی‌ها و کمبودها، کمکی به بهبود کار سازمان می کند
4. روش تحقیق
روش تحقیق مجموعه ای قواعد، ابزار و راه‌های معتبر قابل اطمینان و نظام یافته برای بررسی واقعیت‌ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه‌حل مشکلات است(خاکی،1386). روش انجام تحقیق حاضر بر مبنای هدف تحقیق از نوع کاربردی می باشد، از لحاظ ماهیت و روش در زمره تحقیقات علی قرار می‌گیرد، زیرا به کشف علت یا عوامل بروز یک رویداد در شرکت لوازم خانگی می پردازد. در این راستا از تکنیک آماری معادلات ساختاری که اساسا به بررسی رابطه علی بین متغیرها می پردازد، استفاده شده است.
در این تحقیق جهت جمع‌آوری اطلاعات از جامعه (نمونه) آماری از روش پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه تدوین شده در این پژوهش از دو بخش سؤالات جمعیت‌شناختی و سؤالات تخصصی تشکیل شده است. سؤالات جمعیت‌شناختی شامل جنسیت، میزان تحصیلات، تجربه کاری می‌باشد و سوالات تخصصی شامل 19سوال می‌باشد که سوالات از نوع بسته می‌باشند. همچنین سوالات استاندارد و اقتباس شده از پرسشنامه لی و همکاران در سال 2022 است. به منظور سنجش اعتبار محتوایی، پرسشنامه‌ای بین کارشناسان شرکت لوازم خانگی و اساتید مربوطه توزیع گردید که در آن، درباره سودمند بودن یا سودمند نبودن سوالات با توجه به متغیرها و هدف هر متغیر سوال شده است. برای تعیین و محاسبه پایایی ز روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. قلمرو تحقیق از نظر مکانی، شرکت‌های لوازم خانگی بوده و در دوره زمانی تابستان و پاییز 1402 در قلمرو موضوعی، زنجیره تامین صورت گرفته است.
5. یافته های پژوهش
آزمون نرمال بودن دادهها
هنگام بررسی نرمال بودن دادهها ما فرض صفر مبتنی براین که توزیع دادهها نرمال است را در سطح خطای 5% تست میکنیم؛ بنابراین اگر آماره آزمون بزرگ‌تر مساوی 5% به دست آید، در این صورت دلیلی برای رد فرض صفر مبتنی بر اینکه داده نرمال است، وجود نخواهد داشت. به‌عبارت دیگر توزیع دادهها نرمال خواهد بود.
آزمون تک نمونه‌ای کولموگروف – اسمیرنوف به مقایسه تابع توزیع تجمعی مشاهده شده با تابع توزیع تجمعی نظری در یک متغیر می‌پردازد. به عبارتی دیگر در این آزمون، توزیع یک صفت در یک نمونه با توزیعی که برای آن جامعه مفروض است، مقایسه میشود.
جدول 1.آزمون کولموگروف – اسمیرنوف برای نرمال بودن دادهها
ردیف | شاخص | سطح معناداری Sig | مقدار آماره آزمون | نرمال بودن جامعه آماری |
1 | مدیریت زنجیره تامین بیرونی | 04/0 | 19/2 | رد |
2 | ارتقا ارزش شرکت | 03/0 | 02/2 | رد |
3 | مدیریت زنجیره تامین سبز درونی | 072/0 | 15/1 | عدم رد |
4 | عملکرد شرکت | 055/0 | 01/1 | عدم رد |
با توجه به جدول1، متغیرهای پژوهش کمتر از 05/0 می باشد از این رو دادهها نرمال نیست و از آزمون ناپارامتریک برای ادامه کار بهره‌مند شده است.
برازش مدل
برای آزمون صحت مدل نظری پژوهش و محاسبه ضرایب تاثیر از روش مدلیابی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی PLS بهوسیله نرمافزار Smart- PLSS استفاده شده است.تکنیک PLS بهصورت همزمان روایی و پایایی مدل اندازه‌گیری سازههای نظری را ارزیابی میکند و برای ارزیابی مدل ساختاری با سازههای چند شاخصی با اثرات مستقیم و غیرمستقیم نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد (حجازی و رامشه، 1392). لذا در این پژوهش از روش PLS برای ارزیابی مدل مسیر و آزمون فرضیهها استفاده شده است. در مدل PLS ارتباط میان متغیرهای مشاهده شده و سازههای متناظر، در مدل اندازه‌گیری و روابط میان سازهها در مدل ساختاری ارزیابی میشود.
شکل 1. مدل ساختاری پژوهش همراه با ضرایب استاندارد
شکل 2. مدل ساختاری پژوهش در حالت معناداری
جدول 2. نتایج آزمون فرضیههای پژوهش
مسیر | ضریب مسیر | ضریب معناداری | نتیجه آزمون |
مدیریت زنجیره تأمین سبز درونی بر ارتقا ارزش شرکت تأثیر دارد. | 55/0 | 43/16 | تایید |
مدیریت زنجیره تأمین سبز درونی بر عملکرد تأثیر دارد. | 40/0 | 04/10 | تایید |
ارتقا ارزش شرکت بر مدیریت زنجیره تأمین سبز بیرونی تأثیر دارد. | 90/0 | 74/109 | تایید |
مدیریت زنجیره تأمین سبز بیرونی بر عملکرد شرکت تأثیر دارد. | 33/0 | 40/8 | تایید |
پیشنهاد میشود اعضای زنجیره تامین رو به گونه‌ای انتخاب نمایند که با اهداف سازمانی سازگار باشد، همچنین برنامه‌های اجرایی و عملیاتی به عنوان مثال بهبود کیفیت همراستا با زنجیره تامین باشد، بدان صورت که در صورت هدف بهبود کیفیت، زنجیره تامین باید محصولات و خدماتش با کیفیت باشد، همچنین به منظور کاهش قیمت، با تامین‌کنندگانی همکاری نمایند که قیمت منصفانه ارائه دهند. زیرساخت‌های مناسب برای استقرار و به کارگیری زنجیره تامین سبز برای شرکت‌ها در نظر گرفته شود. با این کار هم در استفاده از منابع صرفه جویی شود و هم محافظت از منابع طبیعی و زیستی افزایش یابد. زیرساخت‌های مناسب برای استقرار و به کارگیری زنجیره تامین پایدار برای شرکت‌های لوازم خانگی در نظر گرفته شود. با این کار هم در استفاده از منابع صرفه‌جویی شود و هم محافظت از منابع طبیعی و زیستی افزایش یابد. با اجرای مدیریت زنجیره تامین سبز از طریق مدیریت زیست‌محیطی درونی، خرید سبز، همکاری با مشتریان و طراحی محصولات سازگار با محیط‌زیست، به کاهش خطرات بالقوه و بالفعل آلودگی‌ها کمک کنند. علاوه بر آن سعی نمایند با عرضه‌کنندگان و توزیع‌کنندگان همکاری نمایند که دوست‌دار محیط‌زیست هستند. همچنین تغییرات بنیادی در ساختار اداری شرکت به منظور کاهش کاغذبازی و ... صورت گیرد.
[1] Wang et al.,
[2] Luthra
[3] Zhu et al.,
[4] Chrisopher
[5] Agrell et al.,
[6] Teller et al.,
[7] Bratic
