گوناگونی آراء دربارة ابلیس در میان مفسران و عرفای اسلامی
الموضوعات : عرفان اسلامیسید نادر محمدزاده 1 , سیده زهرا حسینس 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، استادیار گروه ادیان و عرفان، زنجان، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، کارشناسی ارشد گروه ادیان و عرفان، زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: عرفا و مفسران, شیطان, ابلیس, وحدت وجود,
ملخص المقالة :
شیطان (متمرد و گمراه کننده انسان) در ادیان ابراهیمی از موضوعات مهم و بحث‌انگیز در میان فلاسفه، متکلمان و عرفا است. در میان مفسران در مورد ابلیس و شیطان سه دیدگاه مطرح است: الف) از جن بوده است؛ ب) از فرشتگان بود و سپس از جنیان شد؛ ج) از فرشتگانبود. طرفداران هر کدام از دیدگاه‌ها برای اثبات نظر خود به آیات و روایات زیادی متوسل شده‌اند؛ اما در نظری دقیق،ابلیس از جن بود و به دلیل عبادت فراوان در جایگاه ملائکه قرار داشت. در نظر عرفا نیز دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. بیشتر عرفا ابلیس را مظهر بدی و اغوا کنندة انسان دانسته‌اند؛ اما برخی مثل حلاج، عین القضات همدانی، احمد غزالی و... به دفاع از ابلیس پرداخته‌اند و او را عاشق خالص خدا و موحد حقیقی دانسته‌اند. در دیدگاه مکتب وحدت وجودی، ابلیس، شیاطین و بدان مظهر صفات جلالی خداونداند و از ارادة خدا خارج نیستند. این مقاله به صورت توصیفی و تحلیلی تدوین یافته است.
