تأملی در زمینة ارتباط تصوّف و کشف و شهود عرفانی
الموضوعات : عرفان اسلامی
1 - استادیار و عضو هیأت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.
الکلمات المفتاحية: تصوف, کشف, شهود, عرفان, زهد,
ملخص المقالة :
تصوف، عرفان و به تبع آن، کشف و شهود عرفانی، ارتباط تنگاتنگی باهم داشته اند. مفسّران آثار صوفیه، در مفاد اقوال و تجربه های عرفانی پژوهش کرده، به مواردی دست یافته اند که ذیل مفهومی به نام «شهود» یا «کشف» مطالعه میشود. یافته های پژوهش حاضر که به روش تحلیل ـ توصیفی و با استفاده از ابزار «تحلیل محتوایی» انجام یافته، نشان میدهد که عرفا و زهّادی مانند ابراهیم ادهم، حسن بصری، رابعة عدویه، ابوهاشم صوفی، و افرادی چون بایزد بسطامی، ابوالحسن هجویری، ابوالحسن خرقانی و... در دورهای از تاریخ تصوف و عرفان ایران ظهور کردهاند که زمینة مناسبی برای طرح زهد و ارتباط آن با کشف و شهود را مهیا کرده است.مهمترین فرضیه ای که میتوان در این نقد و بـررسی عنوان کرد این است که عارفان و متصوفان توانسته اند با بیان شیوا و خالی از هرنوع پیشداوری یا مداخلة نفسّانیات شخصی، پس از زمینه سازی مفهومی بهنام «زهد»، به تجربیات خاصی دست یابند که فقط در بستر مطالعاتی عرفانی، می توان تحلیل و تفسیر کرد.
