تبیین جامعه شناختی تعیین کنندگان اثرگذار برهنجارمندي شهروندي
الموضوعات : مطالعات توسعه اجتماعی ایران
نورالدین اله دادی
1
,
سعید گودرزی
2
,
حمزه بیگی هرباغ
3
1 - استاديار گروه جامعه شناسي دانشگاه پيام نور
2 - استاديار گروه جامعه شناسي دانشگاه پيام نور
3 - استادیار گروه حقوق دانشگاه پيام نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: : اجتماعي, فرهنگي, هنجارمندي, شهروندي, شهروندان.,
ملخص المقالة :
زمينه و هدف: هنجارمندي شهروندي يک مکانيزم اجتماعي است که به مثابه عامليت و تعهد هنجاري حول محور حقوق شهروندي، مشارکت شهروندي و مسئوليتپذيري شهرمندي عمل مينمايد. هدف پژوهش حاضر تحليل سازههاي اجتماعي و فرهنگي اثرگذار بر هنجارمندي شهروندي در بين شهروندان بروجرد ميباشد.
روش: به لحاظ روششناسي، اين پژوهش مبتني بر استراتژي قياسي، روش کمي، تکنيک پيمايش و ابزار پرسشنامه است. جامعه مورد مطالعه شهروندان 15 سال به بالا شهر بروجرد و حجم نمونه 384 نفر ميباشد.
يافتهها: نتايج پژوهش نشان ميدهد رابطه همبستگي مثبت و معناداري بين متغيرهاي مستقل مصرف رسانهاي، ساخت خانواده، انزواي اجتماعي، اعتماد اجتمادي و سبک زندگي با هنجارمندي شهروندي وجود دارد، ولي بين طبقه اجتماعي و اقتصادي و هنجارمندي شهروندي رابطه همبستگي معناداري وجود ندارد. همچنين نتايج بيانگر رابطه همبستگي منفي و معناداري بين انزواي اجتماعي و هنجارمندي شهروندي ميباشد.همچنين ضريب همبستگي چندگانه پنج متغير باقيمانده در تحليل رگرسيون با متغير وابسته نيز 430/0 درصد مي باشد كه به معناي اين است که 430/0 درصد از واريانس هنجارمندي شهروندي به عنوان متغير وابسته با متغيرهاي مستقل مصرف رسانهاي، سبک زندگي، ساخت خانواده، انزواي اجتماعي و اعتماد اجتماعي تبيين و پيشبيني ميشود و درصد باقيمانده به وسيله متغيرهاي ديگري تبيين ميشوند. با توجه به ضرايب رگرسيون هر يك از متغيرهاي معادله رگرسيون كه از ضرايب استاندارد شده (بتا) بوده و قابليت مقايسه را دارند به ترتيب متغيرهاي مصرف رسانهاي، سبک زندگي، ساخت خانواده، انزواي اجتماعي و اعتماد اجتماعي بيشترين تأثيرگذاري را درتبيين واريانس هنجارمندي شهروندي را دارند.
نتيجهگيري: با اتکا به نتايج پژوهش ميتوان گفت هنجارمندي شهروندي از سويي تحت تأثير سازههاي اجتماعي و فرهنگي ساخت و سامان مييابد و از سوي ديگر خود نيز در سازمان و ساختدهي به سازههاي اجتماعي و فرهنگي اثر گذار و ساختدهنده ميباشد. در واقع هنجارمندي شهروندي ازسازههاي مهم جامعهشناختي به شمار ميآيد که به مثابه تعادل، توازن، هماهنگي و همافزايي بين حقوق و مسئوليتهاي شهروندي عمل مينمايد و در اين بين نقش ساخت خانواده تعاملي، مشارکتي و گفتگويي، همچنين رسانههاي مسئوليت مدار و ديگر سازههاي مهم جامعهشناختي از قيبيل سبک زندگي و اعتماد اجتماعي در نهادينه شدن هنجارهاي شهروندي و هنجارمندي شهروندي بسيار مهم و رهگشا خواهد بود.
منابع
آقابخشي، علي(1375)، فرهنگ علوم سياسي، تهران: اطلاعات و مدارک ملي ايران.
امين¬آقايي، مهرناز؛ زاهدي، محمد جواد و شياني، مليحه(1396)، بررسي ابعاد و تحليل شهروندي فعال، مجله جامع¬شناسي ايران،18(3)، 37-3.
اذاني، مهري؛ حاتمي، مجتبي و حاتمي، حسين(1390)، تحليلي بر فرهنگ شهروندي در شهر يزد، مجله برنامه ريزي فضايي، شماره 1، 102-81.
توسلي، غلامعباس و نجاتي حسيني، سيد محمود(1382)، واقعيت اجتماعي شهروندي در ايران، مجله انجمن جامعه¬شناسي ايران،5(2).
ساعي، علي(1381). تحليل آماري در علوم اجتماعي، تهران: كيان مهر.
سرمد، زهره؛ بازرگان عباس و حجازي، الهه(1378). روش هاي تحقيق در علوم رفتاري، تهران : انتشارات آگه.
شارع پور،محمود(1382). بررسي سرمايه اجتماعي و حفظ آن، كتاب ماه علوم اجتماعي، 36.
شربتيان، محمدحسن(1387)، تأملي بر مباني فرهنگ شهروندي و ارائه راهکارهايي براي گسترش آن، فصلنامه فرهنگي- پژوهشي فرهنگ خراسان، 2 و 3(8 و 9)، 154-119.
جوادي، مريم؛ شياني، مليحه؛ محسني تبريزي، عليرضا و وديعه، ساسان(1401)، بررسي رابطه ميان بي اعتمادي اجتماعي و مسئوليت¬گريزي شهروندي، مجله جامعه¬شناسي ايران، 23(1)، 170-148.
فالکس، کيث(1384)، شهروندي، ترجمه محمد تقي دلفروز، تهران: انتشارات کوير.
فتحي واجارگاه، کورش و واحدچوکده، سکينه(1388)، آموزش شهروندي در مدارس، چاپ اول، تهران: انتشارات کتابيران.
فتحي، سروش و ثابتي، مريم(1391)، توسعه ساختار سازماني شهري و گسترش فرهنگ شهروندي، فصلنامه مطالعات شهري، 2(2).
غفاري نسب؛ قاسمي¬نژاد، محمد علي و مساوات، سيد ابراهيم(1395)، پژوهش¬هاي جامعه¬شناختي فرهنگي شهروندي و هويت ملي: زنان شهر فيروزآباد، فصلنامه مطالعات ملي، 66، سال هفدهم، شماره 2، 146-129.
قاسمي، وحيد(1380)، گونه شناسي وتبيين فرهنگ سياسي دانشجويان،پايان نامه دکتري جامعه¬شناسي، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبيات و علوم انساني
قايدگيوي، فرود؛ حقيقتيان، منصور و بهيان، شاپور(1398)، تحليل رابطه هويت ملي و پايبندي به فرهنگ شهروند: مورد مطالعه کلان شهر شيراز، فصلنامه مطالعات ملي، 20(1)، 104-79.
گل¬بهاري، ندا و رجبلو، علي(1399)، بررسي آموزش شهروندي درکتب درسي تعليمات اجتماعي مقاطع سوم تا نهم با تأکيد بر ساختار جديد آموزشي 3-3-6.
گيدنز،آنتوني(1387)، تجدد و تشخص: جامعه و هيت شخصي در عصر جديد، ترجمه ناصر موفقيان، نشر ني.
رحيمي، محبوبه(1386)، بررسي ميزان درک از شهروندي در بين دانشجويان دانشکده¬ي ادبيات و علوم انساني، دانشگاه فردوسي، دانشکده ادبيات و علوم انساني، مشهد.
عاملي، سعيدرضا(1380)، تعامل جهاني شدن، شهروندي و دين، نامه علوم اجتماعي، 9(18)، 175-150.
محبي، بهرام(1384)، فلسفه حقوق بشر؛ گفتار چهاردهم: حقوق اساسي و حقوق شهروندي، نشريه پرتو مهر، ماهنامه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، 86، 10-4.
محمدي، محمد علي؛ شياني، مليحه و روشن¬فکر، پيام(1389)، عوامل مرتبط با هويت شهروندي در شهر تهران، فصلنامه علمي پژوهشي رفاه اجتماعي، سال دهم، شماره 38.
محمودي، محمدتقي(1390)، تحليل محتواي کتاب¬هاي درسي تعليمات اجتماعي دوره راهنمايي تحصيلي از منظر نوع رويکرد آموزش شهروندي، فصلنامه پژوهش در برنامه ريزي درسي، 2(2-1)، 108-96.
Akar, Bassel(2012), Teaching For Citizenship in Lebanon: Teacher Talk About the Civice
Classroom, Teaching and Teacher Education, Vol 3,No, 28,PP 470-480.
Alabas, Ramazan(2010), primary school students conceptions of citizenship, Prosedia social
and Behavioral Scienc, Vol 1, No 2. PP 2528-2532.
Coposescu, S.(2011), »Aspects of Identity Construction in The Context of Golobaliztion«,
Bulletin of The Transilvania University of Brasov, Series VII: Social Sciences, Low, Vol
4(53), No.2.
Deschamps, Jean-Claude & Devos, Thierry (1998) “Regarding therelationship between social
identity and personal identity”, InStephen Worchel: Francisco J. Morales; Dario Paez;
Jean-ClaudeDeschamps (eds.) Social identity:International Perspectives London: Sage.
De la Paz, Gabriel(2008) Citizenship Identity and Social Inequality
www.civiced.org/pdfs/delaPazGabriel.
Faulks. K (2000) Citizenship. New York: RoutedgeGergen, Kenneth J. (1996) Technology
and the Self: From the Essentialto the Sublime. Constructing the Self in a Mediated World,
London: Sage.
Gergen, Kenneth J. (1996) Technology and the Self: From the Essentialto the Sublime.
Constructing the Self in a Mediated World, London: Sage.
Louksyte, Aleksandra and Derek Avery(2010), The Effect of citizenship dissmillilarity and
national praide on attitudes toward immigrants: Investigating meditors and moderators of
intergroup contact, International Journal of Intercultural Relations, Vol 34, No 6, PP 629-
641.
Isin,Engin F. and Patricia K. Wood(1999) Citizenship and Identity, London: Sage.
Tajfel, Henri; Turner, John (1979) ”An Integrative Theory of IntergroupConflict” in Austin,
William G.; Worchel, Stephen; The SocialPsychology of Intergroup Relations. Monterey,
CA: Brooks-Cole. pp. 94–109.
Joppke, Christian(2007) Transformation of Citizenship: Status,Rights, Identity.
Oldfield. A (1990) Citizenship And Community: Civic Rebublicanism And The Modern
World ,London: Routledge. Wang, jen and chak-keung Wong(2011), Understanding organizational citizenship behavior
from a cultural perspective: An empirical study within the context of hotels in Mainland
Chaina, International Jornal of Hospitaliti Management, Vol 30, No 4, PP 845-854.
