ارزیابی و بررسی بعد کالبدی شهرها از منظر پدافند غیرعامل (نمونه موردی: بافت تاریخی شهر ارومیه)

الموضوعات :

محمد فری ¹ , ملیحه باباخانی ² , رحیم هاشمپور ³

1 - کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری
2 - استادیار گروه شهرسازی- دانشگاه بین المللی امام خمینی
3 - دانشیار گروه شهرسازی دانشگاه بین المللی امام خمینی

تاريخ الإرسال : 30 السبت , شوال, 1444 تاريخ التأكيد : 21 الثلاثاء , محرم, 1445 تاريخ الإصدار : 08 الإثنين , ربيع الثاني, 1445

الکلمات المفتاحية: پدافند غیرعامل, برنامه‌ریزی کالبدی, ارومیه, بافت تاریخی,

ملخص المقالة :

ساماندهی بافت‌های تاریخی شهر بر اساس الزامات پدافند غیرعامل به دلیل رابطه‌ی تاریخ، مردم، فضا و فعالیت‌های آن‌ها از اساسی‌ترین فرآیند‌های برنامه‌ریزی کالبدی از منظر پدافند غیرعامل است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و بررسی بعد کالبدی و مؤلفه‌های آن در بافت تاریخی شهر ارومیه از منظر پدافند غیرعامل می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر زمانی طولی(آینده‌نگر)، از نظر نتایج کاربردی و از نظر هدف توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است که از نظر فرآیند اجرای پژوهش، کمی می‌باشد و در نهایت از نظر نوع هدف توصیفی-تحلیلی و از نظر منطق اجرای پژوهش استقرایی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات به دو صورت میدانی و اسنادی می‌باشد. ابزار گردآوری داده‌ها شامل مشاهده و پرسش‌نامه می‌باشد. حجم نمونه این پژوهش شامل متخصصان این امر به تعداد 100 نفر که به‌صورت روش غیر تصادفی و هدفمند از میان کارشناسان خبره انتخاب گردیده است. برای تحلیل داده‌های گردآوری شده از آزمون‌های t تک نمونه‌ای و برای تحلیل متغیرها از تحلیل همبستگی اسپیرمن استفاده شده است که به صورت ارزیابی از طریق نظریات متخصصین صورت گرفته است. همچنین جهت ارتباط‌یابی میان مولفه‌ها از روش تصمیم‌گیری دیمتل استفاده شده است. جهت ارزیابی روایی پرسش‌نامه از متخصصین این موضوع و در جهت ارزیابی پایایی پرسشنامه نیز از آزمون آلفای کرونباخ استفاده‌شده است که مورد تأیید واقع شده است. در این پژوهش از مولفه‌های کالبدی، عملکردی، انسانی، دسترسی و انعطاف‌پذیری فضا استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشانگر این است که با توجه به نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن، متغیر مستقل کالبدی نسبت به سایر مولفه‌ها رابطه قوی‌تری با بعد کالبدی از منظر پدافند غیرعامل را دارد همچنین نتایج مدل دیمتل نشانگر این است که مولفه کالبدی بیشترین ارتباط و مولفه دسترسی کمترین ارتباط را با سایر مولفه‌ها دارد.

المصادر:

• Abusaada, H., & Elshater, A. (2021). Improving visitor satisfaction in Egypt’s Heliopolis historical district. Journal of Engineering and Applied Science, 68(1). https://doi.org/10.1186/s44147-021-00022-y


• Aftab, A., Houshmand, A., & Piri, F. (2019). Assessing the Vulnerability of Urumia City Using Passive Defense Approach. Geography and Urban Space Development, 5(2), 61-79. doi: 10.22067/gusd.v5i2.67302. In Persian


• Al-Haghla, K. (2009). Evaluating new urbanism’s walkability performance: A comprehensive approach to assessment in Saifi Village, Beirut, Lebanon, URBAN DESIGN International, Vol. 14, pp. 139–151


• Alhawasli, H., & Daneshjoo. Kh. (2017). Response Analysis of Residential Contemporary Facades to the Passive Defense Requirements for Explosion Resistance, Case Study: Residential Building Facade in Damascus, Journal of Architectural Engineering Technology, 7(1): 1-6, 10.4172/2168-9717.1000213


• Amirhajloo, S., & Saghae, B. (2021). An Investigation of the Strategies of passive defense in the Spatial Organization and Architecture Features of the old Mourcheh Khort Citadel. Journal of Architecture in Hot and Dry Climate, 9(13), 217-241. doi: 10.29252/ahdc.2021.16400.1534. In Persian


• Arabi, M., Saberi Naseri, T., & Jahdi, R. (2020). Use All Generation of Crime Prevention through Environmental Design (CPTED) for Design Urban Historical Fabric (Case Study: The central area of Tehran Metropolis, Eastern Oudlajan). Ain Shams Engineering Journal, 11(2), 519–533. https://doi.org/10.1016/j.asej.2019.11.003


• Brambilla, R & Longo, G. 1977. For Pedestrians Only. New York: Whitney Library of Design.


• Chen, W., et al. (2018). "Urban resources selection and allocation for emergency shelters: in a multi-hazard environment." International journal of environmental research and public health 15(6): 1261.


• Ebrahimian Ghajari, Y., Alesheikh, A., Modiric, M., Hosnavid, R., Abbasi, M., & Sharifif, A. (2018). Urban vulnerability under various blast loading scenarios: Analysis using GIS-based multi-criteria decision analysis techniques. Cities, 72, 102-114


• Faridnia, H., & Mirkatul, J. (2021). The analysis of permeability coefficient of the urban texture with an emphasis on non-operating defense (case Study: Gorgan City). Research and Urban Planning, 11(43), 1-16. In Persian


• Gallimore, J. M., Brown, B. B., & Werner, C. M. (2011). Walking routes to school in new urban and suburban neighborhoods: An environmental walkability analysis of blocks and routes. Journal of Environmental Psychology, 31(2), 184–191. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2011.01.001


• Ghanbari Nasabb, A., Ghale Asl,, H., Nouri,, H., Ghanizade, J. A., & Ranjbar, F. (2021). Vulnerability Assessments of Decayed Urban Fabric with Passive Defense Principles Using AHP Method Case Study: City of Ardabil. Emergency Management, 9(Special issue of passive defense), 85-98. In Persian


• Ghouchani, M., Khorram, A., Gholizade, F., & Rafiei, S. (2023). Evaluate the efficiency of contextual elements in reducing the vulnerability of urban historical fabrics based on passive defense principles. Ain Shams Engineering Journal, 14(2), 101837. https://doi.org/10.1016/j.asej.2022.101837


• Hejazi, S. J. (2018). The approach of passive defense in measuring the physical-human safety factor of the urban environment (Case study: one area of Ahvaz metropolis), Safe city Journal, 2(5), 1-14. In Persian


• Hoseini Amini, H., Rajabi, A., & Behzad, A. (2022). Analysis and evaluation of the centers of gravity of Shahr Andisheh from the point of view of non-agent defense and crisis management (with matrix technique). Geography (Scientific Quarterly of the Iranian Geographical Society), 20(74), 85-99. In Persian


• Khaled Al Shawabkeh, R., Alobaidat, E., Ibraheem Alhaddad, M., & Alzouby, A. M. (2022). The role of social infrastructure services in developing the city centre planning: A framework for delivering sustainable cities in Jordan. Ain Shams Engineering Journal, 13(6), 101800. https://doi.org/10.1016/j.asej.2022.101800


• Khanbabaee Saatloo, R., Darskhan, R., Ahmadi, G., & Moosavi, M. S. (2021). A Comparative Study of Air Raid Vulnerability in New and Old Fabrics of Urmia City from the Passive Defence Perspective. Soffeh, 31(3), 97-112. doi: 10.52547/sofeh.31.3.97. In Persian


• Khazaei, S., & Rustaei Hosein Abadi, S. (2016). Site Selection of Multipurpose Urban Shelters Using Geographic Information Systems (Case Study: Region 1 of Tehran Municipality). Passive Defense Quarterly, 7(4), 1-12. In Persian


• Mehdinia, S.A., Saeidi, A., & Abazarnejhad, E. (2016). Application of GIS in locating public (multi-purpose) shelters of Qeshm Island using AHP method. Passive Defense Quarterly, 6(4), 43- 52. In Persian


• Meimandi Parizi, S., & Kazeminiya, A. (2015). Zoning of Kerman City Vulnerability based on the Principles of Passive Defense. Town and Country Planning, 7(1), 119-144. doi: 10.22059/jtcp.2015.54784. In Persian


• Mohammadebrahimi, M., Oshnooei, A., Shayan, M., & Salarnezhad, M. (2022). Assess and analysis the situation of urban vulnerability from the perspective of passive defense (case study: Zahedan city). Research and Urban Planning, 13(48), 69-86. doi: 10.30495/jupm.2022.4276. In Persian


• Mohammadi Sheshkol, F., Sajadzadeh, H., & Fathi, S. (2018). Analysis of components affecting physical safety in non-active defense patterns (case study: vulnerable tissue of Kashan city). Safe city Journal, 2(2), 61-84. In Persian


• Mousavi, M., Zoghi Barani, K., Jahangirzadeh, J., Omidvarfar, S., & Bayramzadeh, N. (2023). Hospital Site Selection Using the Fuzzy Method and Passive Defense Approach (Case Study: Urmia City). Passive Defense Quarterly, 14(1), 129-138. In Persian


• Najafnezhad Asl, S., Mohammadi Moghadam, Y., & Poormoosavi, S. (2019). The role of passive defense in urban crisis management from urban managers’ perspective. International Journal of Human Capital in Urban Management, 4(3), 205-212. doi: 10.22034/IJHCUM.2019.03.05


• Nowroozi, H., mohamadidoust, S., hosseinhosseinekhah, H., & khanizadeh, M. A. (2019). Identification and Evaluation of Amazing driver in the physical Resonance of Urban Uses with Passive Defense Defense Approach (Case Study: District 1of Yasuj City). Research and Urban Planning, 10(36), 33-46. In Persian


• ‌Owen, Neville & Humpel, Nancy & Leslie, Eva & Bauman, Adrian & Sallis, James. (2004). Understanding Environmental Influences on Walking: Review and Research Agenda. American journal of preventive medicine. 27. 67-76. 10.1016/j.amepre.2004.03.006.


• Parks, James & Schofer, Joseph. (2006). Characterizing Neighbhorhood Pedestrian Environments with Secondary Data. Transportation Research Part D: Transport and Environment. 11. 250-263. 10.1016/j.trd.2006.04.003.


• Pikora, T. Giles-Corti, B. Bull, F. Jamrozik, K. Donovan, R. (2003). Developing a framework for assessment of the environmental determinants of walking and cycling, Social Science & Medicine 56: 1693–1703.


• Pourmohamadi, M., Ghorbani, R., & Alizadeh, G. (2019). Evaluation of vulnerability of metropolitan gravity centers of Tabriz from the perspective of passive defense. Motaleate Shahri, 8(30), 41-54. doi: 10.34785/J011.2019.672. In Persian


• Pourmohammadi, M. R., Maleki, K., Barandkam, F., & Shafa'ati, A. (2012). Urban planning appropriate to passive defense with emphasis on evaluation and planning of urban land use optimization (case study of Sanandaj city). Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 21(83), 97-107. In Persian


• Rahimzad Madani, K., Faraji Rad, K., & Seyyed Alipour, S. (2018). Assessing the vulnerability of Shahr Pardis with passive defense approach and using the fuzzy overlay method, Safe city Journal, 2(8), 1-15. In Persian


• Reese, S. O., & Risser, D. W. (2010). Summary of groundwater-recharge estimates for Pennsylvania. Water Resource Report. https://pubs.er.usgs.gov/publication/70155134


• Salahshur, Z., Ahmadian, M., & Alizadeh, K. (2022). Evaluating the Level of Vulnerability of Urban Infrastructures with a Passive Defense Perspective (Case study: Shirvan- Northeastern Iran), Geography, 20(72), 137-153. In Persian


• Sapawi, Roslina & Said, Ismail. (2012). Constructing Indices Representing Physical Attributes for Walking in Urban Neighborhood Area. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 50. 179–191. 10.1016/j.sbspro.2012.08.026.


• Shahivandi, A. (2017). Evaluation of urban neighborhoods vulnerability in harmony with the principles of non-defense factor (Case study: The Shahrekord city). Emergency Management, 6(1), 47-62. In Persian


• Southworth, M. (2005). Designing the Walkable City. Journal of Urban Planning and Development, 131(4), 246–257. https://doi.org/10.1061/(asce)0733-9488(2005)131:4(246)


• Stangl, Paul. (2011). The US Pedestrian Plan: Linking Practice and Research. Planning. Practice & Research. 289-305. 10.1080/02697459.2011.580112.


• The inactive defense organization of the country. (1402). Passive Defense. Accessible from: https://pdrc.ir/about-us/ . In Persian


• Wood, J., Chaparro, A., Carberry, T., & Chu, B. S. (2010). Effect of Simulated Visual Impairment on Nighttime Driving Performance. Optometry and Vision Science, 87(6), 379–386. https://doi.org/10.1097/opx.0b013e3181d95b0d


• Zayyari, K., Mohammadi Decheshme, M., Pourahmad, A., & Ghalibaf, M. B. (2011). Planning Priority for Making Safe in Obliterated Urban Fabrics of Karaj Metropolis with Use Multi Criteria Evaluation. Human Geography Research, 44(1), 1-14. In Persian