پژوهشی در الگوهای طراحی معماری در توسعه محیط شهری؛ اهمیت، ضرورت و نمونه‌های کاربردی در تعالیم اسلامی
الموضوعات :
1 - دکترای تاریخ و فلسفه تعلیم و تربیت، دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه، ایران
2 - دکترای شیعه شناسی و مهندس ارشد سازمان نظام مهندسی، استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ایران.
الکلمات المفتاحية: معماری, الگوهای طراحی معماری, توسعه محیط شهری, نمونه‌های کاربردی, تعالیم اسلامی.,
ملخص المقالة :
مقدمه وهدف: اسلام به عنوان شریعتِ تضمین‌کنندة سعادت بشر،برای پاکسازی اعتقادات و اعمال انسان‌ها اصول وقواعد خاصی را تعیین کرده که افراد را از امیال پوچ واندیشه‌های بیهوده رها می‌سازد،و به زندگیِ هدف‌دار رهنمون می‌نماید.هدف از این مقاله، شناخت وتحلیل اهمیت، ضرورت ونمونه‌های کاربردی الگوهای طراحی معماری در تعالیم اسلامی است. انجام تحقیقات هدفمندِ علمی در راستای تبیین الگوهای طراحی معماری بر اساس تعالیم اسلامی،به سلامت سبک زندگی،ارتقای روابط کاری، شکوفایی خدمات مهندسی ودوری از انحرافات منجر خواهد شد. روش: روش تحقیقِ این پژوهش توصیفی و تحلیلی، و مطالب آن به صورت کتابخانه‌ای و استفاده از منابع اینترنتی جمع‌آوری شده است. یافته‌ها: مهم‌ترین الگوهای طراحی معماری که مطابقت بیشتری با آموزه‌های اسلامی دارند عبارتند از: به‌کارگیریِ باورهای درست، تکیه بر ارزش‌های الاهی وتوجه به هویت اسلامی، توجه به بعد روحی ومعنوی انسان، پرهیز از تجمل‌گرایی واَشرافی‌گری، پرهیز از خودنمایی، شهرت‌طلبی وفخرفروشی درساختمان‌سازی، توجه به طبیعت، باد وخورشید، توجه به قداست واهمیت مسکن، توجه به وسعت مسکن، اهمیت استحکام بنا، دقت در آپارتمان‌سازی وآپارتمان‌نشینی، اهمیت ارزش حیا، حفظ حریم‌ها وحرمت‌ها، حفظ ارزش مَحرمیّت، مراعات حقوق شهروندی، توجه به کودکان، سالمندان ومعلولان، اجتناب ازمُنکَرات شهروندی، رعایت حق‌الناس، عدم اِشراف به مِلک همسایه، رعایت ضوابط بازشوها وپنجره‌ها، عدم تقلید از فرهنگ غرب و اهتمام به ضوابط نمای ساختمان. بحث ونتیجه‌گیری: دین اسلام که بـرای نیکبختی و موفقیت بشر در ابعاد مختلف برنامه‌ریزی دارد، مـعماری وجایگاه آن را نادیده نگرفته وسفارش‌های گوناگونی پیرامون آن مطرح کرده اسـت. آیات وروایات، گواهی بر ضرورت واهمیت معماری والگوهای مستخرج از آن در اسلام است. اسلام، شاخص‌های منحصر بفردی از مسکن مناسب و درخور انسان مسلمان را تبیین مـی‌کند کـه توجه به هر یک تأمین‌کننده سعادت دنیایی وآخرتی انسان است. توجه به این شاخص‌ها ونمونه‌های کاربردیِ آن، گویای عظمت فرهنگ اسلامی ومحافظت از منزلت انسانی است. ایـن شکل از معماری، به تدریج در اثر آشنایی بافرهنگ غرب وتقلید از آن، دچار آسیب جدی شد. در این جهت، مهندسان باید با در نظر گرفتن تعالیم اسلامی والگوگیری از معماری گذشته مسلمانان، از تشبه به کفار و تسلط معماری غـربی بـکاهند. بـدیهی است برای تحقق این امر، فرهنگ‌سازان و علمای مـذهبی از جمله فقها نـقش مهمی را برعهده دارند.
1. The Holy Quran.
2. Akbari, M. (2017). Urban rules, Qom: Fetyan.
3. Al-harrani, H. (1404). Tohaf al-oghool, Qom: Jamee modarresin.
4. Al-hor al-ameli, M. (1409). Vasael al-shia, Qom: aalulbayt.
5. Amid, H. (2002). Amid dictionary, Tehran: Amir Kabir.
6. Barghi, A. (1992). Al-mahasen, Qom: Dar al-kotob al-eslamiyah.
7. Beyhaghi, A. (1423). Shoab al-iman, Riyadh: Maktabat al-roshd.
8. Dehkhoda, A. (1998). Dehkhoda dictionary, Tehran: University of Tehran.
9. Ebnehayyoon, N. (2006). Daaem al-eslam, Qom: aalulbayt.
10. Ebnefarra, M. (1414). Al-ahkam al-soltaniyah, Beirut: Dar al-fekr.
11. Ebnemanzoor, M. (1414). Lesan al-arab, Beirut: Dar sader.
12. Elahizadeh, M., Siroosi, R. (1393). Modeling housing based on Islamic lifestyle, Religious lifestyle quarterly, 1(1), 35-52.
13. Fallahzadeh, M. (1381). Jurisprudence education, Qom: Al-hadi.
14. Gharaati, M. (2014). The appearance of housing and the Islamic city, Qom: Cultural center of lessons from the Quran.
15. Hashemi Shahroodi, S. (1426). The culture of jurisprudence according to the religion of Ahl al-Bayt, Qom: Islamic jurisprudence encyclopedia institute.
16. Helli, H. (1412). Montaha al-matlab, Mashhad: Majmaa al-bohoos al-eslamiyeh.
17. Information site of the Office of Preservation and Publishing of the Works of Grand Ayatollah Khamenei, "New Consultations", "Statements", "Educational Treatise" section.
18. Islamic Council Research Center website, "Civil Law" section.
19. Jalali, H. (1380). An introduction to the discussion of vision, tendency, action and their mutual effects, Marafet Quarterly, 50(10), 45-55.
20. Katooziyan, N. (2006). Civil law in the current legal order, Tehran: Mizan.
21. Khamenei, S. (2009). Resaleh Ajvabat al-esteftaat, Tehran: Beyn al-mallal.
22. Khamenei, S. (2017). Resaleh Amoozeshi(2), Tehran: feghhe rooz.
23. Khamenei, S. (2018). Resaleh Amoozeshi(1), Tehran: feghhe rooz.
24. Koleyni, M. (1407). Kafi, Tehran: Dar al-kotob al-eslamiyah.
25. Majlesi, M. (1403). Bahar al-anvar, Beirut: Dar al-ehya al-toras al-arabi.
26. Marefat, M. (1400). Sharia Regulations of Building and Engineers, Qom: Khadem al-reza.
27. Moeen, M. (1984). Moeen dictionary, Tehran: Amir Kabir.
28. Mousavi Khomeyni, S. (1422). Esteftaat, Qom: Jamee modarresin.
29. Noori, H. (1408). Mostadrak al-vasael, Qom: aalulbayt.
30. Payandeh, A. (2002). Nahj al-fasahah, Tehran: Donyaye danesh.
31. Sadoogh, M. (1983). Al-khesal, Qom: Jamee modarresin.
32. Sadoogh, M. (1413). Man la yahzoroh al-faghih, Qom: Jamee modarresin.
33. Sadoogh, M. (1406). Savab al-Amal, Qom: Dar al-sharif al-razi.
34. Sayyid Razi. (1414). Nahj al-Balaghah. Qom: Hejrat.
35. Shahriyari nasab, F., Mirzakoochak, A. (2015), Revival of the traditional identity of Islamic-Iranian architecture in contrast to contemporary postcard architecture, Rasht: Payam Noor university.
36. Shobbar, A. (1428). Teb al-aemmah, Beirut: Dar al-ershad.
37. Tabatabayi yazdi, S. (1409). Al-orvat al-vosgha, Beirut: Alami.
