بررسی تلمیح در اشعار سید علی موسوی گرمارودی و محمد‌علی معلم دامغانی

الموضوعات :

زهرا اباذری ¹ (نویسنده)
وجیهه ترکمانی ² (نویسنده)

تاريخ الإرسال : 03 الخميس , شعبان, 1436 تاريخ التأكيد : 18 الإثنين , شوال, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: تلمیح, شعر, شعر معاصر, allusion, poem, بسامد تلمیح, Musavi Garmardi, Mo᾽allem Damqani,

ملخص المقالة :

موسوی گرماوردی و معلم دامغانی تلمیخات را با انگیزه‌هایی چون روایت داستان‌های دینی و تاریخی، سیاسی و یا بیان افکار و عقاید خود به کار گرفته‌اند و بر آن بوده‌اند تا شعر را به عنوان منبع آگاهی برای مردم زمانه ارایه دهند. یافته های این تحقیق که به شیوۀ کتابخانه ای و اسنادی و به روش تحقیق توصیفی انجام یافته است، بیان‌گر آن است که درصد استفاده موسوی گرمارودی در اشعارش از تلمیحات بیشتر بوده است؛ موسوی گرمارودی 43/56 درصد و معلم دامغانی 57/43 درصد از تلمیحات مختلف را در شعر خود به کار گرفته اند. از کل تلمیحات به کار برده شده در اشعار دو شاعر، 61/77 درصد را تلمیحات دینی، 4/2 درصد تلمیحات قرآنی، 24/9 درصد تلمیحات ادبی، 84/6 درصد تلمیحات تاریخی، 91/3 درصد تلمیحات اساطیری تشکیل می دهند که تلمیحات دینی بیشترین درصد کاربرد را در اشعار دو شاعر داشته اند. هم‌چنین تلمیح به حضرت موسی(ع) با 07/9 درصد در اشعار موسوی گرمارودی و تلمیح به حضرت محمد (ص) با 21/12 درصد در اشعار معلم دامغانی بیشترین تکرار و بسامد کاربرد را نسبت به سایر شخصیت ها و یا عناوین داشته است.

المصادر:

 

منابع و مآخذ

1ـ قرآن کریم

2ـ برقعی، محمد باقر. سخنوران نامی معاصر ایران. قم: نشر خرّم، چاپ اول، جلد 5، 1373.

3ـ بیگی حبیب­آبادی، پرویز. حماسه­های همیشه. تهران: انتشارات فرهنگ گستر و صریر، 1382.

4ـ پورنامداریان، تقی. سفر در مه. تهران: زمستان، 1374.

5ـ حلبی، علی­اصغر. تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران: نشر اساطیر، چاپ چهارم، 1385.

6ـ درستی، احمد. شعر سیاسی دوره پهلوی. تهران: مرکز ستاد انقلاب اسلامی، 1381.

7ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. سیری در شعر فارسی. تهران: سخن، 1384.

8ـ سبحانی، جعفر. فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، 1371.

9ـ ـــــــ، ـــــــ . فروغ ابدیت. قم: مرکز دارالتبلیغ اسلامی، 1373.

10ـ سعدی، مصلح‌الدین عبدالله. گلستان. تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی، 1384.

11ـ شمیسا، سیروس. فرهنگ تلمیحات. تهران: فردوس، 1366.

12ـ فشارکی، محمد. نقد بدیع. تهران: نشر سمت، چاپ اول، 1379.

13ـ کاشفی‌سبزواری، کمال­الدین حسین واعظ. بدایع­الافکار فی صنایع الاشعار. ویرایش میر‌جلال‌الدین کزازی. تهران: نشر مرکز، چاپ اول، 1369.

14ـ محمد‌زاده، مرضیه. حسین بن علی، امام شهدا. تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا، چاپ اول، 1388.

15ـ محمدی، محمد‌حسین. فرهنگ تلمیحات شعر معاصر. تهران: میترا، 1374.

16ـ مری، هال. امپراتوری مغول. ترجمۀ نادر میرسعیدی. تهران: نشر ققنوس، 1380.

17ـ معلم دامغانی، علی. رجعت سرخ ستاره. تهران: سورۀ مهر، چاپ پنجم، 1387.

18ـ ــــــــ ، ــــــــ. . شرحه شرحه­ست صدا در باد. تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

19ـ معین، محمد. فرهنگ فارسی معین. جلد اول. تهران: انتشارات امیرکبیر، چاپ سیزدهم، 1378.

20ـ مکارم شیرازی، ناصر. تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب اسلامیه، جلد 27، 1381.

21ـ موسوی گرمارودی، علی. پیوند زیتون بر شاخه ترنج. تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

22ـ ــــــــــــــــــ ، ــ . خواب ارغوانی(شعر دفاع مقدس). تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

23ـ ـــــــــــ، ــــــ. . بر آشفتن گیسوی تاک (مجموعه غزل). تهران: سورۀ مهر، چاپ دوم، 1389.

24ـ ـــــــــــ ، ـــــــ . سفر به فطرت گلسنگ (قطعه­ها و چکامه­ها). تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

25ـ ــــــــــ ، ــــــ. . آغاز روشنایی آیینه (ترکیب‌بند عاشورایی در پانزده بند). تهران: سورۀ مهر، 1390.

26ـ ـــــــــ ، ــــــ. . تا محراب آن دو ابرو. تهران: سورۀ مهر، چاپ اول، 1389.

27ـ میر­جعفری، اکبر. حرفی از جنس زمان. تهران: انتشارات قو، 1376.

28ـ نفیسی، علی‌اکبر (ناظم الاطباء). فرهنگ نفیسی. انتشارات کتابفروشی خیام، 1343.

29ـ هینلز، جان راسل. تاریخ اساطیر ایران. ترجمۀ باجلان فرخی. تهران: اساطیر، 1383.

30ـ یاحقی، محمد‌جعفر. فرهنگ اساطیر. تهران: سروش، چاپ دوم، 1386.

مقالات

1ـ شریفیان، مهدی؛ نظری، نجمه؛ جعفری نیا، صغری. «تجلی حماسه و عرفان عاشورایی در ادبیات انقلاب اسلامی»، نشریۀ ادبیات پایداری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال سوم، شماره پنجم،