تطبیق و واکاوی تاثیرات دادگستری و دادرسی در ایران باستان بر دادگستری نوین

الموضوعات : فقه و تاریخ تمدّن

آمنه قاسمی ¹ (دانش آموخته ی کارشناسی ارشد، گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد)
شهربانو دلبری ² (استادیار، گروه تاریخ و تمدّن ملل اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد)

تاريخ الإرسال : 09 الإثنين , صفر, 1436 تاريخ التأكيد : 19 الإثنين , رمضان, 1436 تاريخ الإصدار : 05 الإثنين , رمضان, 1436

الکلمات المفتاحية: عدالت, ایران باستان, آیین دادرسی, مغان, نظام قضایی,

ملخص المقالة :

با بررسی تاریخ دادرسی در ایران باستان می‌توان فهمید که دادگستری در این سرزمین در مرحله‌ای از اهمیت قرار داشته که کشورهای متمدن آن زمان از آن بی‌بهره بوده‌اند. بنا به قول تاریخ نویسان یونانی و سنگ نوشته‌های آشوری و کتاب تورات، مادها از نخستین کسانی بودند که در این سرزمین حکومت می‌کردند و در امر قضا سخت‌گیر و سرپیچی از قانون را روا نمی‌دانستند و متخلفان را به شدت مجازات می‌نمودند. با این روش عدالت را رعایت می‌کردند و به حکومت‌های بعد از مادها هم سرایت نمود؛ اینکه مقام عدل و عدالت که پایه دادرسی است تا چه اندازه دارای اهمیت می‌باشد؟ می‌توان گفت در ایران آیین و تشریفات دادرسی از عرف، قواعد دین زرتشت و فرامین پادشاه سرچشمه می‌گرفت. از زمان هخامنشیان، قرائن کافی در دست است که عدالت به کودکان آموزش داده می‌شد و هم در اجرای آن در داوری به حد افراط اعمال می‌گردید. معمولاً قاضی‌ها از میان اشخاص لایق و امین و دانشمند منصوب می‌شدند و اگر حکم غلط در نتیجه گرفتن رشوه صادر می‌نمودند به مجازات اعدام محکوم می‌شدند. چنانچه این نحوه‌ی گزینش قاضی‌ها در دوره‌های مختلف حکومت‌ها در ایران هم جاری بوده چنان‌که بعد از ورود اعراب به ایران و رواج اسلام در این سرزمین قاضی‌ها از میان مردم متقی و بر اساس سنت و قرآن برگزیده می‌شدند، هم اکنون و پس از انقلاب مشروطه هم شرایط گزینش قاضی‌ها، نهادینه شده و قاضی منصوب باید دارای شرایط اخلاقی، دینی و اجتماعی خوبی باشد تا برای منصب قضا، انتخاب شود.