تحلیل رابطۀ ساختاری هفت‌پیکر با نگاره‌های گنبدهای زرد و سبز و سرخ هفت‌پیکر از نسخۀ مصوّر خمسۀ نظامی موجود در مدرسۀ عالی شهید مطهری
الموضوعات :
فرزانه مهریار
1
(دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران)
شهرزاد نیازی
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران)
مرتضی رشیدی آشجردی
3
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد نجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد،ایران.)
الکلمات المفتاحية: هفت‌پیکر, ساختار, نسخۀ مصور, هفت‌گنبد, مدرسۀشهیدمطهری, نگاره,
ملخص المقالة :
سه نگارۀ مربوط به گنبدهای زرد و سبز و سرخ در منظومۀ هفت پیکر از نسخۀ خطی مصور خمسۀ نظامی موجود در کتابخانۀ مدرسۀ عالی شهید مطهری، چنان به یکدیگر شبیهند که به‌صورت برگردان یکدیگر دیده می‌شوند. هدف این پژوهش آن است که علت این شباهت را در ارتباط با متن منظومه نشان دهد. در روش نقد ساختارگرایانه، منظومۀ داستانی هفت پیکر، از واحد روایی واحدی برخوردار است که این ساختار روایی واحد، در کل منظومه به‌ویژه هفت گنبد تکرار می‌شود و این واحد روایی تکرارشونده، حامل پیام داستان هفت پیکر، یعنی بن‌مایۀ آزمون و تکامل معنوی بهرام گور است. با فرض این که تکرار ساختار نگاره‌ها و مشابهت ساختاری آن‌ها با تکرار بن‌مایۀ داستان در ساختار واحد متن هفت پیکر، ارتباط دارد، اجزای نگاره‌های مذکور با شاخصه‌های ساختاری منظومۀ هفت پیکر در داستان‌های هفت گنبد، مطابقت داده می‌شود و ارتباط نگاره‌های مربوط به گنبدهای زرد و سبز و سرخ در نسخۀ مذکور با مفهوم داستانی منظومۀ، به روش توصیفی- تحلیلی بررسی می‌گردد، تا به چرایی مشابهت در ساختار این نگاره‌ها و منظور نگارگر از این طراحی پی ببرد و نتیجه می‌گیرد، نگارگر با وقوف به پیام منظومه، هم در جهت انتقال پیام منظومه و تاکید بر آن، این نگاره‌ها را مشابه طراحی نموده و هم برای نشان دادن عظمت دربار صفوی، مقطع آغازین هر گنبد را در سه نگاره، تکرار کرده تا شوکت دربار را تصویر نماید.
- قرآن.
- باوندیان، علیرضا، ۱۳۹۷، نمادشناسی حوض در حوزهٔ اخلاق معماری ایران اسلامی، نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، دوره ۲۳، شماره ۲، صص ۷۴-۶۷.
- بری، مایکل، ۱۳۸۵، تفسیر مایکل بری بر هفت‌پیکر نظامی، ترجمه جلال علوی نیا، تهران، نشر نی.
- بیدمشکی، مریم، ۱۳۹۱، رمز پردازی و نشانه‌شناسی افسانه‌های هفت‌پیکر، مشهد، سخن‌گستر.
- خمسهٔ نظامی، مدرسه عالی شهید مطهری، شماره کتابخانه ۴۰۰.
- درایتی، مصطفی،۱۳۹۱، فهرستگان نسخ خطی ایران (فنخا)، تهران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
-ذکرگو، امیرحسین، ۱۳۸۲، مقدمه‌ای بر هنر هند، تهران، روزنه.
- رضوی، اکرم‌السادات، خواجه گیر، علیرضا (۱۳۹۲)، «بررسی نقش نیلوفر آبی در هنر ایران باستان و دوران اسلامی»، پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان، سال سوم، پاییز و زمستان، شماره ۶۶، صص ۱۰۱-۱۱۱.
- زمردی، حمیرا (۱۳۸۷)، نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی، تهران: زوار.
- شمیسا، سیروس، (۱۳۸۸)، نقد ادبی، چاپ دوم، تهران، میترا.
- شمیم، سعیده، حسنوند، محمدکاظم، (۱۳۹۳)، «بررسی نقش‌مایهٔ گل لوتوس در هنر مصر، ایران و هند»، جلوهٔ هنر، شماره ۱۱ بهار و تابستان، صص ۲۲-۳۹.
-شوالیه، ژان، گربران، آلن، (۱۳۸۴)، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و…، ترجمه و تحقیق سودابه فضائلی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران، انتشارات جیحون.
- --------------- ۱۳۸۲، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و…، ترجمه و تحقیق سودابه فضائلی، جلد سوم، چاپ اول، تهران، انتشارات جیحون.
- -------------- ۱۳۸۵، فرهنگ نمادها: اساطیر، رؤیاها، رسوم و…، ترجمه و تحقیق سودابه فضائلی، جلد چهارم، چاپ اول، تهران، انتشارات جیحون.
- صادقی نیا، سارا، حصاری، الهام، ۱۳۹۶، بررسی تطبیقی ساختار و ترکیب‌بندی در نگارگری مکتب تبریز دوم و مکتب عثمانی (مطالعه موردی شاهنامه شاه‌طهماسب و سلیمان نامه)، فصلنامه علمی-پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال هشتم، شماره ۲۷، صص ۱۳۰-۱۰۷.
-صفایی سنگری، علی، تقی نژاد رود بنه، فاطمه، ۱۳۹۶، واکاوی الگوهای ساختار روایی مقامات حریری بر اساس نظریه تزوتان تودوروف، پژوهشنامه نقد ادب عربی، شماره ۱۴، صص ۹۷-۱۲۲.
- عادل زاده، پروانه، پاشایی فخری، کامران (۱۳۹۴)، بررسی انار در اساطیر و بازتاب آن در ادب فارسی، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، شماره ۲۷، صص ۳۷۴- ۳۶۱.
-علی‌اکبری، نسرین، حجازی، امیر مهرداد، ۱۳۹۰، رنگ و تحلیل زمینه‌های تأویل رمزی آن در هفت‌پیکر، متن شناسی ادب فارسی، شماره ۱۰، صص ۹-۳۰.
-فلاح، نسرین، صرفی، محمدرضا، بصیری، محمدصادق، امیری خراسانی، احمد، (۱۳۸۶)، بررسی نوع روایی هفت‌پیکر، کاوش نامه زبان و ادب فارسی، شماره ۱۵، صص ۶۷-۸۸.
-قریشی، زهراالسادات، ۱۳۸۹، نقد و تحلیل روایت در داستان‌های هفت‌پیکر نظامی: با رویکردهای ساختارگرایی و پساساختارگرایی دربارهٔ ادبیات- نقد ادبی، تهران، علم و دانش.
- مقدم اشرفی، م.، (۱۳۶۷)، همگامی نقاشی با ادبیات در ایران (از سدهٔ ششم تا یازدهم هجری قمری)، ترجمه رویین پاک‌باز، تهران: انتشارات نگاه.
-ناصری، ناصر، حسن‌زاده، شهریار، ۱۳۹۴، مضامین تعلیمی و تربیتی در هفت‌پیکر، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، شماره ۲۵، صص ۱۴۷-۱۸۴.
-نظامی گنجوی، ۱۳۳۴، هفت‌پیکر، تصحیح وحید دستگردی، چاپ دوم، تهران، چاپ شرق.
- نقابی، عفت، قربانی، کلثوم، ۱۳۹۱، تحلیل ساختاری قصه شاه سیاه‌پوشان بر اساس الگوی پراپ، پژوهش‌های ادب عرفانی، شماره ۲۱، صص ۱۴۱-۱۶۳.
- یاحقی، محمدجعفر، (۱۳۸۶)، فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
_||_- Quran
- Bavandian, Alireza, 1397, The Symbolism of the Pond in the Field of Architectural Ethics of Islamic Iran, Journal of Fine Arts-Architecture and Urban Planning, Volume 23, Number 2, pages 67-74
- Barry, Michael, 1385, Michael Barry's commentary on seven military figures, translated by Jalal Alavinia, Tehran, Ney Publishing
- Bidmashki, Maryam, 1391, Cryptography and semiotics of Haft Peykar myths, Mashhad, Sokhan Gostar
- khumsaNizami, ShahidMotahari High School, no: 400
- Drayati, Mostafa, 1391, Manuscripts of Iran (Fankha), Tehran, National Archives and Library of the Islamic Republic of Iran
- Zikrgoo, Amir Hossein, 1382, Introduction to Indian Art, Tehran, Rozaneh
- Razavi, Akram al-Sadat, Khajehgir, Alireza 1392, "Study of the role of lotus in the art of ancient Iran and the Islamic era", Art Research of Isfahan University of Arts, third year, autumn and winter, No. 66, pages
101-111
- Zomordi, Homeira 1387, Plant Symbols and Symbols in Persian Poetry, Tehran: Zavar
- Shamisa, Sirus, 1388, Literary Criticism, Second Edition, Tehran, Mitra
- Shamim, Saeedeh, Hassanvand, Mohammad Kazem, 1393, "A Study of the Lotus Flower Pattern in Egyptian, Iranian and Indian Art", Art Front, No. 11 Spring and Summer, pages 22-39
- Shovalie, Jean, Gerbaran, Allen, 1384, Dictionary of Symbols: Myths, Dreams, Customs and…, translated and researched by Soodabeh Fazaeli, 2 volumes, 2ed edition, Tehran, Jeyhun Publications - Shovalie, Jean, Gerbaran, Allen, 1382, Dictionary of Symbols: Myths, Dreams, Customs and…, translated and researched by Soodabeh Fazaeli, 3 volumes, first edition, Tehran, Jeyhun Pub.
- Shovalie, Jean, Gerbaran, Allen, 1385, Dictionary of Symbols: Myths, Dreams, Customs and…, translated and researched by Soodabeh Fazaeli, 4 volumes, first edition, Tehran, Jeyhun Pub.
- Sadeghinia, Sara, Hesari, Elham, 1396, A Comparative Study of Structure and Composition in the Painting of Tabriz II School and Ottoman School (Case Study of Shah Tahmaseb Shahnameh and Soleimannameh) Eighth, No. 27, pages 130-107
- Safaei Sangari, Ali, Taghinejad Rudbaneh, Fatemeh, ۱۳۹۶, Analysis of Narrative Structure Patterns of Hariri Authorities Based on Tzutan Todorov's Theory, Journal of Critique of Arabic Literature, No. 14, pages 97-122
- Adelzadeh, Parvaneh, Pashaei Fakhri, Kamran ۱۳۹۴, A Study of Pomegranate in Mythology and Its Reflection in Persian Literature, Stylistics of Persian Order and Prose (Spring of Literature), No. 27, pages 374-361
- AliAkbari, Nasrin, Hejazi, Amir Mehrdad, 1390, Color and analysis of the fields of its cryptic interpretation in Haft Peykar, Textology of Persian literature, No. 10,pages 9-30
- Fallah, Nasrin, Sarfi, Mohammad Reza, Basiri, Mohammad Sadegh, Amiri Khorasani, Ahmad 1386, A Study of the Narrative Type of Haft Peykar, Exploration of Persian Language and Literature, No. 15, pages 67-88
- Qureshi, Zahra Al-Sadat 1389, Critique and Narrative Analysis in Military Weekly Stories: With Structuralist and Poststructuralist Approaches to Literature - Literary Criticism, Tehran, Elm and Danesh
- Moghaddam Ashrafi, M. 1367, The synchronicity of painting with literature in Iran (from the sixth to the eleventh century AH), translated by Rouin Pakbaz, Tehran: Negah Publications
- Naseri, Nasser, Hassanzadeh, Shahriar 1394, Educational Themes in Haft Peykar, Journal of Educational Literature, No. 25,pages 147-184
- Nezami Ganjavi 1334, Haft Peykar, edited by Vahid Dastgerdi, second edition, Tehran, Shargh edition
- Niqabi, Effat, Ghorbani, Kolsoom1391, Structural analysis of the story of the black-clad king based on Prop model, Research in mystical literature, No. 21, pages 141-163
- Yahaghi, Mohammad Jafar 1386, The Culture of Myths and Stories in Persian Literature, Tehran: Farhang Moaser
