مضمون آفرینی در غزلیات کلیم کاشانی
الموضوعات :مرتضی رشیدی 1 , زهرا حاتمی 2 , مهرداد چترایی 3
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ازاد اسلامی واحد نجف اباد
الکلمات المفتاحية: کلیم کاشانی, مضمون آفرینی, بلاغت, شمع, سبک هندی,
ملخص المقالة :
مضمون‌آفرینی فرایندی است که در آن نکتة باریک، خیال دقیق، نازک‌بینی و صورت تازه از معنی آفریده شده باشد که مهمترین ویژگی شعر فارسی از قرن نهم به بعد تا سبک معروف به هندی است. مضمون مقوله‌ایست ساختاری و مربوط به فرم و ظرفیت‌های زبانی و عامل شکل‌گیری مضمون، قدرت تداعی شاعراز رهگذر شباهت‌ها، مجاورت و تضادهاست. کلیم کاشانی شاعر مضمون‌آفرین سبک هندی، با برخورداری از نگاهی ژرف و باریک‌بینانه به دنیای پیرامون خویش اشیا را با روشی متفاوت به کار می‌گیرد و با توجّه به عینیّت‌ها، اصول کلی و تصاویر خیالی و نیز کاربرد یک یا چند شگرد مضمون ساز به آفرینش مضامین تازه دست می‌زند و به شکل غیر مستقیم به بیان حالات نفسانی ناب خود می‌پردازد. در این پژوهش برای دستیابی به شگردهای مضمون سازی با اشیا و بررسی زاویة دید شاعر، شمع به عنوان یکی از عناصر مضمون‌ساز در غزلیات کلیم مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد که در میان شگردهای مختلف مضمون آفرینی اسلوب معادله پربسامدترین روش به کار رفته است که شاید بتوان دلیل وجود این بسامد چشمگیر را به آمیختگی میان شاعران و عوام نسبت داد عاملی که انگیزة همه فهم بودن را در شاعران صفویّه تقویت کرده است.
_||_
