مؤلفه‌ها ی ادبیات مهاجرت در آثار مهشید امیرشاهی و روح‌انگیز شریفیان
الموضوعات :مهرزاد مطبوعی نژاد 1 , احمد خاتمی (نويسنده مسئول) 2 , ماندانا منگلی 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد جنوب تهران، دانشکدۀ ادبیات فارسی و زبانهای خارجه
2 - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
3 - / استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی. واحد تهران جنوب. دانشگاه آزاد اسلامی. تهران . ایران.
الکلمات المفتاحية: ادبیات مهاجرت, آثار داستانی, مهشید امیرشاهی, روح‌انگیز شریفیان.,
ملخص المقالة :
ادبیات مهاجرت، ادبیاتی برون اقلیمی است که بیانگر ابعاد و تبعات مهاجرت باشد. مهشید امیرشاهی (متولد 1316ه.ش) و روح‌انگیز شریفیان (متولد 1320ه.ش) از نویسندگان مهاجر ایرانی مقیم اروپا هستند. پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و با روش تحلیل مقایسه‌ای می‌کوشد تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که مهم‌ترین مؤلفه‌های ادبیات مهاجرت در آثار امیرشاهی و شریفیان کدامند و این مؤلفه‌ها در آثار هریک از این دو نویسنده به چه شکل منعکس شده‌اند. هدف تحقیق شناسایی و مقایسۀ مؤلفه‌های ادبیات مهاجرت در آثار نویسندگان زن مهاجر ایرانی است. نتایج نشان می‌دهد که مؤلفه‌های بحران هویت، تعارض فرهنگی، نوستالژیا، مانندگردی، فرهنگ‌پذیری، سازگاری، زبان، سیاسی بودن و مقایسه در آثار این دو نویسنده به چشم می‌خورند و بحران هویت و مسئله زبان، از دیگر مؤلفه‌ها پررنگ‌تر است. مؤلفه‌ی دیگری که در آثار این دو نویسنده به صورت مشابه دیده می‌شود، بحث مقایسه است. مقایسه در آثار امیرشاهی با استعاره‌ها و آرایه‌های ادبی بیشتری همراه است و توصیف تفاوت‌ها دارای جلوه‌های هنری است. در حالی که مقایسه در آثار شریفیان، بیشتر به بیان جزئیات تفاوت‌ها می‌پردازد. همچنین هریک از مؤلفه‌ها به ویژه نوستالژی و بحران هویت در آثار امیرشاهی حزن‌انگیزتر است. یافتن برخی مشخصه‌ها در ادبیات مهاجرت زن ایرانی متعلق به یک نسل را می‌توان از دستاوردهای پژوهش تلقی کرد.
منابع
ادریسی، افسانه و بلالی، آرزو (1393).، نقد ادبیات داستانی ایران از سال 1341 تا انقلاب اسلامی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان، ادبیات پارسی معاصر، سال چهارم، شماره 4.
امیرشاهی، مهشید (1394).، بعد از روز آخر، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
___________ (بیتا).، در حضر، چاپ اول، بی‌جا: بی‌نا.
___________.، در سفر، چاپ اول، بی‌جا: بی‌نا.
آلن رب‌گری‌یه و دیگران (1392).، آری و نه به رمان نو، ترجمه منوچهر بدیعی، چاپ اول، تهران: نیلوفر.
برمکی، سارا (1394).، هویت، بازنمایی، روایت، تجربه مهاجرت در ادبیات معاصر ایران با رویکرد روایت‌شناسی پسااستعماری، رساله دکتری تخصصی (PhD)، دانشگاه خوارزمی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
رهگذر، رضا (1397).، ادبیات داستانی ایران پس از انقلاب اسلامی، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
سعیدی، مهدی (1399).، تبيين جريا‌ن‌شناختي ادبيات سياسي در ايران معاصر (مطالعه موردی: ادبیات داستانی سیاسی در مهاجرت)، پژوهش سیاست نظری، شماره 27.
سعیدی، مهدی و دیگران (1397).، بازنمایی تنازع سرزمین مادری و سرزمین دیگری در ادبیات داستانی مهاجرت، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 48.
شریفیان، روح‌انگیز (1370).، دست‌های بسته، تهران: شرکت توسعه کتابخانه‌های ایران.
___________ (1386).، روزی که هزار بار عاشق شدم، چاپ سوم، تهران: مروارید.
___________ (1387).، کارت پستال، چاپ اول، تهران: مروارید.
___________ (1398).، آخرین رویا، تهران: آگه.
___________ (1399).، چه کسی باور میکند رستم، چاپ شانزدهم، تهران: مروارید.
شیخ‌الاسلامی، مهزاد (1391).، بازسازی هویت در «ادبیات مهاجرت» ایتالیا، پژوهش ادبیات معاصر جهان، شماره 65.
صادقی، اسماعیل (1393).، بررسی نوستالژی آرمان شهر در اشعار شاعران معاصر، پژوهشنامه ادب غنایی، سال دوازدهم، شماره 22.
عرفانی فرد، آمنه (1395).، بررسی ترامتنیت در رمان‌های در حضر و در سفر مهشید امیرشاهی و عشق در تبعید و واحه غروب بها طاهر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
علی‌زاده کاشانی، ندا (1400).، نویسندگان چندزبانه و زبان سوم: از ادبیات مهاجرت تا ادبیات نومد، جستارهای زبانی، شماره 66.
قربان‌پور، حسین و دیگران (1397).، جریان¬شناسی ادبیات داستانی مهاجرت ایرانی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 49.
مدرسی، یحیی (1393).، زبان و مهاجرت، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مکاریک، ایرناریما (1386).، دانشنامة نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: انتشارات آگاه.
میرصادقی، جمال (1390).، ادبیات داستانی (قصه، رمانس، داستان کوتاه، رمان)، چاپ ششم، تهران: سخن.
میرعابدینی، حسن (1387).، ادبیات داستانی، جلد سوم، تهران: سخن.
نامورمطلق، بهمن (1391).، مهاجرت در ادبیات و هنر: مجموعه مقالات، چاپ اول، تهران: سخن.
یاحقی، محمد جعفر (1381). «جنبهها و جوانب ادبیات مهاجرت در فارسی معاصر»، کتاب ماه ادبیات، شمارة 65 و 66.
_____________ (1400).، خوانش تطبیقی مؤلفه‌های ادبیات مهاجرت از منظر رئالیسم انتقادی، پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره 9، شماره 29.
یارشاطر، احسان و دیگران (1391).، ادبیات داستانی در ایران‌زمین، چاپ سوم، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
References
Edrisi A, Balali A (2013). Criticism of Iranian fiction literature from 1962 to the Islamic Revolution with a critical analysis of discourse, Contemporary Persian Literature, Y 4, No (4).
Amirshahi M (2014). After the last day, 3rd ed, Tehran: Amir Kabir.
______ (Bita)., In Presence, 1st ed, Nowhere: No name.
_______, In Travel, 1st ed, Nowhere: No name.
Alan Rabgariyeh et al (2012). Yes and No to New Novel, translated by Badiei M, 1st ed, Tehran: Niloofar.
Barmaki S (2014). Identity, representation, narrative, experience of migration in contemporary Iranian literature with post-colonial narratology, PhD thesis, Kharazmi University, Faculty of Literature and Humanities.
Rahgozar R (2017). Fictional literature of Iran after the Islamic Revolution, 2nd ed, Tehran: Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization.
Saeedi M (2019)., Streamological Explanation of Political Literature in Contemporary Iran (Case Study: Political Fiction Literature), Politics Research, No (27).
Saeedi M et al (2017). Representation of the conflict between the motherland and another land in the fictional literature of migration, Persian language and literature research, No (48).
Sharifian R (1991). Closed hands, Tehran: Iran Libraries Development Company.
_______ (2007)., The day I fell in love a thousand times, 3rd ed, Tehran: Morvarid.
_______ (2008)., postcard, 1st ed, Tehran: Morvarid.
_______ (2018). The last dream, Tehran: Agah.
_______ (2019)., Who Believes Rostam, 16th ed, Tehran: Morvarid.
Sheikh-Al-Islamic M (2011). Identity in "Migrant Literature" of Italy, World Contemporary Literature Research, No (65).
Sadeghi I (2013). Studying the nostalgia of Utopia in the poems of contemporary poets, lyrical Research Journal, Y12, No (22).
Erfani Fard A (2015). Investigating trans textuality in presence novels and in Mahshid Amir Shahi’s travel and love in exile and the sunset oasis of Baha Taher, master's thesis, Allameh Tabatabaei University.
Alizadeh Kashani N (1400). Multilingual and 3rd language writers: from literature to modern literature, Linguistic Essays, No (66).
Ghorbanpoor H, et al (2017). Stream ology of Iranian Migration Fiction Literature, Persian Language and Literature Research, No (49).
Modaressi Y (2014), Language and Migration, Tehran: Research Institute of Humanities and Cultural Studies.
Makarik I (2006). Theory of Contemporary Literary Knowledge, translated by Mohajer M, Naboi M, Tehran: Agah Publications.
Mirsadeghi J (2011). Fiction (story, romance, short story, novel), 6th ed, Tehran: Sokhan.
Mirabedini H (2007). Fiction, 3rd vol, Tehran: Sokhan.
Namvartmotlagh B (2013)., Migration in literature and art: a collection of essays, 1st ed, Tehran: Sokhan.
Yahaghi M J (2002). "Aspects of Migration Literature in Contemporary Persian", Book of Literature Month, No (65 & 66).
________(2021).
Yarshater E, et al (2012). Fictional literature in Iran, 3rd ed, Tehran: Amirkabir Publication.
