هنجارگریزی در اشعار نادر نادرپور
الموضوعات :محمدحسین خان محمدی 1 , آنیتا خالقی 2
1 - استادیار دانشگاه ارومیه، دانشگاه ارومیه، دانشکده ادبیات، گروه زبان و ادبیات فارسی
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه ارومیه
الکلمات المفتاحية: برجسته سازی, هنجارگریزی, deviation, آشنایی زدایی, Naderpour, foregrounding, خودکارشدگی, نادر نادرپور, Defamilirization, automatization,
ملخص المقالة :
از دیدگاه صورتگرایان هدف شعر، بیان مطلب به گونه ای است که آثار روزمرگی در آن بی رنگ یا دست کم، کم رنگ است. آشنایی زدایی از طریق هنجارگریزی (قاعده کاهی) و قاعده افزایی سبب برجسته سازی در متن می شود. "لیچ" هنجارگریزی را ابزار شعرآفرینی و قاعده افزایی را ابزار نظم آفرینی میداند. وی هنجارگریزی را در هشت گروه طبقه بندی کرده است: هنجارگریزی معنایی، واژگانی، زمانی، نحوی، سبکی، گویشی، نوشتاری و آوایی. البته کورش صفوی در کتاب از زبان شناسی به ادبیات، جلد دوم، معتقد است که هنجارگریزی های گویشی، آوایی و نحوی ابزاری برای آفرینش شعر به شمار نمی آیند، زیرا تغییری در محتوای زبان پدید نمی آورند. در این نوشتار با بهره گیری از روش استقرایی- تحلیلی انواع هنجارگریزی در اشعار نادرپور مورد بررسی قرار گرفته است. دستاورد پژوهش گویای این است که نادرپور از بیشتر گونه های هنجارگریزی استفاده کرده است. از میان این هشت گروه هنجارگریزی، گونه های زمانی، معنایی و نحوی بیش از سایر گونه ها به چشم می خورد.
حسنلی، کاووس، (1383)؛ گونههای نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.
حافظ، خواجه شمسالدین محمد (1375)؛ دیوان، تصحیح محد قزوینی، قاسم غنی، انجوی شیرازی. تهران: جاویدان.
حقشناس، علیمحمد. (1390)؛ زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیته. تهران: آگه.
رودکی، جعفر بن محمد (1368)؛ دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفیعلیشاه.
سجودی، فرزان. (1379)؛ درآمدی بر نشانهشناسی شعر، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبانشناسی نظری و کاربردی، جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1379)؛ کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: محمد.
______________ (1370)؛ گلستان. تصحیح و شرح حسین استادولی. تهران: قدیانی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1389)؛ موسیقی شعر، تهران:آگه.
شمیسا، سیروس (1386)؛ بیان. تهران: میترا.
صفوی، کورش. (1383)؛ از زبانشناسی به ادبیات، جلد اول و دوم. تهران: سوره مهر.
علیپور، مصطفی (1379)؛ ساختار و زبان شعر امروز، ج اول. تهرانک فردوس.
فتوحی، محمود. (1391)؛ سبکشناسی نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
فردوسی، ابوالقاسم (1384)؛ شاهنامه، به کوشش سعید حمیدیان. تهران: قطره.
نادرپور، نادر (1382)؛ مجموعه اشعار، با نظارت پوپک نادرپور. تهران: نگاه.
مقدادی، بهرام (1378)؛ فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی. تهران: فکر روز.
موحد، ضیاء. (1388)؛ سعدی. تهران: طرح نو.
هاوکس، ترنس (1380)؛ استعاره، ترجمة فرزانه طاهری. تهران: مرکز.
همایی، جلالالدین (1386)؛ فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.
_||_