بررسی هنجارها و ناهنجارهای فرهنگ ایرانی در متون مکاشفه‌ای و پیشگویی ساسانی
الموضوعات :
الاهه فرهنگیان
1
(کارشناسی ارشد فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه تهران)
الکلمات المفتاحية: Zoroastrianism, جامعۀ ایرانی, ادبیات مکاشفه و پیشگویی, زرتشتی گری, Iranian society, Apocalyptic and Prophetic Literature,
ملخص المقالة :
گذشته از فشارهای فرهنگی از انواع گوناگون، هجوم اقوام بیگانه به یک سرزمین، علاوه بر ویرانی و آسیب های سخت و شاید بعضاً جبران ناپذیر اقتصادی، یکی از مهم ترین عوامل زمینه ساز تغییر در الگو های اعتقادی، اجتماعی، سیاسی و آئینی آن است. از جمله راه های زدودن شک و تردید رخنه کرده در وجود مردمان در چنین جامعه ای، ایجاد گونه ای ادبی موسوم به مکاشفه و پیشگویی است. ادبیات پارسی میانه از نظر دارا بودن این گونۀ ادبی نسبت به دوره های پیشین خود غنی تر است. این متون در بر دارندۀ معیار هایی هستند که در مکتب ایرانی- زرتشتی آن روزگار مورد پذیرش بوده و عدول از آن، عامل بر هم خوردن نظام جامعۀ ایرانی تلقی می شده است. در این پژوهش و با هدف دستیابی به این معیار ها، آثاری چون ارداویراز نامه، زند وهمن یسن، ایادگار جاماسبی، جاماسب نامه، آمدن شاه بهرام ورجاوند و کتیبه های کرتیر مورد بررسی قرار گرفته است. الگو های استخراجی از متون فوق از نظر درونمایه در دو مجموعۀ خیر و شر و هر کدام از این دو مجموعه، خود در سه زیرمجموعۀ پندار، گفتار و کردار طبقه بندی شده اند. بدیهی است مقوله های مربوط به جهان بینی، اصول و عقاید دینی در زیر مجموعۀ پندار و مقوله های مربوط به سخن و کلام در زیر مجموعۀ گفتار جای گرفته اند. زیر مجموعۀ کردار، خود به شاخه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، اخلاقی و آئینی تقسیم شده است.
_||_
