بررسی اثربخشی آموزش حل مسئله بر خلاقیت و انعطاف پذیری شناختی در دبیران درس کار و فناوری
الموضوعات :آرزو امیدپور 1 , سلیمان کابینی مقدم 2 , حجت اله میاندهی 3
1 - کارشناس ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه پیام نور، آستانه اشرفیه، ایران
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه غیرانتقاعی غیردولتی مهر آستان، آستانه اشرفیه، ایران
3 - عضو هیأت علمی دانشگاه غیرانتقاعی غیردولتی مهر آستان، آستانه اشرفیه، ایران
الکلمات المفتاحية: خلاقیت, دبیران زن, کار و فناوری, انعطاف پذیری شناختی, آموزش حل مسأله,
ملخص المقالة :
زمینه: سازمان آموزش و پرورش باید تغییرات عمده ای را در درون خود ایجاد کند تا بتواند با تغییرات زودهنگام در جوامع اطلاعاتی، خود را هماهنگ کرده و پاسخگوی نیازهای افرد و جامعه باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش حل مسئله بر خلاقیت و انعطاف پذیری شناختی در بین دبیران درس کار و فناوری انجام شد. روش: این پژوهش به شیوه نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه و پیگیری انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دبیران زن درس کار و فناوری ناحیه 1 رشت در سال تحصیلی 1398-1399 به تعداد 146 نفر بود. برای نمونه گیری، تعداد 30 نفر دبیر داوطلب واجد شرایط که نمره کمتر از 120 در پرسشنامه های خلاقیت عابدی (1372) و کمتر از 80 در انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندروال (2010) کسب کرده بودند، مشخص و سپس به صورت تصادفی در 2 گروه مطالعه وارد شدند. گروه آزمایش به مدت 10 جلسه تحت مداخله آموزشی حل مسئله دزوریلا و گلدفرید (1971) قرار گرفت. به منظور بررسی میزان سنجش پایداری نتایج، 1 ماه بعد از اجرای پس آزمون از گروه های مورد آزمایش، آزمون پیگیری به عمل آمد. داده ها از طریق آزمون های آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی بنفرونی و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد برای متغیر خلاقیت اثر گروه (001/0P˂ و 571/0Eta=)، اثر زمان (001/0P˂ و 613/0Eta=) و اثر متقابل گروه × زمان (0.001˂Pو Eta=0.608)معنادار بود. همچنین برای متغیر انعطاف پذیری شناختی اثر گروه (0.001˂Pو Eta=0.609)، اثر زمان (0.001˂P و Eta=0.653) و اثر متقابل گروه در زمان(0.001˂Pو Eta=0.612)معنادار بود. از طرفی نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی حاکی از تفاوت معنادار میانگین های گروه آزمایش در مراحل پیش آزمون با پس آزمون 0.001˂P و پیش آزمون با پیگیری 0.001˂P برای متغیرهای خلاقیت و انعطاف پذیری شناختی بود. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که برای افزایش خلاقیت و انعطاف پذیری شناختی در بین دبیران درس کار و فناوری می توان مهارت های آموزش حل مسئله را به‌کار برده و از اثرات ماندگار آن استفاده نمود.
آزادی، نفیسه و شیروانی شیری، علی. (1399). نظریه هوشهای چندگانه و شاخصهای خلاقیت و درگیری یادگیرنده در کتب درسی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(2)، 151-170.
ابوالحسنی، زهرا و صفایی موحد، سعید. (1398). ارائه چارچوب پیشنهادی برای برنامه درسی کار و فناوری مقطع متوسطه اول با تأکید بر الگوی کلاس معکوس. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 61، 1-13.
امرایی، فروزان؛ قدمپور، عزتاله؛ شریفی، طیبه؛ غضنفری، احمد. (1398). مقایسه تأثیر آموزش مهارتهای وسعتبخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر خلاقیت (سیالی، ابتکار، انعطافپذیری، بسط) دانشآموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(4)، 97-128.
پالی، سمیرا؛ تفضلی، صغری (1400). بررسی تأثیر تجهیزات تکنولوژیهای آموزشی و وسایل کمک آموزشی در میزان ارتقاء پیشرفت تحصیلی دانشآموزان پایه ششم شهرستان رودسر. مدیریت و چشمانداز آموزش، 3(1)، 1-16.
پلوئی، لیلا. (1400). تأثیر روش تدریس کاوشگری بر خلاقیت و انگیزه پیشرفت دانشجویان روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(4)، 199-223.
جعفرلو، غلام؛ شریفی، نسترن؛ پاشاشریفی، حسن. (1398). ارائه مدلی جهت پیشبینی خلاقیت بر اساس سخترویی، خودکارآمدی، کمالگرایی، تحصیلات والدین، سوابق کارهای خلاقانه افراد خانواده و خویشاوندان نزدیک با میانجی انگیزش پیشرفت در دانشآموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(1)، 153-184.
رحیمی، معصومه؛ واعظ فر، سیدسعید و جایروند، حمداله. (1394). رابطه ساده و چندگانه قدرت تحمل ابهام و جو عاطفی خانواده با خلاقیت شناختی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 5(2)، 147-164.
سجادی، منیرهسادات؛ شاهمرادی، مرتضی و سلیمی، مهتاب. (1399). تأثیر آموزش سازههای رباتیک بر تفکر انتقادی و خلاقیت و یادگیری درس ریاضی دانشآموزان متوسطه اول شهر تهران. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 10(3)، 17-40.
صاحبیار، حافظ؛ گلمحمدنژاد، غلامرضا و برقی، عیسی. (1398). مطالعه اثربخشی یادگیری معکوس بر تفکر تأملی دانشآموزان دوره دوم متوسطه در درس ریاضی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8(4)، 33-62.
صداقت، زینب؛ حاجییخچالی، علیرضا؛ شهنیییلاق، منیجه و مکتبی، غلامحسین. (1397). آزمون و مقایسه مدل علّی هدفهای پیشرفت و دوستی با کمکطلبی سازگار با میانجیگری نگرش نسبت به کمکطلبی در دانشآموزان دختر مدارس استعدادهای درخشان و عادی دوره متوسطه اول. مطالعات آموزش و یادگیری، 10(2)، 194-218.
عرب، مهدی؛ زمانیمقدم، افسانه و رجبزاده، علی. (1398). شناسایی معیارهای اثربخشی برنامههای آموزش الکترونیکی درس کار و فناوری از دیدگاه صاحبنظران. فناوری آموزش، 13(4)، 891-900.
قنبریطلب، محمد؛ شیخالاسلامی، راضیه؛ فولادچنگ، محبوبه و حسینچاری، مسعود. (1398). دانش فراشناخت و بهزیستی مدرسه: نقش واسطهای کمکطلبی تحصیلی. روانشناسی تحولی، 16(61)، 49-60.
کرمانی، ناهید؛ توکلی، معصومه؛ فردی، معصومه؛ فریدوننژاد، مژگان و بنیهاشم، سیدکاظم. (1399). نقش خلاقیت در یادگیری سازمانی و اضطراب اجتماعی معلمان. علوم روانشناختی، 19(92)، 1041-1048.
مرادزاده، فریبا و پیرخائفی. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی و انعطافپذیری شناختی. روانپرستاری، 5(6)، 1-7.
مرادی، احمد و قبادی، کبری. (1399). اثربخشی آموزش خلاقیت بر مهارت حل مسئله و مقایسه آن با روش بازی در کودکان پیشدبستانی. علوم روانشناختی، 19(85)، 57-69.
نریمانی، محمد؛ محمدامینی، زرار؛ زاهد، عادل و ابوالقاسمی، عباس. (1394). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان و حل مسئله بر انگیزش تحصیلی دانشآموزان اهمالکار. روانشناسی مدرسه، 4(1)، 139-155.
Bereczki, E.O., & Karpati, A. (2018). Teachers’ beliefs about creativity and its nurture: A systematic review of the recent research literature. Educational Research Review, 23, 25-56.
Bernardo, A.B.I., & Presbitero, A. (2018). Cognitive flexibility and cultural intelligence: Exploring the cognitive aspects of effective functioning in culturally diverse contexts. International Journal of Intercultural Relations, 66, 12-21.
Bloom, L.A., & Dole, S. (2018). Creativity in education: A global concern. Global Education Review, 5(1), 1-4.
Cho, M.H., Kim, Y., & Choi, D. (2017). The effect of self-regulated learning on college students' perceptions of community of inquiry and affective outcomes in online learning. The Internet and Higher Education, 34, 10-17.
Chung, T.S. (2016). Table-top role playing game and creativity. Journal of Thinking Skills and Creativity, 8, 56-71.
Kaneda, Q., & Osaka, P. (2014). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34(3), 241-53.
Kashdan, B., & Rottenberg, C., (2016). Effects of an acceptance and commitment therapy intervention on leaders’ and managers’ psychological flexibility. Journal of Thér Comport Cognitive, 27(1), 34-42.
Kirisci, N., Sak, U., & Karakacak, F. (2020). The effectiveness of the selective problem solving model on students’ mathematical creativity: A Solomon four-group research. Thinking Skills and Creativity, 38, 1-11.
Laer, S.V., & Elen, J. (2019). The effect of cues for calibration on learners' self-regulated learning through changes in learners’ learning behaviour and outcomes. Computers & Education, 135, 30-48.
Li, L., Gao, H., & Xu, Y. (2020). The mediating and buffering effect of academic self-efficacy on the relationship between smartphone addiction and academic procrastination. Computers & Education, 159, 1-11.
Marshall, E.J., & Brockman, R. (2016). The Relationships between Psychological Flexibility, Self-Compassion, and Emotional Well-Being. Journal of Cognitive Psychotherapy, 30(1), 60-72.
Ok, M.W., Bryant, D.P., & Bryant, B.R. (2019). Effects of Computer-Assisted Instruction on the Mathematics Performance of Students with Learning Disabilities: A Synthesis of the esearch. Exceptionality, 1-15.
Shtapura-Ifrah, M., & Benish-Weisman, M. (2019). Seeking the help of school counselors: Cross-cultural differences in mothers’ knowledge, attitudes, and help-seeking behavior. International Journal of Intercultural Relations, 69, 110-119.
Stolaki, A., & Economides, A.A. (2018). The Creativity Challenge Game: An educational intervention for creativity enhancement with the integration of Information and Communication Technologies (ICTs). Computers & Education, 123, 195-211.
Sunley, R., Harding, L., & Jones, J. (2019). Realising creativity in management education: Putting student energy into action. The International Journal of Management Education, 17(2), 172-181.
Twigg, E., & Yates, E. (2019). Student reflections on the place of creativity in early years practice: Reflections on second year work placement experience. Thinking Skills and Creativity, 31, 335-345.
Wadman, R., Webster, L., Mawn, L., & Stain, H.J. (2019). Adult attachment, psychological distress and help-seeking in university students: Findings from a cross-sectional online survey in England. Mental Health & Prevention, 13, 7-13.
Walsh, C., Quinn, K.N., Wieman, C., & Holmes, N.G. (2019). Quantifying critical thinking: Development and validation of the Physics Lab Inventory of Critical thinking. ArXiv preprint arXiv, 26(80), 1901-1918.
Xu, H., Ko, & P.Y. (2019). Enhancing teachers’ knowledge of how to promote self-regulated learning in primary school students: A case study in Hong Kong
_||_