نگاهی نو به پدیده پرخاشگری جوانان ونوجوانان بر اساس ویژگی‌های فردی ،خانوادگی و اجتماعی (مورد مطالعه: جوانان پسر 25 - 18سال شهر شهرکرد)

الموضوعات :

ذبیح اله کرمی ¹ , علیرضا مرادی ²

1 - گروه روانشناسی، دانشکده مدیریت منابع، دانشگاه افسری و تربیت پلیس امام حسن مجتبی(ع)، تهران، ایران
2 - پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی‌، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 22 الأحد , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 24 الأربعاء , ذو الحجة, 1444 تاريخ الإصدار : 08 السبت , ربيع الأول, 1445

الکلمات المفتاحية: پرخاشگری, اجتماعی, شهرکرد, خانوادگی, فردی,

ملخص المقالة :

هدف: خشونت یکی از آسیب‌‌های عمده در جهان امروز است که معمولاً توسط کنشگران فردی یا جمعی، علیه خود (خودکشی یا خودآزاری) یا علیه دیگری (دیگرکشی یا دیگر آزاری) اعمال می‌‌شود. هدف از پژوهش حاضر نگاهی نو به پدیده پرخاشگری جوانان ونوجوانان بر اساس ویژگی‌های فردی ،خانوادگی واجتماعی (مورد مطالعه: جوانان پسر 25 - 18سال شهر شهرکرد) می‌باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضرازحیث رویکرد کمی و از نظر استراتژی، توصیفی-پیمایشی است.همچنین از منظر مخاطب شناسی ،کاربردی و از لحاظ جمع آوری داده پژوهشی میدانی است. روش نمونه‌‌گیری نیز خوشه‌ای چند مرحله‌ای تصادفی و ابزار گردآوری داده‌ها نیز پرسشنامه محقق ساخته 28 سوالی شامل سه مولفه فردی با 12 سوال ،مولفه خانوادگی با 8 سوال و مولفه اجتماعی با 8 سوال استفاده شد. روایی و پایایی پرسشنامه‌ها به ترتیب از طریق روایی صوری و آلفای کرونباخ وپایایی از روش اعتبار محتوا تائید شد .جامعه آماری شامل جوانان پسر 25-18 ساله شهر شهرکرد می باشد و حجم نمونه تعداد 120 نفر از جوانان پیش گفته بود. یافته ها: با توجه به نتایج بدست آمده و تحلیل‌‌های صورت گرفته مقدار آماره T بدست آمده برای ویژگی‌های فردی برابر 897/21، برای ویژگی‌های خانوادگی برابر 895/15 و برای ویژگی های اجتماعی برابر 484/16 است به گونه‌‌ای که این مقدار درهمه موارد بزرگتر از 96/1 می‌باشد. نتیجه‌گیری: با بررسی‌‌های صورت گرفته، نتایج حاصله از تحقیق حاضر بیان می‌‌دارد که تمایل به پرخاشگری بر اساس ویژگی‌‌های فردی شامل مهارت‌‌های ارتباط موثر(مدیریت هیجان، کنترل خشم، حل مسئله و...) و بر اساس ویژگی‌‌های خانوادگی شامل نحوه تربیت فرزندان، خشونت والدین، خانواده ناباب و بر اساس ویژگی‌‌های اجتماعی شامل آسیب‌‌های اجتماعی می‌‌باشد و برای مهار خشونت جوانان بایستی برای هرکدام از ویژگی‌های ذکر شده پیشنهادهای کاربردی ارائه شده، اجرائی گردد.

المصادر:

اتقیا، ناهید؛ بخشی‌‌زاده، سعیده و مختاری‌‌دینانی، مریم. (2021). مدل‌سازی عوامل مؤثر بر بروز پرخاشگری در میان هواداران باشگاه‌های فوتبال استقلال و پرسپولیس تهران. مطالعات روانشناسی ورزشی، 9(34)، 304-283.
https://doi.org/10.22089/spsyj.2020.9474.2043
اشرفی برزیده، احمدرضا.(2017). تأثیر سرمایۀ فرهنگی (خانواده و فرد) بر خشونت بین‌فردی در میان دانش‌‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر تهران، معاونت اجتماعی ناجا، طرح کسرخدمت.
پاپالیا، دایان ای. وندکاس، الدز سالی. فلدمن، روت داسکین.(2004). روانشناسی رشد و تحول انسان. مترجمان عرب قهستانی، داود.
حافظیان، شیردل، ‌ملیحه، اصغری، ‌دردانه. (2020). شناسایی مؤلفه‌های کنترل پرخاشگری و خشونت و تأثیر آموزش این مهارت‌ها بر اساس مؤلفه‌های شناسایی شده در بین جوانان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 47(19)، 87-53.‎ http: //faslname.msy.gov.ir/
زارعی، مصطفی؛ شریفی رهنمو، سعید؛ فتحی، آیت اله؛ حقی، صبا و دوستدار، رضا.(2021). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر نزاع و خشونت بین فردی جوانان با تأکید بر امنیت اجتماعی (مورد مطالعه: جوانان 30-18 ساله شهر همدان)، پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی،13(51)، 129-159. http://osra.jrl.police.ir/article_94455.html
سازمان بهداشت جهانی.(2017).گزارش سالانه.
شکاری، زهره .(2008). رابطه بین کارایی خانواده و دین‌داری و سلامت روان و مقایسه آن بین دانشجویان دختر و پسر، فصلنامه تازه‌ها و پژوهش های روان شناسی، شماره22، 107-117.
مهارت حل تعارض (برای همسران)، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری، نشر تهران، سازمان بهزیستی کشور.
فورنل ولاكر .(1991). موضوع و مرجع امنیت. (ترجمه: مرادعلی صدوقی)، فرهنگ اندیشه، سال اول، شماره 3 و 4: 39-24.
مختاری مریم، نوریان نجف آبادی محمد. (2021). تببین جامعه شناختی خشونت مردان علیه همسران،پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، سال هشتم ،شماره 29: 211-175.
مستخدمین حسینی، حمید، سوادیان، پروین، کریمیان، حبیب الله. (2022). شکاف نسلی و تجربه زیسته والدین سمنانی از فضای مجازی. پژوهش‌های انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده،(1)10.فروردین1401.
موسوی، سیدمرتضی؛ احمدی، حسین و رستگار، خدیجه.(2021). اولویت‌های ذهنی و عینی مسائل اجتماعی مرتبط با خانواده از منظر شهروندان.‎دوفصلنامه علمی پژوهش‌های انتظامی –اجتماعی زنان و خانواده، 9(2)، 495-467. 20.1001.1.23224274.1400.9.2.4.8
نظری، بابک. (2009). نقش دین بر بهداشت رواني، فصلنامه بهداشت رواني، سال 1، شماره 8، 197-185.
هومن،حیدرعلی.(2008). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل،چاپ 6 ،سال 1393.
Bushman, B. J., Coyne, S. M., Anderson, C. A., Björkqvist, K., Boxer, P., Dodge, K. A., & Ybarra, M. L. (2018). Risk factors for youth violence: Youth violence commission, International Society for Research on Aggression (ISRA).
Davidov, D., Bush, H. M., Clear, E. R., & Coker, A. L. (2020). Using a multiphase mixed methods triangulation design to measure bystander intervention components and dose of violence prevention programs on college campuses. Journal of family violence, 35(6), 551-562. https: //doi.org/10.1007/s10896-019-00108-5
Rait، S.&Fitzpatrik. (2016). Social security, growth and welfare in overlapping genetrations economies wooith or without annuities, journal of public Economics, volume101, pp: 12-24.
Waschbusch, D. A., Breaux, R. P., & Babinski, D. E. (2019). School-based interventions for aggression and defiance in youth: A framework for evidence-based practice. School mental health, 11(1), 92-105. https: //doi.org/10.1007/s12310-018-9269-0 0

نص كامل:



 

نشریه علمي  ابتكار و خلاقيت در علوم انساني                http://journal.bpj.ir

دورة سیزدهم، شمارة دو، پاییز 1402، صص 1-24.                                                                                                      مقاله پژوهشی

تاريخ دريافت: 21/03/1402

تاريخ پذيرش: 21/06/1402

 

 نگاهی نو به پدیده پرخاشگری جوانان و نوجوانان بر اساس 

ویژگی­های فردی، خانوادگی و اجتماعی

 (مورد مطالعه: جوانان پسر 18-25 سال شهر شهرکرد)

 

ذبیح اله کرمی¹ علیرضا مرادی² *

چکیده

     هدف: خشونت یکی از آسیب‌‌های عمده در جهان امروز است که معمولاً توسط کنشگران فردی یا جمعی، علیه خود (خودکشی یا خودآزاری) یا علیه دیگری (دیگرکشی یا دیگر آزاری) اعمال می‌‌شود. هدف از پژوهش حاضر نگاهی نو به پدیده پرخاشگری جوانان و نوجوانان بر اساس ویژگی­های فردی، خانوادگی و اجتماعی است. 

     روش: پژوهش حاضر از حیث رویکرد کمی و از نظر استراتژی، توصیفی-پیمایشی است. همچنین از منظر مخاطب شناسی، کاربردی و از لحاظ جمع آوری داده پژوهشی میدانی است. روش نمونه‌‌گيري نيز خوشه‌ای چند مرحله‌ای تصادفی و ابزار گردآوري داده‌ها نيز پرسشنامه محقق ساخته 28 سؤالی شامل سه مؤلفه فردی با 12 سؤال، مؤلفه خانوادگی با 8 سؤال و مؤلفه اجتماعی با 8 سؤال استفاده شد. روایی و پایایی پرسشنامه­ها به ترتیب از طریق روایی صوری و آلفای کرونباخ و پایایی از روش اعتبار محتوا تأیید شد. جامعه آماري شامل جوانان پسر 18-25 ساله شهر شهرکرد است و حجم نمونه تعداد 120  نفر از جوانان پیش گفته بود.  

     یافته‌ها: با توجه به نتایج به‌دست آمده و تحلیل‌‌های صورت گرفته مقدار آماره T به‌دست آمده برای ویژگی‌های فردی برابر 897/21، برای ویژگی‌های خانوادگی برابر 895/15 و برای ویژگی‌های اجتماعی برابر 484/16 است به گونه‌‌ای که این مقدار در همه موارد بزرگتر از 96/1 است.

     نتیجه­گیری: با بررسی‌‌های صورت گرفته، نتایج حاصله از تحقیق حاضر بیان می‌‌دارد که تمایل به پرخاشگری بر اساس ویژگی‌‌های فردی شامل مهارت‌‌های ارتباط مؤثر (مدیریت هیجان، کنترل خشم، حل مسئله و...) و بر اساس ویژگی‌‌های خانوادگی شامل نحوه تربیت فرزندان، خشونت والدین، خانواده ناباب و بر اساس ویژگی‌‌های اجتماعی شامل آسیب‌‌های اجتماعی است و برای مهار خشونت جوانان بایستی برای هرکدام از ویژگی‌های ذکر شده پیشنهادهای کاربردی ارائه شده، اجرائی شود.

کلیدواژه­ها: پرخاشگری، فردی، خانوادگی، اجتماعی، شهرکرد. 

پیشگفتار

پرخاشگري و خشونت از آن دسته ناهنجاري‌هاي اجتماعي است كه در تمامي جوامع با شدت و ضعف وجود دارد و بعضاً زمينه ساز بروز برخي آسيب‌‌ها و حوادث ديگر اجتماعي مانند قتل و ... مي‌شود. نزاع و پرخاشگري علت و پيامدهاي مختلفي دارد و بروز رفتارهاي پرخاشگرانه از مسائلي است كه افزايش آن در ميان افراد جامعه به خصوص جوانان موجب نگراني است. افزايش نزاع كلامي و غيركلامي در جامعه زمينه ايجاد برخي ديگر از آسيب‌هاي اجتماعي را تقويت مي‌كند،‌ بخش قابل توجهي از خبرهاي صفحه حوادث نشريات مربوط به نزاع‌هاي خونين ‌و ديگر حوادثي است كه ريشه در رفتارهاي پرخاشگرانه دارد(مختاری و نوریان نجف آبادی³،2021: 119) که با نگاه نو به متغیرهایی که زمینه ساز بروز آن در جامعه می‌شود؛ می‌توان برنامه‌ریزی لازم در زمینه پیشگیری از بروز آن در جامعه داشته باشیم.

     جوانانی که احتمال دارد مرتکب خشونت شوند غالباً به حرف مراجع قدرت مثل والدین و معلمان گوش نمی‌دهند، احساسات و حقوق سایرین را نادیده می‌گیرند، با دیگران بدرفتاری می‌کنند، برای حل مشکلات به خشونت یا تهدید به خشونت متوسل می‌شوند و بر این باورند که زندگی در حق آنها ظلم کرده است؛ معمولاً سن آنها بیشتر از همسالان به نظر می‌رسد. آنها معمولاً عملکرد تحصیلی ضعیفی دارند، مدرسه نمی‌روند یا از مدرسه فرار می‌کنند از مدرسه اخراج موقت یا دائم می‌شوند به مصرف الکل مواد استنشاقی و یا موارد دیگر روی می‌آورند به گروه‌های خلافکار می‌پیوندند و جنگ و دعوا به راه می‌اندازند، دزدی می‌کنند یا اقدام به تخریب اموال عمومی می‌کنند. در ۷۵ درصد از موارد ضرب و جرح یا اقدام نوجوانان به ارتکاب قتل فرد مرتکب در گروه‌های خلافکار عضویت دارد. در بسیاری از نوجوانان عضویت در چنین گروه‌هایی نیاز‌های ارضا نشده‌ آنها به هویت، ارتباط و احساس قدرت و کنترل را برآورده می‌سازد برای نوجوانانی که از داشتن روابط مناسب خانوادگی محرومند گروه خلافکار می‌تواند جای خانواده را پر کند (پاپالیا، الدز و فلدمن⁴،2004: 498).

      برنامه‌‌ریزی برای حل مسائل خانواده نیازمند شناخت دقیق ابعاد ذهنی و عینی مسائل اعضای آن است(موسوی و همکاران⁵، 2021: 65). اگر نوجوانان شاهد یا قربانی اعمال خشونت آمیزی مثل آزار جسمانی یا درگیری‌های محلی باشند احتمال دارد که خود نیز به ارتکاب اعمال خشونت آمیز روی آورند قرار گرفتن در معرض خشونت رسانه‌ای از طریق حساسیت زدایی تماشاچیان نسبت به خشونت و به تصویر کشیدن موقعیت‌هایی که در آن پرخاشگری پاداش می‌گیرد یا به نحوی توجیه می‌شود؛ تأثیر مهمی در این بین دارد(پاپالیا، الدز و فلدمن،2004: 498). نوجوانان و جوانان یکی از اعضای مهم خانواده‌ها در زندگی امروزی هستند. ‌دورۀ‌‌ نوجوانی و جوانی دوره‌ای از حیات فردی‌ و اجتماعی است که از خصوصیات منحصر به فردی برخوردار است. شاید بتوان ادعا کرد که پرخاشگری در این دوره نقش ویژه‌ای دارد و بیش از هر زمان دیگر در زندگی انسان مهم است. پرخاشگری به‌عنوان پدیده‌ای فرهنگی و اجتماعی می‌تواند خود را بازتولید کند. از این‌رو نوجوانان و جوانانی که در معرض آن قرار می‌گیرند، به‌زودی می‌توانند عاملان انتقال فرهنگی آن باشند. همچنین همیشه بیم آن می‌رود که خشونت اجتماعی تبدیل به عاملی در جهت بیزاری از جامعه و حتی محیط آموزشی و مدرسه شود، و استعداد وخلاقیت افراد در این سنین را تحت‌الشعاع قرار دهد. چالش‌ها و مسائلی که در این سنین برای نوجوان و یا جوان پیش می‌آیند تأثیر بسزایی در زندگی او خواهند گذاشت. بنابراین می‌توان گفت ‌بخش قابل توجهی از رفتارهای ضداجتماعی مانند خشونت و پرخاشگری، ریشه در مقطع سنی نوجوانی و جوانی دارد(اشرفی برزیده⁶، 2017: 42). مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها گزارش می‌دهد که 33 درصد از نوجوانانی که در سنین10-19 سال قرار دارند در طول 12 ماه گذشته درگیر ستیزه و مجادله فیزیکی شده‌اند و همچنین 17 درصد از آن‌ها در طول 30 روز گذشته با خود سلاح، معمولاً اسلحۀ گرم حمل کرده‌اند. بیشتر از 400000 هزار نفر در ارتباط با رفتارهای خشونت‌آمیز فیزیکی و استفاده از اسلحه مجروح شده‌اند. از 1 تا 28 درصد از آن‌ها به مراقبت‌های پزشکی نیاز داشته‌اند و 1 تا 4 درصد از آن‌ها در نتیجه رفتار خشونت‌آمیز جان خود را از دست داده‌اند. بنابراین تهدید یا استفاده از زور و یا ارعاب فیزیکی به‌عنوان یک مسئلۀ روزانه و عمومی در زندگی نوجوانان مشاهده می‌شود. این آمار و ارقامی که خشونت بین نوجوانان را منعکس می‌کند، نگرانی در مورد سلامت اجتماعی را با اهمیت جلوه می‌دهد (رایت⁷ و فیتزپاتریک⁸ ، 2016: 83).

    همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهند که نزدیک به 3/1 درصد جوانان اذعان نموده‌‌اند که در درگیری‌های فیزیکی شرکت داشته‌اند و پسران دو تا سه برابر دختران مرتکب این رفتارها شده‌اند. میزان خشونت پسران دبیرستانی به طور معناداری بیشتر از دختران دبیرستانی بوده است .

    گسترش دامنۀ بروز خشونت و پرخاشگری در جامعۀ ایران به‌‌ویژه در سال‌های اخیر یکی از جدی‌ترین آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌رود. خشونت و پرخاشگری به اندازه‌ای شایع شده است که مردم در زندگی روزمره به نحوی آن را پذیرفته‌اند.

    تحقیقی که سازمان ملی جوانان روی 75000 نوجوان و جوان 14-19 ساله مراکز استان‌های کشور انجام داده است، نشان می‌دهد که 53 درصد نوجوانان و جوانان دارای روحیۀ پرخاشگری، 55 درصد خشم نهفته،40 درصد روحیات ضداجتماعی و نزدیک 47 درصد تجربۀ‌ دعوا ‌کردن را داشته‌اند (مستخدمین حسینی و همکاران⁹، 2022: 66).

    از منظر ویژگی‌‌های فردی و خانوادگی و اجتماعی، جوانان و نوجوانان امروزی به راحتی حاضر به پذیرش سنت‌ها و آداب و رسوم متعلق به نسل­های گذشته نیستند و همین امر، موجب ایجاد تفاوت در بینش و کنش اعضای جامعه می‌شود و ازآنجاکه این تغییرات درونی نبوده و از بیرون بر خانواده‌‌های ایرانی تحمیل شده است، موجب ایجاد اختلال در الگوهای خانواده به خصوص ارتباطات میان والدین و فرزندان می‌‌شود(مستخدمین حسینی و همکاران، 2022: 39) و خود موجب ایجاد پرخاشگری و خشونت و دیگر رفتارهای ضداجتماعی جوانان می‌شود که این خشونت و پرخاشگری جوانان در دو دهۀ‌‌ گذشته افزایش یافته است.

    گونه‌شناسی که در گزارش جهانی دربارۀ پرخاشگری و سلامت به کار گرفته شده است؛ خشونت را بسته به این که چه کسی آن را اعمال می‌کند، به سه دسته بزرگ تقسیم می‌کند: پرخاشگری نسبت به خود، پرخاشگری بین‌فردی و پرخاشگری اجتماعی (سازمان بهداشت جهانی¹⁰، 2017: 106).

     هر کدام از این سه دستۀ بزرگ نیز به دسته‌های دیگری تقسیم می‌شوند تا انواع خاص‌تری از خشونت را بازتاب دهند.

پرخاشگری بین‌فردی به دو زیردسته تقسیم می‌شود:

1. پرخاشگری نسبت به خانواده یا شریک جنسی، که غالباً پرخاشگری میان اعضای خانواده و شرکای جنسی را شامل می‌شود و معمولاً، نه منحصراً، در خانه اتفاق می‌افتد.

2. پرخاشگری اجتماعی، پرخاشگری میان افرادی که رابطۀ فامیلی ندارند و ممکن است یکدیگر را بشناسند یا نشناسند، که عموماً خارج از خانه اتفاق می‌افتد.

 اتقیا و همکاران¹¹(2021) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که  عوامل زمینه‌ای بیشترین و عوامل مدیریتی و عملکردی کمترین اثر را بر بروز پرخاشگری داشته‌اند. بیشترین آمار رفتارهای خشونت ‌‌آمیز در رده سنی20-29 سال است. بنابراین "ﮐﻨﺘﺮل ﻫﯿﺠـﺎن و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺘﺮس" باید در عناوین آموزشی وزارت آموزش و پرورش، دانشگاه‌‌ها، وزرات ورزش، فدراسیون و باشگاه‌‌ها قرار گیرد به طوری‌‌ که آموزش اصول و قوانین رفتن به ورزشگاه را به نوجوانان و جوانان بیاموزیم.

     زارعی و همکاران¹²(2021) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که پدیده نزاع و خشونت در جوامع شهری مانند همدان، از آن دسته آسیب‌هایی هستند که متأثر از عوامل اجتماعی از جمله میزان تعامل با خانواده، تعامل با دوستان، تعهد به هدف‌های قراردادی و مرسوم جامعه، مشارکت و درگیر بودن در فعالیت‌های روزمره و تعهد به ارزش‌های اجتماعی است که لازم است در استان همدان، این عوامل مورد توجه دستگاه‌های اجرایی و متولی امر قرار گیرد تا بتوانند با اقدامات مناسب از جمله تقویت سرمایۀ اجتماعی و عوامل نامبرده از تداوم و تشدید پدیدة نزاع و خشونت در بین جوانان پیشگیری کنند.

    حافظیان و همکاران¹³(2020) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که آموزش مهارت‌های کنترل خشم و پرخاشگری بر اساس مؤلفه‌های شناسایی شده در بین جوانان استان خراسان شمالی مؤثر است. داویدوف¹⁴ و همکاران(2020) در پژوهشی به این  نتیجه دست یافتند که  این یافته‌‌ها برای محققان، پزشکان و مدیران دبیرستان‌‌ها تأثیر دارد و ممکن است تلاش‌‌های بعدی برای بازاریابی برنامه‌‌های آینده و تدوین و آزمایش راهبردهایی برای نشر هدفمند این و سایر برنامه‌‌های مقاومت در برابر خشونت را تسهیل کند. واچ بوش¹⁵ و همکاران (2019) به این نتیجه دست یافتند که تکنیک‌های رفتاری و رفتاری شناختی اجزای اصلی تقریباً همه مداخلات مؤثر در مدرسه هستند، خواه مداخلات با هدایت دانش آموز باشد یا معلم/محیط. مداخلات خاص با پشتیبانی تجربی، که با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی طرح توسعه جوانان سالم و پایگاه‌های اطلاعاتی "What Works Clearinghouse" مشخص شده، خلاصه شده است. سرانجام، توصیه‌هایی برای مدارس با در نظر گرفتن مداخله مدرسه برای تجاوز و سرپیچی ارائه می‌شود و اولویت‌های مهم برای تحقیقات آینده ترسیم می‌شود.

     بوشمن¹⁶و همکاران (2018) در پژوهشی به این نتیجه دست یافتند که مسئله پیچیده نحوه خشونت جوانان در یک سیاست اجتماعی محیطی که اهمیت زیادی برای ایمنی مدرسه دارد باید به آن توجه شود. آمارهای پزشکی قانونی نشان می‌دهد که تعداد نزاع‌های رخ داده و ثبت شده در سازمان پزشکی قانونی در استان چهارمحال و بختیاری چه در جمعیت زنها و چه در مردها از سال 1398 تاکنون افزایشی بوده و سال به سال بر تعداد این نزاع‌ها اضافه می‌شود از آنجائی که درصد قابل توجهی از نزاع کنندگان را جوانان تشکیل می‌دهند و پرخاشگری مهمترین عامل این نزاع‌ها است؛ لذا در صورت عدم ریشه‌یابی این رفتارهای پرخاشگرانه در قشر جوان، ممکن است این رفتارها روند افزایشی داشته و در سال­های آتی به یک معضل درجه یک اجتماعی تبدیل شده و امنیت شهر شهرکرد و استان را نیز مخدوش نماید و با توجه به اینکه اصلی‌ترین مأموریت نیروی انتظامی برقراری نظم و امنیت است؛ لذا این پژوهش در پی پاسخ به این سؤال است که تمایل به پرخاشگری براساس ویژگی‌های فردی، خانوادگی واجتماعی جوانان پسر 18-25 سال شهر شهرکرد دارای چه مدلی است؟ 

 

 

روش پژوهش

تحقیق حاضر از بعد هدف، یک نوع مطالعه کاربردی بوده و از لحاظ روش به‌کارگرفته شده در آن تحقیق کمی از نوع پیمایشی¹⁷ است. قلمرو زمانی انجام تحقیق سال 1400 و قلمرو مکانی انجام تحقیق استان چهارمحال و بختیاری(شهر شهرکرد) است. از آنجایی که متغیر وابسته خشونت بین‌فردی، در بین پسران بیش از دختران (بر اساس گزارش خشونت و سلامتی، سازمان بهداشت جهانی میزان خشونت پسران دو تا سه برابر دختران است) است. جامعةآماری تحقیق مذکور، کلیه جوانان پسر 18-25 ساله شهر شهرکرد بوده و حجم نمونه نیز تعداد 120 نفر از جوانان پسر 18-25 ساله كه از طريق روش نمونه‌گيري در اين تحقيق از جمعيت آماري انتخاب شده‌اند، نمونة آماری را تشکیل می‌دهند. علت انتخاب تعداد 120 نفر، انتخاب حداقل نمونه طبق روش‌های تحقیق(هومن¹⁸،2008: 129) است ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته با عنوان پرخاشگری جوانان است.

     ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته 28 سؤالی شامل سه مؤلفه فردی با 12 سؤال ،مؤلفه خانوادگی با 8 سؤال و مؤلفه اجتماعی با 8 سؤال است. برای مشخص کردن پایایی ابزار اندازه­گیری از اعتبار محتوا استفاده شد به این صورت که بعد از تهیه پرسشنامه و قبل از اجرای آن پرسشنامه به چندین نفر از اساتید رشته علوم اجتماعی و جامعه شناسی ارائه شد و نظرات اساتید در پرسشنامه اعمال شد.

      هنجاریابی پرسشنامه توسط شکاری (2008) که برروی یک گروه50 نفری در شهرستان فارسان انجام شد، آلفای کرونباخ¹⁹ برای کل پرسشنامه برابر 95/0 برآورد شد و برای سه مؤلفه آن به ترتیب ذیل به دست آمد: مؤلفه ویژگی‌های فردی 90/0، مؤلفه ویژگی‌های خانوادگی 82/0 و مؤلفه ویژگی‌های اجتماعی 95/0 . همچنین در پژوهشی توسط نظری²⁰ (2009) ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 77/0 و برای سه مؤلفه آن به ترتیب ذیل به دست آمد: فردی 85/0، خانوادگی 86/0، اجتماعی 74/0به دست آمده است.

     در اين پژوهش با توجه به  موضوع تحقیق و وسعت مکانی شهر شهرکرد، از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چند مرحله‌اي تصادفی استفاده شد و بر همین اساس در ابتدا با رعایت پراکندگی حجم نمونه و با در نظر گرفتن محدودیت زمانی و توانایی اجرایی طرح، از مناطق شهرداری شهرکرد، چهار منطقه به طور تصادفی سیستماتیک انتخاب شد، البته به شیوه‌های مختلفی می‌شود از مناطق نمونه‌گیری کرد اما سعی شد انتخاب به گونه‌ای باشد که مناطق مختلف شهرکرد را به لحاظ ویژگی‌های اکولوژیکی  و اقتصادی در برگیرد و از تمام مناطق جغرافیایی شهرکرد نمونه انتخاب شد.

پس از مشخص شدن مناطق، از هر منطقه چهار خیابان برای جمع‌آوری اطلاعات انتخاب شد. در انتخاب خیابان‌ها نیز، پراکندگی در آن منطقه لحاظ شد. شیوه انتخاب نمونه در هر خیابان به این صورت بود که تعداد افراد نمونه در داخل هر خیابان بطور تصادفی انتخاب شد.

داده‌های جمع‌آوری شده از اجرای تحقیق با استفاده از نرم افزارهای Smart plsو22Spss و به کمک روش‌‌های آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار و درصد) جهت بررسی ویژگی‌‌های توصیفی متغیرها استفاده شد و برای تحلیل داده‌‌ها از مدل‌‌یابی معادلات ساختاری مبتنی بر چهارچوب تحقیق استفاده شد.

معیار ورود شامل: جنسیت مذکر، محدوده سنی 18-25 سال، محل زندگی شهر شهرکرد و معیار خروج شامل: عدم توانایی پاسخگویی به سؤالات و عدم تمایل به ادامه همکاری است.

ملاحظات اخلاقی تحقیق شامل اطمینان دادن به آزمودنی­ها مبنی بر اینکه این کار صرفاً جنبه پژوهشی داشته و پرسشنامه­ها در اختیار هیچ فرد، گروه یا سازمانی قرار داده نخواهد شد و مشارکت در تحقیق موجب هیچگونه بار مالی برای شرکت­کنندگان نخواهد شد.

 

یافته‌های پژوهش

جدول1. مشخصات جمعیت شناختی

 

متغیرها	سن			تأهل		تحصیلات			شغل
	20-18	23-21	25-23	متأهل	مجرد	دیپلم	فوق دیپلم	لیسانس	آزاد	بیکار	دانشجو
تعداد	17	36	67	35	85	76	23	21	63	35	22

 

طبق اطلاعات جدول 1 بیشتر محدوده سنی نمونه آماری 25-23 ساله‌ها و به تعداد 67 نفر، تعداد 85 نفر مجرد، تعداد 76 نفر دارای مدرک دیپلم و تعداد 63 نفر دارای شغل آزاد بودند.

 

 

جدول2. آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

واریانس	حداقل	حداکثر	مقدار میانگین	انحراف معیار	متغیرها
545/0	2/1	5	65/3	738/0	ویژگی‌‌های فردی
350/0	5/1	5/4	26/3	591/0	ویژگی‌‌های خانوادگی
399/0	3	6	44/3	632/0	ویژگی‌‌های اجتماعی

 

همان گونه که در جدول 2 قابل ملاحظه است، برای متغیر ویژگی‌‌های فردی مینیمم²¹ نظرات مقدار 2/1 و ماکزیمم²² نظرات مقدار 5 و میانگین و انحراف معیار نظرات به ترتیب به میزان 65/3 و 738/0 است. برای متغیر ویژگیهای خانوادگی مینیمم نظرات مقدار 5/1و ماکزیمم نظرات مقدار 5/4 و میانگین و انحراف معیار نظرات به ترتیب به میزان 26/3 و 592/0 است. برای متغیر ویژگی‌های اجتماعی مینیمم نظرات مقدار 3 و ماکزیمم نظرات مقدار 6 و میانگین و انحراف معیار نظرات به ترتیب به میزان 44/3 و 632/0 است.

    به منظور استفاده از تکنیک‌های آماری ابتدا باید مشخص شود که داده‌‌های جمع‌آوری شده از توزیع نرمال یا غیر نرمال برخوردار است؟ چون در صورت نرمال بودن توزیع داده‌‌های جمع‌آوری شده، برای آزمون فرضیه‌ها می‌‌توان از آزمون‌‌های پارامتریک²³ استفاده نمود و در صورت غیرنرمال بودن باید از آزمون‌‌های غیرپارامتریک استفاده کرد.

 

جدول3. نتايج نرمال بودن توزيع داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف

سطح معناداری	تعداد نمونه	متغیرها
003/0	120	ویژگی‌‌های فردی
001/0	120	ویژگی‌‌های خانوادگی
004/0	120	ویژگی‌‌های اجتماعی

 

  با توجه به جدول 3 مقدار سطح معناداری برای تمامی متغیرها کمتر از مقدار خطا 05/0 است بنابراین توزیع فراوانی گویه‌‌های متغیرها مورد نظر دارای توزیع نرمال نیستند.

    قبل از بررسی و آزمون فرضیه‌های لازم است برازش مدل بررسی شود برازش مدل در سه‌بخش انجام می‌‌شود: 1- برازش مدل‌‌های اندازه‌گیری، 2- برازش مدل‌‌های ساختاری و 3- برازش مدل کلی

برازش مدل اندازه‌گیری

    مدل اندازه‌گیري، مربوط به بخشی از مدل کلی می‌شود که در برگیرنده یک متغیر به همراه سؤالات مربوط به آن است. براي بررسی برازش مدل‌هاي اندازه‌گیري، سه معیار پایایی، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده می‌شود. پایایی شاخص، توسط سه معیار مورد سنجش قرار می‌گیرد: 1) ضرایب بار عاملی 2) آلفاي کرونباخ  و پایایی ترکیبی (CR). بارهای عاملی از طریق محاسبه مقدار همبستگی شاخص‌های یک سازه با آن سازه محاسبه می‌شوند که اگر این مقدار برابر و یا بیشتر از مقدار4/0 شود، مؤید این مطلب است که واریانس²⁴ بین سازه و شاخص‌های آن، از واریانس خطای اندازه‌گیری آن سازه بیشتر بوده و پایایی در مورد آن مدل اندازه‌گیری قابل قبول است. بنابراین، مقدار ملاک برای مناسب بودن ضرایب بارهای عاملی 4/0 است؛ چنانچه پس از اجرای مدل، بار عاملی سؤالاتی کمتر از 4/0 شد، آن سؤال حذف می‌شود تا بررسی سایر معیارها تحت تأثیر آن قرار نگیرد. مطابق شکل1، تمامی بارعاملی سؤالات بیشتر از 4/0 است از این رو حذف هیچکدام لازم نیست و می‌‌توان نتیجه گرفت که مدل، پایایی مناسبی دارد.

 

 

شکل1. مقادیر بار عاملی سؤال­های مربوط به متغیرهای پژوهش

 

     پایایی ترکیبی بیانگر میزان همبستگی سؤالات یک بعد به یکدیگر برای برازش کافی مدل‌‌های اندازه‌گیری را مشخص می‌‌کند(فورنل²⁵ ولاكر²⁶، 1991: 56). هرگاه یک یا چند خصیصه از طریق دو یا چند روش اندازه‌گیری شوند همبستگی بین این اندازه‌گیری‌ها دو شاخص مهم اعتبار را فراهم می‌سازد. اگر همبستگی بین نمرات آزمون‌هایی که خصیصه‌ واحدی را اندازه‌گیری می‌کند، بالا باشد، پرسشنامه دارای اعتبار همگرا است. وجود این همبستگی برای اطمینان از این که آزمون آنچه را که باید سنجیده شود می‌سنجد، ضروری است. برای روایی همگرا میانگین واریانس استخراج²⁷ (AVE) و پایایی مرکب²⁸ (CR) محاسبه می‌شود. باید روابط زیر بر قرار باشد:

CR>0.7

AVE>0.5

جدول 4. نتایج روایی همگرا، پایایی مرکب و آلفای کرونباخ

متغیرهای پژوهش	میانگین واریانس(AVE)	پایایی ترکیبی(C.R)	آلفای کرونباخ
ویژگی‌‌های فردی	693/0	898/0	850/0
ویژگی‌‌های خانوادگی	798/0	922/0	874/0
ویژگی‌‌های اجتماعی	592/0	878/0	826/0
تمایل به پرخاشگری	830/0	889/0	767/0

 

    با توجه به جدول 4:

-       مقدار میانگین واریانس استخراج شده (AVE) بزرگتر از 5/0 است؛ بنابراین روایی همگرا تأیید می‌شود.

-       مقدار پایایی مرکب (CR) در تمامی موارد از آستانه 7/0 بزرگتر است؛ بنابراین پایایی مرکب تأیید می‌‌شود

-       مقدار آلفای کرونباخ در تمامی موارد از آستانه 7/0 بزرگتر است؛ بنابراین پایایی پرسشنامه تأیید می‌‌شود.

    برای بررسی روایی واگرا، از مقایسه میزان همبستگی یک سازه با شاخص‌هایش در مقابل همبستگی آن سازه با سایر سازه‌ها با استفاده از روش فورنل و لاکر بهره گرفته شد. روایی واگرا وقتی در سطح قابل قبول است که میزان AVE برای هر سازه بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن سازه و سازه‌های دیگر (یعنی مربع مقدار ضرایب همبستگی بین سازه‌ها) در مدل باشد. همانگونه که در جدول شماره 3، برگرفته از روش فورنل ولاكر (۱۹9۱)، مشخص است، مقدار جذر AVE متغیرهای مکنون در پژوهش حاضر، از مقدار همبستگی میان آنها، بیشتر است. از این رو، می‌توان اظهار داشت که در پژوهش حاضر، سازه‌ها (متغیرهای مکنون) در مدل، تعامل بیشتری با شاخص‌های خود دارند تا با سازه‌های دیگر. به بیان دیگر، روایی واگرای مدل در حد مناسبی است.

 

 

 

جدول5. نتایج روایی واگرا

			833/0	ویژگی‌‌های فردی
		894/0	222/0	ویژگی‌‌های خانوادگی
	769/0	400/0	062/0	ویژگی‌‌های اجتماعی
911/0	606/0	338/0	173/0	تمایل به پرخاشگری

      همانگونه که در جدول 5 نشان داده شده است میانگین کلیه سازه‌ها از واریانس اشتراکی بین خود سازه‌هاو سازه‌های دیگر در سطح قابل قبولی است.

 

برازش مدل ساختاری

     مطابق با الگوریتم²⁹ داده‌ها در pls بعد از برازش مدل‌‌های اندازه‌گیری نوبت به برازش مدل ساختاری می‌‌رسد. مدل ساختاری برخلاف مدل اندازه‌گیری به سؤالات (متغیرهای آشکار) کاری ندارد و تنها متغیرهای پنهان وهمراه با روابط میان آنها بررسی می‌‌شود.

 

 

برازش مدل کلی

    برای بررسی برازش مدل کلی که هر دوبخش مدل اندازه‌گیری و ساختاری را کنترل می‌‌کند تنها یک معیار به نام GOF استفاده می‌‌شود این معیار از طریق رابطه زیر محاسبه می‌‌شود.

 

GOF=

      وتلز³⁰ و همکاران، سه مقدار 01/25/0 و 36/0 را به عنوان مقادير ضعيف، متوسط و قوي معرفي نموده‌‌اند؛ با توجه به مقدار محاسبه شده برابر با 584/0 است و نشان دهنده برازش قوی مدل کلی پژوهش است. اینک به سؤال اصلی تحقیق پاسخ می دهیم:

 

 

شکل2. مدل ساختاری  پژوهش در حالت معناداری

 

جدول6. برازش  مدل کلی

		897/21	833/0	ویژگی­های فردی
	895/15	894/0	222/0	ویژگی­های خانوادگی
484/16	769/0	400/0	062/0	ویژگی­های اجتماعی
911/0	606/0	338/0	173/0	تمایل به پرخاشگری

 

همانگونه که ملاحظه می‌شود، مقادیر برآورده شده T برای کلیه مؤلفه­ها معنادار است(P<0.05).

 

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

 در مدل­یابی تمایل به پرخاشگری جوانان شهرکرد بر اساس تجزیه و تحلیل داده‌ها دیدیم که ویژگی­های فردی، ویژگی­های خانوادگی و ویژگی­های اجتماعی بر آن مؤثر هستند.

    بین ویژگی‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه وجود دارد ؟

   نوجوانان و جوانانی که گرفتار پدیدۀ‌‌ خشونت و پرخاشگری می‌شوند در اکثر موارد فرصت‌های مهم زندگی را در سنین سرنوشت‌ساز از دست می‌دهند و زیان‌های جبران‌ناپذیری را از حیث تحصیل، کار و شغل را متحمل می‌شوند و این ناکامی‌ها تأثیر نامطلوبی را بر زندگی آیندۀ‌‌ آن‌ها خواهد گذاشت. کشف عوامل تأثیرگذار بر پرخاشگری برای سیاستگذاری‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. چرا که رفتارهای خشونت‌آمیز و پرخاشگرانه برای تداوم یک نظام اجتماعی مضر است و نمی‌گذارد افراد جامعه به‌درستی ایفای نقش کنند. از سویِ دیگر، خشونت در گفتمان‌های رایجِ جهان مدرن و همچنین در فرهنگ دینی کشور ایران یک «ضد ارزش» شمرده می‌شود و باعث می‌شود اعضای جامعه دچار مرارت و دشواری شوند. با عنایت به نتایج به‌دست آمده و تحلیل­های صورت گرفته ازپرسشنامه نمونه‌های آماری مشخص شد بین ویژگی­های فردی، خانوادگی و اجتماعی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه مثبت و معنادار وجود دارد که فرضیه اصلی تحقیق تأیید می­شود و همچنین نتایج نشان داد که مدل یابی تمایل به پرخاشگری بر اساس سه ویژگی فردی، خانوادگی و اجتماعی استکه ویژگی­های فردی شامل(جلب توجه دیگران، ميل به هيجان خواهی، انتقام جویی، حسادت نسبت به دیگران، مهارت ارتباطی ضعیف، نداشتن مهارت کنترل­خشم، مشکلات­ روانشناختی، ضعیف در مهارت حل مسئله، ضعف اعتقادات دینی و مذهبی، تحصیلات پایین، ناکامی در رسیدن به اهداف، تحریک پذیری و کمبود آستانه تحمل)، بر اساس ویژگی­های خانوادگی شامل(تربيت نامناسب خانوادگي، عدم نظارت پدر مادر و خانواده، اختلافات خانوادگی و کمبود محبت در خانواده، بي سوادي وکم سوادی والدين، داشتن خانواده ناباب، يادگيري خشونت از والدين، عدم آشنايي والدين با سبك هاي فرزند پروري، طلاق والدین و فوت والدین) و بر اساس ویژگی­های اجتماعی شامل (مشارکت اجتماعی، هویت جوئی، استقلال، کمال گرایی، امنیت خواهی، نیاز به مقبولیت و محبوبیت، نیاز به تکریم، نیاز به آزادی، الگو پذیری و تقلید) است و لذا می‌توان گفت که نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیق اتقیاء و همکاران(2021)، زارعی و همکاران(2021)، حافظیان و همکاران(2020)، داویدوف و همکاران(2020)، واچ بوش و همکاران(2019) و بوشمن و همکاران (2018) همسو و هم جهت است.

فرضیه اول: بین ویژگی‌های فردی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه وجود دارد.

باعنایت به نتایج تحقیق حاضر، مشخص شد مقدار آماره T به‌دست آمده 897/21 است به گونه­ای است که این مقدار بزرگتر از 96/1 است و فرضیه پژوهش مورد تأیید قرار می­گیرد و می­توان چنین استنباط نمود بین ویژگی­های فردی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به ضریب مسیر به‌دست آمده که برابر با (509/ 0=β)، است، از آنجا که ضریب مسیر به‌دست آمده مثبت است این رابطه به صورت مستقیم است. پس می­توان عنوان نمود بین ویژگی‌های فردی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد ولذا فرضیه اول تحقیق تأیید می­شود و می­توان گفت که نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیق زارعی و همکاران(2021) و بوشمن و همکاران (2018) همسو و هم جهت است.

فرضیه دوم: بین ویژگی‌های خانوادگی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه وجود دارد.

باعنایت به نتایج تحقیق حاضر، مشخص شد مقدار آماره T به‌دست آمده 895/15 است به گونه­ای که این مقدار بزرگتر از 96/1 است و فرضیه پژوهش مورد تأیید قرار می­گیرد و می­توان چنین استنباط نمود بین ویژگی­های خانوادگی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به ضریب مسیر به‌دست آمده که برابر با (327/ 0=β)، است، از آنجا که ضریب مسیر به‌دست آمده مثبت است این رابطه به صورت مستقیم است. پس می­توان عنوان نمود بین ویژگی‌های خانوادگی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. لذا فرضیه دوم تحقیق تأیید می‌شود و لذا می‌توان گفت که نتایج تحقیق حاضر با نتایج تحقیق حافظیان و همکاران(2020) و واچ بوش و همکاران (2019) همسو و هم جهت است.

فرضیه سوم: بین ویژگی‌های اجتماعی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه وجود دارد.

باعنایت به نتایج تحقیق حاضر، مشخص شد مقدار آماره T به‌دست آمده 484/16 است به گونه­ای که این مقدار بزرگتر از 96/1 است و فرضیه پژوهش مورد تأیید قرار می­گیرد و می­توان چنین استنباط نمود بین ویژگی­های اجتماعی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه معناداری وجود دارد. همچنین با توجه به ضریب مسیر به‌دست آمده که برابر با (344/ 0=β)، است، از آنجا که ضریب مسیر به‌دست آمده مثبت است این رابطه به صورت مستقیم است. پس می­توان عنوان نمود بین ویژگی‌های اجتماعی جوانان با تمایل به پرخاشگری رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. پس فرضیه سوم تحقیق تأیید می‌شود ولذا می‌توان گفت که نتایج تحقیق حاضر با نتایج  تحقیق اتقیاء و همکاران(2021) و داویدوف و همکاران(2020) همسو و هم جهت است.

     ویژگی‌‌های فردی شامل(جلب توجه دیگران، ميل به هيجان خواهی، انتقام‌‌جویی، حسادت نسبت به دیگران، مهارت ارتباطی ضعیف، نداشتن مهارت کنترل‌‌ خشم، مشکلات ‌‌روانشناختی، ضعف در مهارت حل مسئله، ضعف اعتقادات دینی و مذهبی، تحصیلات پایین، ناکامی در رسیدن به اهداف، تحریک‌پذیری و کمبود آستانه تحمل)، ویژگی‌‌های خانوادگی شامل(تربيت نامناسب خانوادگي، عدم نظارت پدر مادر و خانواده، اختلافات خانوادگی و کمبود محبت در خانواده، بي سوادي وکم سوادی والدين، داشتن خانواده ناباب، يادگيري خشونت از والدين، عدم آشنايي والدين با سبك هاي فرزند پروري، طلاق والدین و فوت والدین) و ویژگی‌‌های اجتماعی شامل (مشارکت اجتماعی، هویت جوئی، استقلال، کمال گرایی، امنیت خواهی، نیاز به مقبولیت و محبوبیت، نیاز به تکریم، نیاز به آزادی، الگو‌پذیری و تقلید است.

   بر اساس نظریه لورنز پرخاشگری و میل به خشونت بیشتر از عوامل و ویژگی‌های فردی هر شخصی نشات می گیرد که منحصر به فرد است(ویژگی‌های فردی). طبق نظریه ژنتیک در انسان مذکر نرمال دو کروموزوم³¹ جنسی یعنی x و  yوجود دارد. کروموزوم x آرام و منفعل و کرموزوم y خشن و پرخاشگر است. درصد بسیار کمی از افراد با یک کروموزوم اضافی y متولد می­شوند و ویژگی xyy دارند کروموزوم اضافی y فرد را بیش از حد خشن و پرخاشگر می­سازد. بنابراین در این افراد تمایل شدیدی به پرخاشگری وجود دارد که می­تواند فرد را به ارتکاب جرائم خطرناک و خشن چون قتل وادار کند(ویژگی‌های خانوادگی) از طرفی طبق عقیده باندورا³²، پرخاشگری مانند انواع دیگر رفتارهای اجتماعی آموختنی است. در این دیدگاه اعتقاد بر این است که انسانها به طور مادرزادی با پاسخ­های پرخاشگرانه به دنیا نمی­آیند بلکه این پاسخ ها را با عناوین مختلف و درست به همان شکلی که دیگر رفتارهای اجتماعی را می­آموزند، کسب می­کنند(ویژگی‌های اجتماعی). لذا با توجه به نتایج فوق و ویژگی‌های مورد نظر می­توان گفت که نوجوانان و جوانانی که گرفتار پدیدۀ‌‌ خشونت و پرخاشگری می‌شوند در اکثر موارد فرصت‌های مهم زندگی را در سنین سرنوشت‌ساز از دست می‌دهند و زیان‌های جبران‌ناپذیری را از حیث تحصیل، کار و شغل را متحمل می‌شوند و این ناکامی‌ها تأثیر نامطلوبی را بر زندگی آینده آن‌ها خواهد گذاشت کشف عوامل تأثیرگذار بر پرخاشگری برای سیاست­گذاری‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. چرا که رفتارهای خشونت‌آمیز و پرخاشگرانه برای تداوم یک نظام اجتماعی مضر است و نمی‌گذارد افراد جامعه به‌درستی ایفای نقش کنند. از سویِ دیگر، خشونت در گفتمان‌های رایجِ جهان مدرن و همچنین در فرهنگ دینی کشور ایران یک «ضد ارزش» شمرده می‌شود و باعث می‌شود اعضای جامعه دچار مرارت و دشواری شوند.

با وجود نتایج حاصله از پاسخ نمونه آماری و استنتاج از تحلیل­های انجام شده، پیشنهادهای کاربردی تحقیق به صورت مجزا وبر طبق ویژگی‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی  به شرح ذیل ارائه می­شود. با وجود اینکه مدل نهائی تحقیق طبق ویژگی‌های فردی بیشتر شامل مسائل روانی و عاطفی جوانان است پیشنهاد می­شود کارگاه­های مهارت­های روانشناختی شامل (مهارت حل مسئله، مهارت­های ارتباط مؤثر، مهارت مدیریت هیجانات، مهارت کنترل خشم، مهارت تاب­آوری) برای جوانان و بصورت مستمر برگزار شود(بهزیستی استان، مراکز مشاوره کلانتری­ها). تشویق جوانان به ادامه تحصیل در رشته‌های کاربردی و دارای بازارکار مناسب (آموزش و پرورش، صدا و سیمای استان). تقویت بنیه اعتقادی و مذهبی جوانان (سازمان تبلیغات، مساجد و امور فرهنگی). برگزاری مشاوره‌های گروهی بین جوانان با رویکرد مشارکت محور آنان(بهزیستی استان، مراکز مشاوره کلانتری­ها). آموزش سبک­های فرزندپروری خلاقانه و جدید برای خانواده­های دارای مشکل(بهزیستی استان، مراکز مشاوره کلانتری­ها). آموزش خانواده­ها و فرهنگ­سازی برای پرورش و تربیت جوانان و همین طور آموزش خانواده در زمینه نقش و مسئولیت­های که والدین دارند(بهزیستی استان، مراکز مشاوره کلانتری­ها). حمایت نهادهای حمایتی از خانواده­هایی دارای آسیب‌های اجتماعی (اعتیاد، فقر، طلاق و...). ارائه الگوهای تربیتی مناسب جوانان ویژه والدین(صدا و سیمای استان). پوشش خانواده­های مشکل­دار (اقتصادی و اجتماعی) توسط نهادهای حمایتی (بهزیستی، کمیته امداد). آموزش كنترل و مراقبت پدر و مادر در مورد انتخاب دوستان مؤمن و متعهد و اجتناب از مراوده با دوستان ناباب فرزندان خود (صدا وسیما). کارآفرینی ایجاد اشتغال برای جوانانی ترک تحصیل کرده و بیکار (اداره کار، استانداری). آموزش امور فنی و مهارتی ویژه جوانان و به منظور تقویت کارائی آنان(اداره کار، شهرداری، استانداری). تقویت مراکز مشاوره دانشگاه‌ها، مدارس و مراکز علمی به منظور ارائه خدمات روان شناختی مناسب به جوانان (دانشگاه، آموزش و پرورش).

 

 

سپاسگزاری: مقاله حاضر مستخرج از طرح تحقیقاتی با عنوان نگاهی نو به پدیده پرخاشگری جوانان و نوجوانان بر اساس ویژگی‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی (مورد مطالعه: جوانان پسر 25 - 18سال شهر شهرکرد) است و با حمایت مالی دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان چهار محال و بختیاری اجرا شده است. نویسندگان مقاله بر خود واجب می‌دانند از همکاری و مساعدت ریاست محترم دفتر تحقیقات کاربردی استان و تمامی عزیزانی که در این طرح  ما را یاری نموده‌اند، سپاسگزاری نمایند.

 

 

منابع و مآخذ

اتقیا، ناهید؛ بخشی‌‌زاده، سعیده و مختاری‌‌دینانی، مریم. (2021). مدل‌سازی عوامل مؤثر بر بروز پرخاشگری در میان هواداران باشگاه‌های فوتبال استقلال و پرسپولیس تهران. مطالعات روانشناسی ورزشی، 9(34)، 304-283. 

 https://doi.org/10.22089/spsyj.2020.9474.2043 

اشرفی برزیده، احمدرضا.(2017). تأثیر سرمایۀ فرهنگی (خانواده و فرد) بر خشونت بین‌فردی در میان دانش‌‌آموزان پسر دوره دوم متوسطه شهر تهران، معاونت اجتماعی ناجا، طرح کسرخدمت.

پاپالیا، دایان ای. وندکاس، الدز سالی. فلدمن، روت داسکین.(2004). روانشناسی رشد و تحول انسان. مترجمان عرب قهستانی، داود.

حافظیان، شیردل، ‌ملیحه، اصغری، ‌دردانه. (2020). شناسایی مؤلفه‌های کنترل پرخاشگری و خشونت و تأثیر آموزش این مهارت‌ها بر اساس مؤلفه‌های شناسایی شده در بین جوانان. مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 47(19)، 87-53.‎   http: //faslname.msy.gov.ir/

زارعی، مصطفی؛ شریفی رهنمو، سعید؛ فتحی، آیت اله؛ حقی، صبا و دوستدار، رضا.(2021). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر نزاع و خشونت بین فردی جوانان با تأکید بر امنیت اجتماعی (مورد مطالعه: جوانان 30-18 ساله شهر همدان)، پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی،13(51)، 129-159. http://osra.jrl.police.ir/article_94455.html 

سازمان بهداشت جهانی.(2017).گزارش سالانه.

شکاری، زهره .(2008). رابطه بین کارایی خانواده و دین‌داری و سلامت روان و مقایسه آن بین دانشجویان دختر و پسر، فصلنامه تازه‌ها و پژوهش های روان شناسی، شماره22، 107-117.

مهارت حل تعارض (برای همسران)، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری، نشر تهران، سازمان بهزیستی کشور.

فورنل ولاكر .(1991). موضوع و مرجع امنیت. (ترجمه: مرادعلی صدوقی)، فرهنگ اندیشه، سال اول، شماره 3 و 4: 39-24.

مختاری مریم، نوریان نجف آبادی محمد. (2021). تببین جامعه شناختی خشونت مردان علیه همسران،پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، سال هشتم ،شماره 29: 211-175.

مستخدمین حسینی، حمید، سوادیان، پروین، کریمیان، حبیب الله. (2022). شکاف نسلی و تجربه زیسته والدین سمنانی از فضای مجازی. پژوهش‌های انتظامی - اجتماعی زنان و خانواده،(1)10.فروردین1401.

 موسوی، سیدمرتضی؛ احمدی، حسین و رستگار، خدیجه.(2021). اولویت‌های ذهنی و عینی مسائل اجتماعی مرتبط با خانواده از منظر شهروندان.‎دوفصلنامه علمی پژوهش‌های انتظامی –اجتماعی زنان و خانواده، 9(2)، 495-467. 20.1001.1.23224274.1400.9.2.4.8

نظری، بابک. (2009). نقش دین بر بهداشت رواني، فصلنامه بهداشت رواني، سال 1، شماره 8، 197-185.

   هومن،حیدرعلی.(2008). مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل،چاپ 6 ،سال 1393.

Bushman, B. J., Coyne, S. M., Anderson, C. A., Björkqvist, K., Boxer, P., Dodge, K. A., & Ybarra, M. L. (2018). Risk factors for youth violence: Youth violence commission, International Society for Research on Aggression (ISRA).

Davidov, D., Bush, H. M., Clear, E. R., & Coker, A. L. (2020). Using a multiphase mixed methods triangulation design to measure bystander intervention components and dose of violence prevention programs on college campuses. Journal of family violence, 35(6), 551-562. https: //doi.org/10.1007/s10896-019-00108-5

Rait، S.&Fitzpatrik. (2016). Social security, growth and welfare in overlapping genetrations economies wooith or without annuities, journal of public Economics, volume101, pp: 12-24.

 Waschbusch, D. A., Breaux, R. P., & Babinski, D. E. (2019). School-based interventions for aggression and defiance in youth: A framework for evidence-based practice. School mental health, 11(1), 92-105.  https: //doi.org/10.1007/s12310-018-9269-0 0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] . استادیار گروه روانشناسی دانشکده علوم و فنون مدیریت منابع، دانشگاه افسری و تربیت پلیس امام حسن مجتبی(ع)، تهران، ایران [e-mail]

[2] . استادیار پژوهشگاه علوم انتظامی و مطالعات اجتماعی­، تهران، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

[3]  . Mokhtari and Noorian Najafabadi

[4]  . Papalia, Aldez and Feldman

[5]  . Mousavi et al

[6]  . Ashrafi Barzideh

[7] . write

[8] . Fitzpatrick

[9] . Hosseini's mostakhdemin et al

[10] . World Health Organization

[11] . Etagiya et al

[12] . Zarei et al

[13] . Hafezian et al

[14] . Davydov

[15] . Watch Bosch

[16] . Vashman

[17] . survey

[18] . Homan

[19] . Cronbach

[20] . nazari

[21] . minimum

[22] . maximum

[23] . Parametric

[24] . Variance

[25] . Fornell

[26] . Locker

[27] . Average Variance Extracted (AVE)

[28] . Composite Reliability (CR)

[29] . Algorithm

[30] . Watts

[31]  . Chromosome

[32]  . Bandura