بررسی آلودگی آرسنیک و راه‌کارهای پدافند زیستی در حوضه سفیدرود
الموضوعات : فصلنامه زمین شناسی محیط زیستعلیرضا مرادیان 1 , پرویز رفعتی 2
1 - دانش آموخته زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه فردوسی مشهد
2 - 2- مربی دانشگاه جامع امام حسین (ع)
الکلمات المفتاحية: رسوبات, آرسنیک, هیدروژئوشیمی, دشت سفیدرود, تحرک آرسنیک,
ملخص المقالة :
آگاهی از شرایط زمین شناسی برای درک، تفسیر و ارزیابی آلودگی منابع آب‌وخاک هر منطقه ضروری می باشد. محدوده موردمطالعه (حوضه سفیدرود) در استان گیلان قرار دارد. جهت بررسی منشأ و متغیرهای مؤثر بر تغییرات آرسنیک در محیط‌زیست حوضه رودخانه سفیدرود، 336 نمونه از 48 ایستگاه (در طول 9 ماه) و همچنین آنالیزهای شیمیایی (61 نمونه از سنگ و 18 نمونه از رسوبات) مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میزان آرسنیک در برخی از قسمت های منطقه بیشتر از استاندارد است. با محاسبه نسبت تمرکز در سنگ ها مشخص گردید که عناصر اندازه‌گیری شده در اکثر نمونه ها، دارای تمرکز بالاتر از مقدار کلارک می باشند که نشان دهنده این موضوع است که سنگ های منطقه، پتانسیل آلایندگی این عناصر رادارند. متغیرهای هیدروژئوشیمیایی آب های سطحی و زیرزمینی بعلاوه مجموعه کانیایی و مشخصات رسوب‌شناسی موردبررسی قرار گرفت و مشخص شد غلظت آرسنیک ازنظر مکانی بسیار متغیر می باشد. بیشترین آلودگی آرسنیک در آب چاه‌های فخرآباد و سالکده طی ماه های مهر و آبان مشاهده شد. فراوانی آرسنیک رابطه غیرمستقیمی با مقدار نیترات و DO در آب های سطحی و زیرزمینی نشان می دهد. اطلاعات هیدروژئوشیمیایی نشان داد که آزاد شدن آرسنیک به درون آب های سطحی و زیرزمینی در محدوده موردمطالعه توسط فرایندهای پیچیده ای کنترل می شود که مهم‌ترین این فرآیندها عبارت‌اند از: 1) انحلال آرسنیک از سطح اکسی-هیدروکسیدهای آهن به‌عنوان فرآیند اصلی آزادسازی آرسنیک، 2) تجزیه و هوازدگی سنگ ها و کانی های حوضه، 3) ترکیب کانی‌شناختی آبخوان، 4) ورود نمک (از نهشته‌های تبخیری و نفوذ آب دریا به آبخوان) و 5) فعالیت‌های انسانی.
_||_
