برابرسنجی «غم غربت روح» در اشعار مولانا و نغمه نی از آنه ماری شیمل
الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)فرشته جوادی 1 , حجت اله غ منیری 2 , حمیده بهجت 3 , محمدصادق تفضلی 4
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران، (نویسنده مسئول)
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات آلمانی دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
الکلمات المفتاحية: برابرسنجی, غم غربت روح, نغمة نی, آنه‌ماری شیمل, مولانا جلال‌الدین محمد بلخی.,
ملخص المقالة :
پژوهش پیش‌رو در پی آن است تا مسأله غم غربت روح و بازتاب آن را در سروده های شیمل ومولانا کاویده و از این طریق ضمن آگاهی از میزان تأثیرپذیری شیمل از آموزه‌های مولانا و چگونگی پرداختن به این موضوع (همراه با متعلقات عرفانی دیگر) را وارسی کرده و به رؤیت خواننده برساند. آنچه از این جستجو به دست آمد عبارت از آن است که: شیمل نیز همچون مولانا ـ در آغاز مثنوی ـ موضوع فلسفی / عرفانی غم غربت را از زبان «نی» آغاز می‌کند. در این راستا شیمل با گفتن «شنیدم» در عین حال، دعوت مولانا را که گفته بود «بشنو»، اجابت کرده و در پاسخ به او می‌گوید: من به نوای نی گوش فرا دادم و غم غربت همراه با حسرت اشتیاق به بازگشت روح را با جان و دل دریافتم. شیمل آنگاه این غم را نه تنها از زبان «نی»، که از زبان دیگر عناصر هستی نیز به تصویر کشانده، می‌گوید: این درد در دیگر ذرات و اجزای کاینات مانند بلبل، درخت و بهار نیز به گوش می‌رسد. شیمل آنگاه به تأسی از مولانا جلال‌الدین رومی «غم غربت» را با داستان هبوط آدم و زمان (وقت یا حال) پیوند داده و با توجه به زمینه‌های یاد شده نیز، موضوع را به کند و کاو می‌نشیند.
کتاب‌ها
1- اولئاریوس، آدام، (1363)، «سفرنامه آدام اولئاریوس»، ترجمه: بهپور، احمد، چاپ اول، تهران: سازمان انتشاراتی و فرهنگی ابتکار.
2- انقروی، رسوخ الدین اسماعیل، (1388)، «شرح کبیر انقروی بر مثنوی معنوی»، ترجمه ستارزاده، عصمت، جز اول از دفتر اول، (جلد اول)، تهران: نگارستان.
3- انوشه، حسن، (1381)، «فرهنگنامه ادبی فارسی»، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
4- الیاده، میرچا، (1382)، «اسطوره، رویا، راز»، ترجمه منجم، رویا، تهران: علم.
5- دهخدا، علی اکبر، (1385)، «لغت‌نامه»، جلد نهم (زراد- شمس)، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
6- زرین‌کوب، عبدالحسین، (1368)، «سرّ نی»، (جلد اول)، چاپ؛ سوم، تهران: علمی.
7- زمانی، کریم (1400)، «میناگر عشق»، شرح موضوعی مثنوی معنوی، چاپ نوزدهم، تهران: نی.
8- شیمل، آنه‌ماری، (1948)، «نغمه نی»، غزلیات، هاملن : فریتس زَیفِر.
Schimmel, Annemarie, (1948) Lied der Rohrflöte. Ghaselen, Hameln: Verlag der Bücherstube Fritz Seifert.
9- ----------------، (1396)، «شکوه شمس»، مترجم: حسن لاهوتی با مقدمة سید جلال‌الدین آشتیانی، چاپ هشتم، تهران: علمی و فرهنگی
10- عبدالحکیم، خلیفه، (2536)، «عرفان مولوی»، ترجمه: محمدی، احمد ومیر، علایی احمد، چاپ سوم، تهران: چاپخانه سپهر (شرکت سهامی کتاب‌های جیبی)
11- فرشیدورد، خسرو، (1382)، «درباره ادبیات و نقد ادبی»، چاپ چهارم، جلد دوم، تهران: امیرکبیر.
12-کاپلستون، فردریک چارلز، (1380)، «تاریخ فلسفه»، مترجم: مجتبوی، سیدجلال الدین، جلدیکم، تهران: علمی و فرهنگی.
13- مولوی، جلال‌الدین محمد، (1371)، «مثنوی معنوی»، بسعی و اهتمام رینولد الین نیکلسون، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
14- ---------(1376)، «کلیات شمس تبریزی»، مولانا جلال‌الدین محمد مولوی رومی، بانضمام شرح حال مولوی، بقلم: فروزانفر، بدیع الزمان، تهران: امیرکبیر.
15- نسفی، عزیزالدین، (1388)، «الانسان الکامل»، باپیش گفتار هانری کربن و با تصحیح و مقدمه ماریژان موله تهران: طهوری.
16- هجویري، علی بن عثمان (1383)، «کشف المحجوب»، تصحیح محمود عابدي، تهران، سروش.
17- یوسفی‌فر، شهرام، (1383)، «عرفان: پلی میان فرهنگ‌ها»، بزرگداشت پروفسور آنه‌ماری شیمل: مجموعه مقالات همایش، جلد 2، چاپ دوم، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
مقالات
1- بهجت، حمیده، (1399)، «تعامل ادبی با نگاهی بر بوستان معرفت شیمل و تذکره الاولیاء عطار»؛ پژوهش ادبیات معاصر جهان، 381-367.
2- ترابی، زینب؛ نودهی، کبری، (1394) «تصویر زمان در تصور عرفای ایران از آغاز تا پایان قرن ششم ه. ق». پژوهش‌های اعتقادی کلامی. شماره 18 (علمی – پژوهشی) 48-37.
3- شیمل، آنه¬ماری، (1375) «یوهان گ. هِردِر و فرهنگ ایرانی»، ترجمه محمد فرمانی، فصلنامه هنر، شماره 30، 624-614.
