مطالعه کارایی برخی اسانس‌های گیاهی و کیتوزان در کنترل Rhizoctionia solani عامل بیماری سوختگی غلاف برنج

الموضوعات :

صبا سوهانگر ¹ , وحید زرین نیا ² , سعید محمد‌زاده نمین ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین-پیشوا، دانشکده کشاورزی، گروه بیماری‌شناسی گیاهی، ورامین، ایران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکده کشاورزی، گروه گیاه پزشکی، تهران، ایران
3 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین-پیشوا، دانشکده کشاورزی، گروه حشره شناسی کشاورزی، ورامین، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الخميس , جمادى الثانية, 1436 تاريخ التأكيد : 18 الإثنين , شوال, 1436 تاريخ الإصدار : 08 الأحد , ذو القعدة, 1436

الکلمات المفتاحية: اسانس, زیره سبز, کنترل بیولوژیک, دارچین, کیتوزان, نعناع, سوختگی غلاف برنج, Rhizoctionia solani,

ملخص المقالة :

امروزه استفاده از ترکیبات طبیعی گیاهان برای کنترل بیماری ها، به دلیل مزایایی که بر ترکیبات شیمیایی دارند، مورد توجه و تحقیق قرار گرفته است. استفاده از اسانس های گیاهی به دلیل داشتن خواص دارویی، ضد قارچی، ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی متـابولیت های ثانـویه در کنـترل عوامل بـیماری زا رو به پیشرفت است. در این پژوهش تأثـیـر کارایـی سه اسـانس گیاهـی شامل اسـانس زیره سـبـز (Cuminum cyminum)، دارچـین (Cinnamomum zeylanicum) و نعناع (Mentha sp.) و محلول کیتوزان در پیشگیری و در مان بیماری سوختگی غلاف برنج ناشی از قارچRhizoctionia solaniدر آزمایشات درون شیشه و درون زیوه مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با 500 تیمار و 3 تکرار انجام گرفت. تیمار های مورد بررسی در این پژوهش شامل سه فاکتور اسانس هر کدام در پنج سطح غلظت (100، 200، 400، 600، 800، 1000 میلی گرم در لیتر) و فاکتور کیتوزان در دو سطح غلظت 800 و 1000 میلی گرم در لیتر و همچنین دو شاهد شامل شاهد مثبت (محیط کشت PDA همراه با سم تیلت) و شاهد منفی (محیط کشت سیب زمینی-دکستروز- آگار فاقد اسانس)، هر تیمار دارای سه تکرار و هر تکرار نیز خود شامل سه ظرف پتری (برای تمام تیمار ها و کنترل های مثبت و منفی) بود. به منظور بررسی نحوه تاثیر تیمار های مختلف روی رشد قارچ R. solani پس از اختلاط اسانس ها با محیط کشت، قطر پرگنه رشد یافته بصورت روزانه تا زمان پر شدن کامل ظرف پتری شاهد مورد بررسی قرار گرفت. درصد بازدارندگی غلظت‌ های مختلف اسانس‌ ها با بهره‌ گیری از فرمول ابوت تعیین شد. همچنین حداقل غلظت بازدارندگی کامل اسانس‌ ها (MIC)و حداقل غلظت قارچ کشی اسانس ها (MFC)نیز محاسبه شد. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد که در آن هر اسانس به عنوان یک فاکتور و غلظت های مختلف اسانس ها، سطوح مختلف هر فاکتور در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد اسانس های دارچین و زیره بازدارندگی 100 درصدی از رشد قارچ R. solaniرادر غلظت های ppm 200 داشتند. همچنین اسانس نعناع و کیتوزان بازدارندگی 100 درصدی در غلظت های 600 و 1000 را از خودشان نشان دادند. علاوه بر این سه عصاره دارچین، زیره و نعناع با درصد بازدارندگی به ترتیب 67/81، 50/82 و 33/83 نتایج یکسانی را نشان دادند، کیتوزان نیز با 50 درصد بازدارندگی کم ترین میزان بازدارندگی از رشد قارچ بیماری زا را بر روی گیاه نشان داد.