وظایف ردان (radān) در دوره ساسانیان از مادیان هزار دادستان
الموضوعات :
زهرا حسینی
1
(دکترای تخصصی فرهنگ و زبانهای باستانی ایران، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران ایران.)
الکلمات المفتاحية: «مادیان هزار دادستان», «ساسانیان», «انوشیروان», «تشکیلات روحانیون», «ردان»,
ملخص المقالة :
مادیان هزار دادستان تنها نسخه خطی ناقص از چندین مجموعه حقوقی دوره ساسانی است. در این کتاب علاوه بر قانون‌گذاران و مفسران حقوقی، مقامات دینی زردشتی مانند موبدان، هیربدان، دستوران و ردان نیز در نقش قاضی ظاهر شده و حکم صادر کرده‌اند. این گفتار بااستناد به کتاب حقوقی مادیان و با هدف شناختن جایگاه ردان در دوره ساسانیان به‌روش تحلیلی‌تاریخی نوشته شده است. پرسش‌های مقاله این است: بنابر مادیان، ردان در دوره ساسانی چه وظایفی داشتند و احکام صادره آن‌ها کدامند؟ بررسی‌ها نشان داد: این دین‌مردان در دستگاه روحانیت دوره ساسانی وظایفی مشخص داشتند و به‌عنوان دستیاران پادشاه برای اعتلای حکومت دینی و کشور می‌کوشیدند. ردان در قانون‌گذاری و نظارت بر آن و حفظ آموزه‌های دینی و منافع کشور بسیار پرانگیزه و پویا ظاهر شده‌اند. آن‌ها در باز پس گرفتن مالکیت و مالیات نهادن بر دارایی و مسایل خرید و معاوضه و ارزیابی ارزش اموال آتشکده صلاحیت داشتند. درآمد دولت ساسانی از مالیات حاصل می‌شد. تعیین مالیات و دریافت آن و رسیدگی به امور درآمدی دولت به ردان واگذار شده بود. حسابرس ارزش و بهای اموال منقول و غیرمنقول و ورود دارایی به خزانه شاهی و خروج آن و اسناد واگذاری و تحریم و غیره را محاسبه و آماده می‌کرد؛ سپس، با حضور رد میزان دارایی خزانه را گزارش می‌داد. رد باید گزارش حسابرس بررسی و تایید می‌کرد. ردان، در دوره انوشیروان جایگاه ویژه‌ای احراز کردند و مُهر آنان در کنار مُهر موبدان به اسناد اعتبار می‌دهد و وظایف آن‌ها بیان‌گر قدرت و نفوذ آنان در دین و دولت است.
_||_
