تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های سیب زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما در رقم کایزر

الموضوعات : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

داود حسن پناه ¹ (استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران)
مسعود رحیمی ² (عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته‌ای کرج، ایران)
سیروس ودادی ³ (عضو هیئت علمی پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته ای کرج، ایران)

تاريخ الإرسال : 05 السبت , جمادى الثانية, 1435 تاريخ التأكيد : 09 الأربعاء , شعبان, 1436 تاريخ الإصدار : 07 الخميس , شوال, 1436

الکلمات المفتاحية: تنوع ژنتیکی, Solanum tuberosum, پرتوتابی, تجزیه عامل‌ها,

ملخص المقالة :

این پژوهش به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ های سیب زمینی حاصل از پرتوتابی با اشعه گاما در رقم کایزر برای برخی صفات کمّی و رنگ گوشت غده، در پژوهشکده تحقیقات کشاورزی هسته ای کرج، شرکت به پرور سبلان اردبیل و ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در طی سال های 1391 و 1392 اجرا گردید. پس از پرتوتابی گیاهچه ها با دز 25 گری اشعه گاما، سه نسل در محیط MS واکشت گردیده و سپس به گلخانه انتقال داده شدند. تعداد 3000 گیاهچه در گلدان های پلاستیکی 10×10 سانتی متر محتوی پیت ماس میکسکار و پوکه معدنی به نسبت 1:1 در گلخانه کشت شدند. از 3000 گیاهچه پرتوتابی شده، تعداد 175 ژنوتیپ با 1424 عدد مینی تیوبر به وزن 4821.7 گرم با شدت گزینش 8.5 درصد انتخاب گردیدند. میانگین تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته به ترتیب برابر 8.14 عدد و 27.55 گرم و در شاهد 4 عدد و 17.40 گرم بودند. در سال 1392، ژنوتیپ های انتخابی به همراه شاهد (ارقام کایزر و آگریا) بر اساس طرح آماری آگمنت کشت و مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه، اختلاف معنی داری وجود دارد. عملکرد غده در والد (رقم کایزر) 27.42 تن در هکتار و در ژنوتیپ ها بین 60-3 تن در هکتار، تعداد و وزن غده در بوته در والد، 555 گرم و 6 عدد و در ژنوتیپ ها 1200-60 گرم و 28-2 عدد مشاهده شدند. صفات عملکرد غده، تعداد و وزن غده در بوته، متوسط وزن غده و تعداد ساقه اصلی در بوته دارای تنوع بالایی بودند. در تجزیه عامل ها، 3 عامل مستقل از هم مجموعاً 83.07 درصد از تنوع را توجیه نمودند. عامل اول، عملکرد و اجزای آن (صفات عملکرد غده، تعداد و وزن غده در بوته)، عامل دوم، یکنواختی غده (صفت متوسط وزن غده) و عامل سوم، ساختار بوته (صفات ارتفاع بوته و تعداد ساقه اصلی در بوته) نام گذاری شدند. ژنوتیپ های انتخابی (به تعداد 46 ژنوتیپ) دارای عملکرد غده بالا، تعداد و وزن غده در بوته بیشتر، غده های یکنواخت، عمق چشم سطحی و رنگ پوست و گوشت غده زرد تا زرد تیره بودند.