مقایسه میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی از رسانه های مکتوب با رسانه های دیداری شنیداری

الموضوعات :

بدیع قربانی ¹ , سمیه تاجیک اسماعیلی ²

1 - دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه ارتباطات اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول ) E-emil: [e-mail]

تاريخ الإرسال : 15 الأربعاء , رجب, 1443 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , شعبان, 1443 تاريخ الإصدار : 18 السبت , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: مصرف رسانه‌ای, شهروندان تهرانی, رسانه‌های مکتوب, رسانه‌های دیداری شنیداری,

ملخص المقالة :

پژوهش پیش‌رو با هدف مقایسه میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی از رسانه‌های مکتوب با رسانه‌های دیداری شنیداری، طراحی و اجرا شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی است و با تکنیک پیمایش و ابزار اندازه‌گیری پرسش‌نامه اجرا شده است. جامعۀ آماری شامل کلیۀ شهروندان ساکن شهر تهران است که طبق آخرین سرشماری سال 1395 و آمار موجود در سایت مرکز آمار ایران8,693,706 نفر است. پرسش‌نامه‌های پژوهش از طریق Google Form بین نمونه 396 نفری، توزیع شد و با استفاده از Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی از رسانه‌های مکتوب با رسانه‌های دیداری ـ شنیداری متفاوت بوده و میزان استفاده شهروندان از رسانه‌های مکتوب (مانند کتاب، روزنامه، هفته‌نامه، ماه‌نامه و ...) از رسانه‌های دیداری- شنیداری (رادیو، تلویزیون، سینما، تئاتر، اینترنت و فضای مجازی) کمتر است. این تفاوت در مصرف رسانه‌ای، در برخی موارد همچنین ناشی از جنسیت شهروندان نیز هست.

المصادر:

امام جمعه زاده، سید جواد؛ صادقی نقدعلی، زهرا؛ رهبر قاضی، محمود رضا؛ نوعی باغبان، سید مرتضی(1392)،  بررسی رابطه مصرف رسانه ای و انسجام اجتماعی(مطالعه موردی جوانان شهر تبریز) . فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی – فرهنگی، دوره اول، شماره 4، 31-9.

بهمنی، لیلا؛ بوستانی، داریوش(1394). سواد رسانه ای و مصرف گرایی(مطالعه موردی: زنان ساکن شهر شیراز). فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 10، شماره 1، 212-187.

تقوی، سید عباس، صادقی، سهیل(1395). بررسی رابطه ی مصرف رسانه های جمعی با میزان دینداری در میان  دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان. پژوهش نامه فرهنگی هرمزگان، شماره 13

تورن، آلن (1385)، نقد مدرنیته ، ترجمة علی اصغر سعیدی، انتشارات کویر، تهران.

حسنی، محمد(1389).بررسی ارتباط بین وضعیت پوشش و آرایش زنان تهرانی و مصرف رسانه ای آنها. پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته ارتباطات گرایش تحقیق در ارتباطات. دانشکده صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

حق‌گویی اصفهانی، مرضیه (1386).بررسی همبسته های اجتماعی میزان رضایتمندی زنان از تماشای سریا لهای تلویزیونی. پایان نامة کارشناسی ارشد رشتة جامعه شناسی. بابلسر: دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی.

دادرس، زهرا؛ فرامرزیانی، سعید؛ جعفری، علی و بیابانی، غلامحسین(1398). اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی موبایلی و اثرات فرهنگی و رفتاری ناشی از آن(مورد مطالعه: دانش‌آموزان دختر دوره متوسطه). فصلنامه مطالعات رسانه‌های نوین، سال پنجم، شماره 19، 117-150.

دی فلور، دنیس( 1989). رشد و کاهش تحقیق در انتشار اخبار، تهران: پزوهش و سنجش

رضوی زاده، نورالدین(1385). بررسی تأثیر رسانه ها بر تمایل به تغییر سبک زندگی روستایی. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 31.

روشندل‌اربطانی، طاهر؛ خواجه ثیان، داتیس و قاسمی، محمد(1390). تبیین مدل کاربرد رسانه‌های جمعی برای پیشگیری از ارتکاب جرم. فصلنامه نظم و امنیت، شماره اول، سال چهارم، 55-81.

سماواتی، زهرا (1397). رسانه و سبک زندگی فردی - اجتماعی خانواده از توصیف و تبیین تا اصلاح و تغییر در www.imam-khomeini.ir/fa/n142426 .

سورین، ورنر جوزف، و جیمز دبلیو تانکارد( 1381). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه‌ی علیرضا دهقان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

شهرام نیا، امیر مسعود؛ مرندی، زهره ؛ محرابی کوشکی، راضیه؛ سیستانی، محسن(1394)، رابطه مصرف رسانه ای و سرمایه فرهنگی. فصلنامه علمی – پژوهشی  رفاه اجتماعی، سال پانزدهم، شماره 59.

علی‌آقایی، محبوبه؛ رزمجو، علی اکبر و امیری، جهاندار(1400). عوامل مؤثر بر رضایت مردم شهر کرمانشاه از اخبار شبکه تلویزیونی «زاگرس». فصلنامه علمی مطالعات میان رشته‌ای ارتباطات و رسانه، سال چهارم، شماره 1(پیاپی11). 45-80.

عابدینی، نصرت الله؛ قاسمی، حمید و صابونچی، رضا(1399). رابطه مصرف رسانه‌ای با مهارت‌های ارتباطی و رفتارهای اخلاقی دانشجویان علوم ورزشی. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. دوره هفتم، شماره 26، 11-24.

علیخواه، فردین؛ رستمی، الناز( 1390)، مصرف رسانه ای و سبک زندگی(مطالعه ای در بین شهروندان شهر تنکابن). فصلنامه علمی و پژوهشی علوم اجتماعی، سال هفتم، شماره بیست و هشتم.

فاضلی، م(1382)، مصرف و سبک زندگی. ناشر صبح صادق، قم.

فتاحی، علی؛ امین بیدختی، علی اکبر و دانایی، ابوالفضل(1400). ارائه الگوی مدیریت رسانه‌های جمعی در مدیریت بحران‌های اجتماعی. فصلنامه مدیریت بحران. شماره نوزدهم، 113-125.

کازنو، ژان(1367). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی، ترجمه باقر ساروخانی و منوچهر صبوری، انتشارات اطلاعات : تهران.

گیبنز، جا نآر و بو ریمر(1381).. سیاست پست مدرنیته. منصور انصاری. تهران: گام نو.

گیدنز،آنتونی(1377). پیامدهای مدرنیته ،ترجمه محسن ثلاثی،نشر مرکز

محمدی، محمدعلی(1383)، طرح سرمایة اجتماعی و سنجش آن ، انتشارت دانشگاه علوم بهزیستی و توا نبخشی، تهران.

محمودی رجا، سید ذکریا؛ توفیقیان فر، علی حسن؛ اکبری، ایمان؛ محمودی، سید محمد(1397 ). بررسی رابطه مصرف رسانه های ارتباطی و سرمایه اجتماعی معلمان (مطالعه موردی، معلمان دوره دبیرستان شهر سی سخت)، فصلنامه رسانه، سال بیست و نهم ، شماره 1

مهدی زاده، سید محمد (1391). نظریه­های رسانه: اندیشه­های رایج و دیدگاه­های انتقادی. تهران: همشهری.

موحد، مجید؛ عباسی شوازی، محمدتقی؛ مرحمتی، ندا(1389). رسانه، جنسیت و مصرف‌گرایی: مطالعه رابطه استفاده از رسانه های جمعی باتمایلات مصرف‌گرایانه ی دختران و پسران جوان در شهر شیراز. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان. 12(47).

هرسیج، حسین؛ محموداوغلی، رضا؛ عیسی نژاد، امید و رهبرقاضی، محمودرضا(1391). بررسی تأثیرات مصرف رسانه ای بر هویت اجتماعی دانشجویان دانشگاه اصفهان. فصلنامه جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و سوم، شماره سوم. 92-75.

• Bell, B. T. &Dittmar, H. (2012). Does Media Type Matter? The Role of dentification in Adolescent Girls’ Media. Consumption and the Impact of Different Thin-Ideal Media on Body Image, Sex Roles.


• Jansson, A. (2002). The Mediatization of Consumption. Towards An Analytical Framework of Image Culture. Journal of Consumer Culture, 2, pp. 5-31.


• Le Heron, J. & Sligo, F. (2005). Acquisition of simple and complex knowledge; a knowledge gap perspective. Educational, Technology & Society, 8 (2). PP190-202.


• MacQuail, D (1994). Mass communication theory.London: sage LTD,third edition.


• Paek, Hye-Jin and Zhongdang Pan (2004). “Spreading Global Consumerism: Effects of Mass Media and Advertising onConsumerist Values in China”, Journal of Mass Communication and Society7(4): 491-515.

 

 

1. Abedini, N; Ghasemi, H And Sabounchi, R (1399). The Relationship Between Media Consumption And Communication Skills And Ethical Behaviors Of Sports Science Students. Organizational Behavior Management Studies In Sport. Seventh Volume, No. 26, 11-24.


2. Ali Aghaei, M; Razmjoo, A.A And, Jahandar A (1400). Factors Affecting The Satisfaction Of The People Of Kermanshah From The News Of "Zagros" TV Channel. Journal Of Interdisciplinary Communication And Media Studies, Fourth Year, No. 1 (Series 11). 45-80.


3. Alikhah, F; Rostami, E (2011), Media Consumption And Lifestyle (A Study Among The Citizens Of Tonekabon). Social Sciences Scientific And Research Quarterly, Year 7, Issue 28.


4. Bahmani, L; Bustani, D (1394). Media Literacy And Consumerism (Case Study: Women In Shiraz). Social Development Quarterly, Volume 10, Number 1, 212-187.


5. Bell, B. T. &Dittmar, H. (2012). Does Media Type Matter? The Role Of Dentification In Adolescent Girls’ Media. Consumption And The Impact Of Different Thin-Ideal Media On Body Image, Sex Roles.


6. Casno, J (1367). Sociology Of Mass Media, Translated By Baqer Sarukhani And Manouchehr Sabouri, Information Publications: Tehran.


7. Casno, Jean (1367). Sociology of Mass Media, translated by Baqer Sarukhani and Manouchehr Sabouri, Information Publications: Tehran.


8. Dadras, Z; Faramarziani, S; Jafari, A, Biabani, Gholam H (1398). Addiction To Mobile Social Networks And Its Cultural And Behavioral Effects (Case Study: Female High School Students). Quarterly Journal Of Modern Media Studies, Fifth Year, No. 19, 117-150.


9. De Flor, D (1989). Growth And Decrease Of Research In News Publishing, Tehran: Research And Measurement


10. Fattahi, A; Amin Beidakhti, A And Danaei, A (1400). Providing A Model For Mass Media Management In Social Crisis Management. Crisis Management Quarterly. No. 19, 113-125.


11. Fazeli, M (2003), Consumption And Lifestyle. Publisher Sobh Sadegh, Qom.


12. Gibbons, Ja Nar And Bo Reimer (2002). Postmodern Politics. Mansour Ansari. Tehran: New Step.


13. Giddens, A (1377). Consequences Of Modernity, Translated By Mohsen Thalasi, Published By Markaz.


14. Harsij, H; Mahmoud Oghli, R; Issa Nejad, O, Qhaze Rahbar, M. R (2012). Investigating The Effects Of Media Consumption On The Social Identity Of Isfahan University Students. Journal Of Applied Sociology, Year 23, Issue 3. 92-75.


15. Hassani, M (1389). Investigating The Relationship Between The Dress And Makeup Status Of Tehran Women And Their Media Consumption. Master Thesis. Field Of Communication Research Trend In Communication. Faculty Of Radio And Television Of The Islamic Republic Of Iran.


16. Imam ‌Fridayzadeh, S.J; Sadeghi Naqdali, Z; Judge Leader, M; A Kind Of Gardener, Seyed Morteza (2013), A Study Of The Relationship Between Media Consumption And Social Cohesion (A Case Study Of Young People In Tabriz). Quarterly Journal Of Socio-Cultural Development Studies, Volume 1, Number 4, 31-9.


17. Isfahani Truthfulness, M (2007). A Study Of Social Correlations The Level Of Women's Satisfaction With Watching TV Series. Master Thesis In Sociology. Babolsar: Faculty Of Humanities And Social Sciences.


18. Jansson, A. (2002). The Mediatization Of Consumption. Towards An Analytical Framework Of Image Culture. Journal Of Consumer Culture, 2, Pp. 5-31.


19. Le Heron, J. & Sligo, F. (2005). Acquisition Of Simple And Complex Knowledge; A Knowledge Gap Perspective. Educational, Technology & Society, 8 (2). PP190-202.


20. Macquail, D (1994). Mass Communication Theory.London: Sage LTD,Third Edition.


21. Mahmoudi Raja, S.; Tawfiqianfar Akbari, Ali H;; Mahmoudi, S.M (1397). Investigating The Relationship Between Communication Media Consumption And Teachers' Social Capital (Case Study, Sisakht High School Teachers), Media Quarterly, Year 29, Issue 1


22. Mehdizadeh, S. M (1391). Media Theories: Common Thoughts And Critical Perspectives. Tehran: Hamshahri.


23. Mohammadi, M (2004), Social Capital Plan And Its Measurement, University Of Social Welfare And Rehabilitation Sciences, Tehran.


24. Roshandel Arbatani, T; Khajeh Thyan, D And Ghasemi, M (1390). Explain The Model Of Using Mass Media To Prevent Crime. Order And Security Quarterly, First Issue, Fourth Year, 55-81.


25. Samavati, Z (1397). Media And Individual-Social Lifestyle Of The Family From Description And Explanation To Correction And Change At Www.Imam-Khomeini.Ir/Fa/N142426.


26. Surin, W, And James W. Tancard (2002). Communication Theories, Translated By Alireza Dehghan, Tehran, University Of Tehran Press.


27. Thorne, A (2006), Critique Of Modernity, Translated By Ali Asghar Saeedi, Kavir Publications, Tehran.

 

نص كامل:



مقایسه میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی

  از رسانه های مکتوب با رسانه های دیداری شنیداری

 

 

 

 

چکیده

  پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی از رسانه های مکتوب با رسانه‌های دیداری شنیداری، طراحی و اجرا شده است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی، و از نظر روش توصیفی است و با تکنیک پیمایش و ابزار اندازه‌گیری پرسشنامه اجرا شده است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان ساکن شهر تهران است که طبق آخرین سرشماری سال 1395 و آمار موجود در سایت مرکز آمار ایران8,693,706  نفر است. پرسشنامه‌های پژوهش از طریق google form بین نمونه 396 نفری، توزیع شد و با استفاده از spss   مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفت. یافته‌ها نشان داد که میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی از رسانه‌های مکتوب با رسانه‌های دیداری- شنیداری متفاوت بوده و میزان استفاده شهروندان از رسانه‌های مکتوب(مانند کتاب، روزنامه، هفته‌نامه، ماه‌نامه و ...) از رسانه‌های دیداری- شنیداری(رادیو، تلویزیون، سینما، تئاتر، اینترنت و فضای مجازی) کمتر است. این تفاوت در مصرف رسانه‌ای، در برخی موارد همچنین ناشی از جنسیت شهروندان نیز هست.

واژه های کلیدی: مصرف رسانه‌ای، رسانه‌های مکتوب، رسانه‌های دیداری شنیداری، شهروندان تهرانی

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه و بیان مسأله

  رسانه های جمعی، مهمترین و اصلی ترین وسیله جهت‌دادن تفکر مخاطبان نسبت به رویدادهای اجتماعی اند(مک کوئیل و ویندال,¹ 1388). رسانه‌ها به عنوان فراهم‌کننده، چارچوب‌های تجربی برای مخاطبان ، نگرش‌های کلی فرهنگی برای تفسیر اطلاعات توسط افراد ایجاد می‌کنند. رسانه‌ها شیوه‌هایی را که افراد زندگی اجتماعی تفسیر کرده و نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند، با کمک نظم دادن به تجربه فرد از زندگی اجتماعی، قالب‌ریزی می‌کنند(گیدنز ، 1377). با گسترش وسیع و پرسرعت رسانه های ارتباطی، مخاطبان با الگوها و میزان متفاوتی از رسانه‌ها استفاده می‌کنند. رسانه های جمعی، افزون بر اطلاعاتی که در اختیار مخاطبان قرار می دهند، تفسیر و تحلیل هایی ارائه می دهند که به تدریج بخشی از نظام معرفتی افراد را تشکیل می دهد(هرسیج و همکاران، 1391: 76). مصرف رسانه ای مجموعه ای از نیازها و الگوهای مخاطبان برای استفاده از رسانه های ارتباط جمعی است (علیخواه و رستمی، 1390). رسانه وسیله انتقال پیام، معلومات و اطلاعات به توده های مردم بوده و منظور از مصرف رسانه ای، آن دسته از وسایل ارتباطی است که در تمدن های جدید به وجود آمده، مورد استفاده‌اند و ویژگی اصلی آنها قدرت و توانایی زیاد و شعاع عمل وسیع است(کازنو، 1367: 90 ؛ محمودی‌رجا و همکاران، 1397: 60). نسل کنونی جامعه از ابتدای حیاتش با رسانه‌‌ها بزرگ می‌‌شود و در دنیای اطلاعاتی و ارتباطی امروز، این نسل، بخش عظیم فرهنگ، ارزش‌ها و هنجارهای جامعه خود و دیگر جوامع را از رسانه‌‌ها دریافت می‌‌کند. به عبارتی در دوران معاصر که به عصر اطلاعات و جامعه اطلاعاتی و ارتباطی معروف است، بخش عظیمی از جامعه‌پذیری نسل‌ها از طریق رسانه‌ها انجام می‌شود و نفوذ و تأثیر رسانه تا جایی است که برخی از نظریه پردازان ارتباطی بر این باورند که رسانه‌‌ها اولویت ذهنی و حتی رفتاری ما را تعیین می‌‌کنند و اگر چگونگی فکر کردن را به ما یاد ندهند، اینکه به چه چیزی فکر کنیم را به ما القاء می‌کنند (سماواتی، 1397). مصرف رسانه‌ای به عنوان یک اصطلاح فرایندی است که بعد از جنگ دوم جهانی با تعمیم یافتن نظام رسانه‌های عمومی یعنی مطبوعات، رادیو وتلویزیون و در امتداد آن ظهور رایانه‌ها و اینترنت موجب استفاده گسترده این وسایل توسط مردم شد، قبل از جنگ جهانی اگر چه روزنامه وجودداشت اما بیشتر مورد استفاده طبقه بالا و قشر بالای طبقه متوسط بود، تنها بعد از جنگ دوم و به ویژه بعد از سال 1960 با روی کار آمدن دولت‌های رفاه، بهبود وضعیت معیشتی مردم و گسترش استفاده از رادیو و اختراع تلویزیون بود که مصرف رسانه‌ای ظاهر شد. این فرایند، یک مقوله اجتماعی و فرهنگی قلمداد شده و یک مرام و خواست فرهنگی و اجتماعی به شمار می‌رود که حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی را نیز در برمی‌گیرد. مصرف رسانه‌ای در تعریفی عنوان شده که وضعیتی است که فرد یا گروه ، به مدتی خاص، در معرض رسانه‌های جمعی مانند تلویزیون، رادیو، ماهواره ، اینترنت، نشریات و مجلات قرار می گیرد و از آنها حسب نیازمندی و علاقمندی خود استفاده می کند( بل و دیتمار²، 2012 ، به نقل از ؛ شهرام نیا، مرندی، محرابی کوشکی، سیستانی، 1394، 196).   استفاده از رسانه ها به شکل‌هاي متعدد با زندگی روزمره آمیخته شده است . این مسأله به ویژه درباره تلویزیون که ملازم همیشگی زندگی خانوادگی است مصداق دارد .رسانه‌ها با حضور خود در زندگی روزمره می‌توانند حوزه‌هاي زندگی را دگرگون سازند .رسانه حوزه‌هاي خصوصی را به عمومی و عمومی را به خصوصی تبدیل می‌کنند.  به طور کلی رسانه‌ها در زندگی روزمره چهارنقش کلی به قرار زیر دارد :1. رسانه ها به فرایند ساخته شدن هویت(هویت سازي) کمک می کند2. رسانه ها به فرایند معنا یابی کمک می کند.3.مصرف رسانه ها براي مردم لذت بخش است.4. رسانه‌ها به شکل‌گیري زندگی روزمره کمک می‌کنند)گیبنیز و بوریمر، 1381 :77).  به نظر می‌رسد که در چند دهه اخیر با سرعت تغییرات در مصرف رسانه‌اي شاهد تغییرات در مجموعه‌اي از رفتارها، عقاید و ارزش‌هاي مردم باشیم و نبض این تحولات در ورود رسانه‌هاي جدیدي چون تلویزیون‌هاي ماهوار‌ه‌اي به  بخش‌هایی از زندگی مردم است .این ورود غیر تدریجی و گریز از کنترل باعث ایجاد یک شوك فرهنگی در سطوح نامرئی و گاه مرئی خواهد بود. مصرف رسانه اي مجموعه اي از نیازها و الگوهاي مخاطبان براي استفاده از رسانه هاي ارتباط جمعی است و منظور از سبک زندگی شیوه سازمان‌دادن زندگی شخصی، الگوهاي تفریح و مصرف است (فاضلی، 1382 :67).  امروزه انسان‌ها، انواع مختلفی از رسانه‌ها را در اطراف خود می‌بینند که ارائه‌دهنده حجم فزاینده ای از اطلاعات – بازی و سرگرمی تا اخبار و رویدادهای مهم هستند. بعید نیست که انسان امروزی را انسان رسانه ای و فرهنگ جدید را محصول تبلیغات وسایل ارتباط‌جمعی بدانیم. انسان‌ها امروزه در معرض نهادهای رسانه‌ای متولد می‌شوند، می‌اندیشند، دنیا را از این رهگذر می‌شناسند و رفتارهاي خود را بر اساس الگوهاي برگرفته از کتاب، مجله، ماهواره، اینترنت و ... سامان می‌دهند(بهمنی و بوستانی، 1394: 189-188). پژوهش‌های پیشین نشان داده که مصرف رسانه ای بر جنبه های مختلف روحی، روانی و رفتاری مخاطبان و کاربران تأثیر زیادی داشته است. مخاطبان از طریق دریافت پیام های رسانه ها، براساس رویکرد یادگیری مشاهده ای، طرز فکر، باورها، رفتارها و طرز تلقی های مختلفی را می آموزند. یافته‌های پژوهش عابدینی و همکاران(1399)، نشان داد که مصرف رسانه‌ای بر مهارت‌های ارتباطی و رفتارهای اخلاقی و مهارت‌های ارتباطی نیز بر رفتارهای اخلاقی دانشجویان علوم ورزشی تأثیر دارد. یافته‌های پژوهش محمودی رجا و همکاران(1396)، نشان داد که بین مصرف رسانه‌ای )چاپی و الکترونیکی) و سرمایه اجتماعی رابطة معناداری وجود دارد. پژوهش شهرام نیا و همکاران(1395) نیز نشان داد که بین مصرف رسانه‌ای(چاپی، الکترونیکی و دیجیتالی) و سرمایه فرهنگی(ذهنی، عینی و نهادی) رابطه وجود دارد. تقوی و صادقی( 1395) نیز دریافتند که بین میزان مصرف تلویزیون داخلی با دینداری کل رابطه مثبت و معنادار وجود داشته و از میان ابعاد دینداری، بعد مناسکی بیشترین شدت رابطه را با میزان استفاده از تلویزیون داخلی داشته است. یافته‌های پژوهش امام جمعه زاده و همکاران( 1391) نیز نشان داد که همبستگی‌های معناداری میان مصرف رسانه و انسجام اجتماعی پاسخگویان وجود دارد. همچنین یافته های پژوهش‌های عبداللهی و مرادی(1395)، علیخواه و رستمی(1395)،موحد و همکاران(1389)، سوییتینگ و دیگران³ (2012؛ نقل از موحد و همکاران، 1389)، پیک و پان ⁴(2004)، جانسون⁵ (2002) ، هراون و اسلیگو ⁶(2005) نشان داد که مصرف رسانه‌های گوناگون، در ابعاد و زمینه های مختلف فکری و رفتاری مخاطبان نقش و تأثیر دارد. با توجه به اهمیت و ضرورت شناخت میزان و نوع مصرف رسانه‌ای شهروندان برای شناخت اثرات مثبت و منفی آن بر ابعاد مختلف نگرشی و رفتاری شهروندان، پژوهش حاضر طراحی و اجرا شده است. لذا اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر از آنجا ناشی می شود که شناخت نقش و تأثیر احتمالی مصرف رسانه‌ای بر جنبه‌های مختلف زندگی، شهروندان و مسئولان حوزه رسانه، شهر و شهروندی را در کنترل و کاهش آثار سوء و تقویت آثار مثبت آن ، یاری می رساند. پژوهش حاضر با هدف مقایسه میزان و نوع استفاده شهروندان تهرانی از رسانه های مکتوب با رسانه های دیداری شنیداری، انجام شده و مسأله اصلی پژوهش پاسخگویی به این سوال است که میزان و نوع استفاده شهروندان از رسانه‌های مکتوب و رسانه‌های دیداری_شنیداری چگونه است؟

 

 

 

چهارچوب نظری

  مصرف رسانه‌ای، كميت و بعضاً كيفيت استفاده از رسانه‌هايي كه فرد، مخاطب آنها محسوب مي‌گردد(حسنی، 1389، 6). رسانه وسیلة انتقال پیام، معلومات و اطلاعات به توده‌ های مردم است. به طور کلی منظور از مصرف رسانه ای، آن دسته از وسایل ارتباطی است که در تمدنهای جدید به وجود آمده، مورد استفاده اند و ویژگی اصلی آنها قدرت و توانایی زیاد و شعاع عمل وسیع است(کازنو، 1367: 90). مصرف‌کننده موجودی است فعال و هدف‌گرا که به طور جدی مسئوولیت گزینش رسانه‌ای دارد؛ گزینشی که مبنای آن را نیازهای ارتباطی او ایجاد می‌کند. در این دیدگاه، رسانه‌ها فقط یکی از راه‌های دستیابی به این نیازها هستند(لیتل جان، 1384: 286؛ امام جمعه‌زاده، 1392: 22). رسانه و وسایل ارتباطی، برای هدایت و سامان دادن هرچه بهتر زندگی، همواره مد نظر انسان‌ها بوده اند، ولی اخیرا با طرح گفتمان جهانی‌شدن، به طور اخص بعد فرهنگی آن و رشد تعاملات انسان‌ها، همچنین جهان‌شمولی سبک زندگی سرمایه‌داری در اقصی نقاط جهان، بیشتر از پیش در تیررس تحلیل‌ها و تبیین‌های علمای علوم اجتماعی قرار گرفته است(محمودی رجا و همکاران، 1397 :61). اينترنت تعامل را تضعيف و احتمال فريب را تقويت می‌کند. كساني كه وارد اينترنت می‌شوند، تمايل دارند تا با گروه كوچكي از افراد، كه مثل خودشان فكر می‌كنند و علايق شبيه خودشان دارند، ارتباط برقرار كنند و نسبت به كساني كه به گونه‌ای ديگر فكر می‌کنند اصلاً تحمل و مدارا نشان نمی دهند. اينترنت فرصت های زيادي براي سرگرمی‌های شخصي بی‌تحرک و منفي در اختيار فرد قرار می‌دهد )محمدي، 1383 : 57). اينترنت، از رسانه های نوظهور محسوب می شود و سيستمي جهاني از شبکه رایانه های به هم پیوسته است که از کنترل تبادل و انتقال اطلاعات، براي خدمت رسانی به ميلياردها کاربر در سراسر جهان استفاده می کند. اينترنت، شبکه ای است که از ميليو نها شبكة محلي يا سراسری مخفي، عمومي، دانشگاهي، تجاري و دولتي تشکیل شده است، که فناور یهای الكترون كيی بی سیم و نوري آنها را به یکديگر، متصل کرد ه اند. اینترنت داراي قابلیتی است که با آن افراد می توانند خودهاي جدیدي را در دنیاهاي جدید بسازند. این امور ممکن است در دنیاي مادي اصلاً وجود خارجی نداشته باشند، یا فرد به زعم خودش، قادر به دستیابی به آن نباشد. این امکانات، استفاده از فضاي مجازي را براي کاربران جذا بتر می کند، بدین ترتیب، وب به مکانی براي معرفی و نمایش شخصیت فرد تبدیل م یشود. البته قضیه به همین جا ختم نمی شود؛ زیرا امکان دارد که تصویر ارائه شده از سوي فرد روي وب، توسط دیگران به صور تهایی غیر از شکل مورد نظر وي تفسیر شود. آلن تورن ⁷ به خوبی این شرایط به ظاهر تناقض آمیز انسانی را توصیف کرده است:« ما در سکوت زندگی می کنیم، در شلوغی به سر  می بریم، منزوي هستیم، در دریاي خلق گم شده ایم " (تورن،1385 :160). 

 رویکرد استفاده و خشنودي⁸ بعنوان یکی از رایج ترین و عمومی ترین تئوري هاي ارتباط جمعی، نخستین بار در مقاله اي از الیهو کاتز ⁹ توصیف شد. کاتز در مقاله خود به این مدعاي برنارد برلسون¹⁰ که حوزه پژوهش ارتباطات مرده به نظر می‌آید، پاسخ داد. وي استدلال کرد که حوزه اي که مشرف به موت است، مطالعه ارتباط جمعی تحت عنوان متقاعدسازي است و متذکر شد که بیشتر پژوهش هاي ارتباطی تا آن زمان معطوف به تحقیق در مورد آثار پیکارهاي اقناعی بر روي مخاطبان بوده است. رویکرد استفاده و خشنودي متضمن تغییر کانون توجه از مقاصد ارتباط گر به مقاصد دریافت کننده است. این رویکرد می کوشد معلوم نماید ارتباط جمعی چه کارکردهایی براي افراد مخاطب عرضه می کنند(سورین و تانکارد¹¹، 1390 :420).  بر اساس نظریۀ «استفاده و رضامندی»، رضامندی عبارت است از احساس رضایتی که مخاطب از توجه به رسانه‌ها و محتواهای  رسانه‌ای در پاسخ به نیازهایش به دست می‌آورد. مقصود از رضایتمندی، مقبولیت و پذیرش رسانه از سوی مخاطبان- به عنوان یک وسیلۀ تأمین‌کنندۀ نیازهای خبری یا شناختی و عاطفی مخاطبان- است(حق‌گویی، 1386: 104؛ علی‌آقایی و همکاران، 1400: 52). این نظریه، ضمن فعال انگاشتن مخاطب، بر نیازها و انگیزه‌های وی در استفاده از رسانه‌ها تأکید می‌کند و بر آن است که ارزش‌ها، علایق و نقش اجتماعی مخاطبان مهم است و مردم بر اساس این عوامل آنچه را که می‌خواهد ببینند و بشنوند، انتخاب می‌کنند. پرسش اساسی نظریۀ استفاده و رضامندی این است که چرا مردم از رسانه‌ها استفاده می‌کنند و آن‌ها را برای چه منظوری به کای می‌گیرند؟ پاسخی که به اختصار داده می‌شود، این است که مردم برای کسب راهنمایی، آرامش، سازگاری، اطلاعات و شکل‌گیری هویت شخصی، از رسانه‌ها استفاده می‌کنند: 1385,McQuail ) 104؛  علی‌آقایی و همکاران، 1400: 57). به گفته کاتز حوزه ارتباطات جمعی می‌تواند با روی‌آوردن به پرسش «مردم با رسانه‌ها چه می‌کنند؟» خود را نجات دهد(سورین و تانکارد، 1381: 420). فرضیۀ اصلی در نظریۀ استفاده و رضایتمندی آن است که مخاطبان، به صورتی فعال در جستجوی رسانه‌های جمعی هستند تا نیازهای فردی‌شان را برآورده کنند، یعنی یک رسانه هنگامی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد که انگیزه‌های موجود برای استفاده از آن به رضایتمندی‌های افزون‌تری منجر شود(مورلی¹²، 2007 :45 ؛ علی‌آقایی و همکاران، 1400: 57).

 نظریۀ وابستگی که توسط «ملوین دفلود» و «ساندرا بال روکیچ» در سال 1976 مطرح شد، دارای دیدگاه‌های مختلف و آمیزه‌ای از دیدگاه‌های روانشناختی و تئوری‌های اجتماعی است. ترکیبی از مطالعات در حوزۀ عناصر استفاده و رضامندی و تأثیرات رسانه‌ای است. تئوری وابستگی رابطۀ یکپارچه‌ای را بین پیام‌گیران و رسانه‌ها و نظام وسیع اجتماعی پیشنهاد می‌کند. بر اساس این نظریه، شخص در جهت دست یافتن به اطلاعات مورد نیاز خود، هدف‌های خاصی را برای خود ترسیم می‌کند و کم‌کم به اطلاعات رسانه‌ها وابسته می‌شود. دو عامل در تعیین درجه وابستگی فرد به رسانه‌ها نقش دارند: اول آنکه فرد به رسانه‌ای که بیشترین نیازهای اطلاعاتی وی را برآورده می‌سازد، گرایش پیدا می‌کند و تا حدودی به آن وابسته می‌شود تا رسانه‌ای که در آن نیازهای اطلاعاتی وی برآورده نمی‌شود یا کمتر برآورده می‌شود. دوم، عامل دیگری که در وابستگی نقش بسیار مهمی دارد، ثبات اجتماعی سات. زمانی که جامعه دگرگون می‌شود و تضاد در آن به اوج خود می‌رسد، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های رسانه‌ای فرد را وادار می‌سازند تا باورها، گرایش‌ها و تصورات و علایق قبلی و رویۀ پیشین خود را دوباره ارزیابی کنند و در مورد انتخاب‌های جدید نیز فکر کنند. در چنین شرایطی وابستگی به اطلاعات رسانه‌ها افزایش می‌یابد، اما در یک شرایط با ثبات، وابستگی به رسانه‌ها ممکن است سیر نزولی داشته باشد( دادرس و همکاران،1398: 124-125 ). نظریه وابستگی به عنوان یک نظریه بوم‌شناختی بر روابط بین نظام‌های بزرگ، متوسط و کوچک و اجزای آن‌ها تمرکز می‌کند. یک نظریۀ بوم‌شناختی، جامعه را به عنوان یک ساختار ارگانیک تلقی می‌کند و در صدد فهم ارتباط بین بخش‌های خرد و کلان نظام‌های اجتماعی و تبیین رفتار هر یک از بخش‌ها بر حسب این روابط است. نظام رسانه یک بخش مهم از تار و پود اجتماعی جامعه مدرن و دارای رابطه با افراد، گروه‌ها، سازمان‌ها و دیگر نهادهای اجتماعی است(دی‌فلور، 1989؛ فتاحی و همکاران، 1400: 117). با توجه به اینکه پژوهشگران رسانه درباره میزان قدرت رسانه‌ها نظرات متفاوتی دارند، نظریه وابستگی گامی به سوی این موضوع است که الگوی تأثیرهای محدود-تأثیرهای شدید چقدر می‌توانند تأثیر رسانه‌ها را شرح بدهند. طبق این نظریه افراد وابستگی‌های متفاوتی به رسانه‌ها دارند و این وابستگی‌ها از شخصی به شخص دیگر، از گروهی به گروه دیگر و از فرهنگی به فرهنگ دیگر تفاوت می‌کند. محور اصلی این نظریه آن است که مخاطبان به منظور رفع نیاز و رسیدن به اهداف، به اطلاعات رسانه‌ها وابسته‌اند، رویکردی که مطابق با ایده‌های بنیادین الگویی کاربردهاست(روشندل اربطانی، 1390 :71). با توجه به مطالب ذکر شده و با عنایت به ماهیت محتوایی پژوهش، در پژوهش حاضر از نظریه وابستگی مخاطبان و نظریه استفاده و رضامندی در زمینه نقش و تأثیر رادیو و تلویزیون و مطبوعات در اثر گذاری بر جنبه‌های مختلف زندگی استفاده شده و این دیدگاه‌ها به عنوان مبنای تئوریک پژوهش انتخاب شده اند.

روش پژوهش

   پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- پیمایشی و ابزار اندازه گیری آن پرسشنامه است. جامعه آماری شامل کلیه شهروندان ساکن شهر تهران هستند که طبق آخرین سرشماری سال 1395 و بر اساس آمار موجود در سایت مرکز آمار ایران8,693,706  نفر است که بر اساس جدول مورگان 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. ابزار اندازه‌گیری در پژوهش حاضر پرسشنامه است. پرسشنامه میزان(کمیت) و نوع(کیفیت) استفاده از رسانه(محقق ساخته) است. با توجه به شیوع ویروس کرونا، امکان تکمیل پرسشنامه‌ها به شکل حضوری نبوده، لذا پرسشنامه ها از طریق google formدر میان افراد منتشر شده و از آنان خواسته شد که پس از تکمیل، پرسشنامه را برای افراد دیگری نیز ارسال نمایند. این کار تا آنجا ادامه پیدا کرد که تعداد پرسشنامه‎‌‌ها به حد کفایت رسید. بنابراین شیوه نمونه‌گیری،گلوله برفی بوده است و از این طریق تعداد 402 پرسشنامه به پژوهشگران بازگشت که تعداد 396 پرسشنامه کامل و قابل تحلیل بود.  در پژوهش حاضر منظور از مصرف رسانه‌ای ؛ میزان (کمیت) و نوع (کیفیت) مصرف رسانه ای ، به تفکیک مصرف رسانه های؛ روزنامه، نشریه (هفتگی و ماهانه) ، کتاب، سینما، رادیو، تئاتر، تلویزیون(شبکه های داخلی)، ماهواره (شبکه های خارجی)، اینترنت، موسیقی، تماشای فیلم در منزل( CD,DVD)و... است. به منظور بررسی روایی پرسشنامه پس از تدوین سوالات، 10 نفر از صاحب نظران حیطه مربوطه به منظور سنجش و روایی بیرونی(صوری و ظاهری) و روایی درونی(سازه و محتوایی) آن استفاده شده و روایی ظاهری و محتوایی آن مورد تایید قرار گرفته است. ضریب آلفای کرونباخ برای پرسشنامه پژوهش، 86/0 به دست آمد.

یافته های پژوهش

الف- یافته های توصیفی

      یافته‌های پژوهش نشان داد،  از تعداد 266 زن که پرسشنامه پژوهش را تکمیل کردند، 6/31% مجرد، 7/61% متأهل و 8/6% مطلقه بوده‌اند. همچنین از تعداد 126 مرد مورد مطالعه، 8/23% مجرد، 73% متأهل و 2/3% مطلقه بوده اند. یافته‌ها همچنین نشان داد از میان 258 زن مورد مطالعه که به پرسش وضعیت شغلی پاسخ داده‌اند، 9/72% شاغل و 1/27% بیکار بوده‌اند. از میان مردان مورد مطالعه، 4/93% شاغل و 6/6% بیکار بوده‌اند. از میان 266 زن مورد مطالعه که به پرسش میزان تحصیلات پاسخ داده‌اند، 8/6% دیپلم وکمتر از آن، 5/4% فوق دیپلم، 1/33% دارای مدرک کارشناسی، 1/42% کارشناسی ارشد و 5/13% دارای مدرک دکتری و فوق دکتری بوده‌اند. از میان مردان، 1/11% دیپلم وکمتر از آن، 3/6% فوق دیپلم، 5/17% دارای مدرک کارشناسی، 9/34% کارشناسی ارشد و 2/30% دارای مدرک دکتری و فوق دکتری بوده‌اند.

ب – یافته‌های استنباطی

بررسی پرسش‌های مربوط به کمیت (میزان) مصرف رسانه‌ای در میان شهروندان تهرانی

ب – 1 روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه:

جدول شماره 1 : میزان خواندن روزنامه در شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، حدود چه مدتي روزنامه مي خوانيد؟					Total
			اصلا نمي‌خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت	زن	فراوانی	176	78	6	4	0	264
		درصد	66.7%	29.5%	2.3%	1.5%	0.0%	100%
	مرد	فراوانی	80	32	8	2	4	126
		درصد	63.5%	25.4%	6.3%	1.6%	3.2%	100%
Total		فراوانی	256	110	14	6	4	390
		درصد	65.6%	28.2%	3.6%	1.5%	1.0%	100%

براساس اطلاعات مندرج در  جدول فوق، 65.6 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا روزنامه نمی‌خوانند، 28.2 درصد هم کمتر از یک ساعت روزنامه مطالعه می‌کنند.

جدول شماره 2 : میزان خواندن روزنامه در طول هفته توسط شهروندان تهرانی

			در طول هفته ، حدود چه میزان روزنامه مي خوانيد؟					Total
			اصلا نمي‌خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	144	72	14	20	14	264
		درصد	54.5%	27.3%	5.3%	7.6%	5.3%	100%
	مرد	فراوانی	68	28	4	10	14	124
		درصد	54.8%	22.6%	3.2%	8.1%	11.3%	100%
Total		فراوانی	212	100	18	30	28	388
		درصد	54.6%	25.8%	4.6%	7.7%	7.2%	100%

54.6 درصد شهروندان تهرانی درطول هفته اصلا روزنامه نمی‌خوانند و 2/7درصد آنان بیشتر از سه ساعت در طول هفته روزنامه می‌خوانند.

جدول شماره 3 : میزان خواندن نشريه (هفته نامه يا ماهنامه) طول شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، حدود چه مدتي نشريه (هفته نامه يا ماهنامه) مي خوانيد؟					Total
			اصلا نمي خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	154	88	12	4	2	260
		درصد	59.2%	33.8%	4.6%	1.5%	0.8%	100%
	مرد	فراوانی	82	36	4	2	2	126
		درصد	65.1%	28.6%	3.2%	1.6%	1.6%	100%
Total		فراوانی	236	124	16	6	4	386
		درصد	61.1%	32.1%	4.1%	1.6%	1.0%	100%

61.1 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا نشريه (هفته نامه يا ماهنامه)  نمی‌خوانند و تنها یک درصد از آنان بیشتر از سه ساعت در شبانه‌روز نشریه می‌خوانند.

جدول شماره 4: میزان خواندن نشريه (هفته نامه يا ماهنامه) طول شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، حدود چه مدتي نشريه (هفته نامه يا ماهنامه ) مي خوانيد؟				Total
			اصلا نمي خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	بيشتر از دو ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	154	88	12	6	260
		درصد	59.2%	33.8%	4.6%	2.3%	100%
	مرد	فراوانی	82	36	4	4	126
		درصد	65.1%	28.6%	3.2%	3.2%	100%
Total		فراوانی	236	124	16	10	386
		درصد	61.1%	32.1%	4.1%	2.6%	100%

61.1 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا نشريه (هفته نامه يا ماهنامه)  نمی‌خوانند. 6/2درصد آنان بیشتر از دو ساعت در روز نشریه می‌خوانند.

جدول شماره 5 : میزان خواندن نشريه (هفته نامه يا ماهنامه) در طول هفته توسط شهروندان تهرانی

			در طول هفته، حدود چه مدتي نشريه (هفته نامه يا ماهنامه )مي خوانيد؟					Total
			اصلا نمي خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	150	58	34	12	10	264
		درصد	56.8%	22.0%	12.9%	4.5%	3.8%	100%
	مرد	فراوانی	68	40	10	6	2	126
		درصد	54.0%	31.7%	7.9%	4.8%	1.6%	100%
Total		فراوانی	218	98	44	18	12	390
		درصد	55.9%	25.1%	11.3%	4.6%	3.1%	100%

55.9 درصد شهروندان تهرانی در طول هفته هم اصلا نشريه (هفته نامه يا ماهنامه)  نمی خوانند. 1/3درصد نیز بیشتر از سه ساعت در هفته نشریه می‌خوانند. 

ب – 2 کتاب:

جدول شماره 6 : میزان خواندن کتاب در شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، حدود چه مدتي کتاب مي خوانيد؟					Total
			اصلا نمي خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	34	108	94	20	8	264
		درصد	12.9%	40.9%	35.6%	7.6%	3.0%	100%
	مرد	فراوانی	42	54	20	8	2	126
		درصد	33.3%	42.9%	15.9%	6.3%	1.6%	100%
Total		فراوانی	76	162	114	28	10	390
		درصد	19.5%	41.5%	29.2%	7.2%	2.6%	100%

براساس جدول فوق، 19.5 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا کتاب  نمی‌خوانند. 6/2درصد بیشتر از سه ساعت کتاب می‌خوانند.

جدول شماره 7 : میزان خواندن کتاب در طول هفته توسط شهروندان تهرانی

			در طول هفته ، حدود چه مدتي کتاب مي خوانيد؟					Total
			اصلا نمي خوانم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	18	30	52	58	104	262
		درصد	6.9%	11.5%	19.8%	22.1%	39.7%	100%
	مرد	فراوانی	38	22	20	14	32	126
		درصد	30.2%	17.5%	15.9%	11.1%	25.4%	100%
Total		فراوانی	56	52	72	72	136	388
		درصد	14.4%	13.4%	18.6%	18.6%	35.1%	100%

 14.4 درصد شهروندان تهرانی در طول هفته  هم اصلا کتاب  نمی‌خوانند.1/35درصد بیشتر از سه ساعت کتاب می‌خوانند.

ب – 3  رادیو:

 

 

جدول شماره 8 : میزان گوش دادن به رادیو در شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، حدود چه مدتي به راديو گوش مي دهيد؟					Total
			اصلا گوش نمي دهم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	134	92	22	6	6	260
		درصد	51.5%	35.4%	8.5%	2.3%	2.3%	100%
	مرد	فراوانی	64	38	16	4	4	126
		درصد	50.8%	30.2%	12.7%	3.2%	3.2%	100%
Total		فراوانی	198	130	38	10	10	386
		درصد	51.3%	33.7%	9.8%	2.6%	2.6%	100%

51.3 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا به رادیو گوش نمی‌دهند.6/2درصد نیز بیشتر از سه ساعت رادیو گوش می‌دهند.

جدول شماره 9 : میزان گوش دادن به رادیو در طول هفته توسط شهروندان تهرانی

			در طول هفته ، حدود چه مدتي به راديو گوش مي دهيد؟					Total
			اصلا گوش نمي دهم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	128	32	40	24	40	264
		درصد	48.5%	12.1%	15.2%	9.1%	15.2%	100%
	مرد	فراوانی	52	26	10	14	24	126
		درصد	41.3%	20.6%	7.9%	11.1%	19.0%	100%
Total		فراوانی	180	58	50	38	64	390
		درصد	46.2%	14.9%	12.8%	9.7%	16.4%	100%

46.2 درصد شهروندان تهرانی در طول هفته اصلا به رادیو گوش نمی‌دهند و4/16درصد نیز بیشتر از سه ساعت رادیو گوش می‌دهند.

ب – 4  تلویزیون:

جدول شماره 10 : میزان تماشاي تلويزيون ( شبکه هاي داخلي) در شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، حدود چه مدتي به تماشاي تلويزيون ( شبکه هاي داخلي) مي پردازيد؟					Total
			اصلا تماشا نمي کنم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	52	100	56	24	32	264
		درصد	19.7%	37.9%	21.2%	9.1%	12.1%	100%
	مرد	فراوانی	34	32	28	14	14	122
		درصد	27.9%	26.2%	23.0%	11.5%	11.5%	100%
Total		فراوانی	86	132	84	38	46	386
		درصد	22.3%	34.2%	21.8%	9.8%	11.9%	100%

22.3 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا به تلويزيون ( شبکه هاي داخلي) تماشانمی کنند، 34.2 درصد هم کمتر از یک ساعت . 

جدول شماره 11 : میزان تماشاي تلويزيون ( شبکه هاي داخلي) در طول هفته  توسط شهروندان تهرانی

			در طول هفته ، حدود چه مدتي به تماشاي تلويزيون ( شبکه هاي داخلي) مي پردازيد؟					Total
			اصلا تماشا نمي کنم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	46	34	42	48	94	264
		درصد	17.4%	12.9%	15.9%	18.2%	35.6%	100%
	مرد	فراوانی	30	8	24	8	56	126
		درصد	23.8%	6.3%	19.0%	6.3%	44.4%	100%
Total		فراوانی	76	42	66	56	150	390
		درصد	19.5%	10.8%	16.9%	14.4%	38.5%	100%

براساس جدول فوق، 19.5 درصد شهروندان تهرانی در طول هفته  اصلا به تلويزيون ( شبکه هاي داخلي) تماشانمی کنند. 10.8درصد هم کمتر از یک ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند.

ب – 5  ماهواره: 

جدول شماره 12 : میزان تماشاي ماهواره ( شبکه هاي خارجي)  در شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			.در طول شبانه روز، حدود چه مدتي به تماشاي ماهواره ( شبکه هاي خارجي) مي پردازيد؟					Total
			اصلا تماشا نمي کنم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	114	66	50	14	20	264
		درصد	43.2%	25.0%	18.9%	5.3%	7.6%	100%
	مرد	فراوانی	56	40	14	4	12	126
		درصد	44.4%	31.7%	11.1%	3.2%	9.5%	100%
Total		فراوانی	170	106	64	18	32	390
		درصد	43.6%	27.2%	16.4%	4.6%	8.2%	100%

43.6 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا ماهواره ( شبکه هاي خارجي)  تماشا نمی کنند، 27.2 درصد هم کمتر از یک ساعت .

جدول شماره 13 : میزان تماشاي ماهواره ( شبکه هاي خارجي)  در طول هفته ، توسط شهروندان تهرانی

			در طول هفته ، حدود چه مدتي به تماشاي ماهواره ( شبکه هاي خارجي) مي پردازيد؟					Total
			اصلا تماشا نمي کنم	کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	بيشتر از سه ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	114	22	32	26	70	264
		درصد	43.2%	8.3%	12.1%	9.8%	26.5%	100%
	مرد	فراوانی	54	4	20	18	28	124
		درصد	43.5%	3.2%	16.1%	14.5%	22.6%	100%
Total		فراوانی	168	26	52	44	98	388
		درصد	43.3%	6.7%	13.4%	11.3%	25.3%	100%

براساس جدول فوق، 43.3 درصد شهروندان تهرانی در طول هفته ، اصلا ماهواره ( شبکه هاي خارجي)  تماشا نمی کنند، 6.7 درصد هم کمتر از یک ساعت .

ب – 6  سینما: 

جدول شماره 14 : میزان رفتن به سینما  در طول هفته ، توسط شهروندان تهرانی

			به طور متوسط در طول هفته چند بار به سينما مي رويد؟					Total
			اصلا نمي روم	کمتر از يک(چند هفته يکبار)	يک بار	دوبار	سه بار
جنسيت :	زن	فراوانی	192	62	6	2	0	262
		درصد	73.3%	23.7%	2.3%	0.8%	0.0%	100%
	مرد	فراوانی	110	14	0	0	2	126
		درصد	87.3%	11.1%	0.0%	0.0%	1.6%	100%
Total		فراوانی	302	76	6	2	2	388
		درصد	77.8%	19.6%	1.5%	0.5%	0.5%	100%

77.8 درصد شهروندان تهرانی در طول هفته اصلا به سینما نمی‌روند و کمتر از نیم درصد نیز سه بار در هفته به سینما می‌روند.

جدول شماره15 : میزان رفتن به سینما  در ماه ، توسط شهروندان تهرانی

			به طور متوسط در طول ماه چند بار به سينما مي رويد؟						Total
			اصلا نمي روم	کمتر از يک(چند هفته يکبار)	يک بار	دوبار	سه بار	بيش از سه بار
جنسيت :	زن	فراوانی	162	62	18	6	12	2	262
		درصد	61.8%	23.7%	6.9%	2.3%	4.6%	0.8%	100%
	مرد	فراوانی	86	38	0	0	2	0	126
		درصد	68.3%	30.2%	0.0%	0.0%	1.6%	0.0%	100%
Total		فراوانی	248	100	18	6	14	2	388
		درصد	63.9%	25.8%	4.6%	1.5%	3.6%	0.5%	100%

63.9 درصد شهروندان تهرانی در ماه اصلا به سینما نمی‌روند و کمتر از نیم درصد نیز بیش از سه بار در ماه سینما می‌روند.

جدول شماره 16  : میزان سینما رفتن در سال توسط شهروندان تهرانی

			به طور متوسط در طول سال چند بار به سينما مي رويد؟						Total
			اصلا نمي روم	کمتر از يک(چند هفته يکبار)	يک بار	دوبار	سه بار	بيش از سه بار
جنسيت :	زن	فراوانی	68	30	38	44	22	62	264
		درصد	25.8%	11.4%	14.4%	16.7%	8.3%	23.5%	100%
	مرد	فراوانی	44	16	14	24	6	22	126
		درصد	34.9%	12.7%	11.1%	19.0%	4.8%	17.5%	100%
Total		فراوانی	112	46	52	68	28	84	390
		درصد	28.7%	11.8%	13.3%	17.4%	7.2%	21.5%	100%

7/28 درصد از شهروندان تهرانی در طول سال اصلا به سینما نمی‌روند و 5/21درصد نیز بیش از سه بار به سینما می‌روند.

ب – 7  تئاتر: 

جدول شماره 17 : میزان رفتن به تئاتر  در ماه ، توسط شهروندان تهرانی

			به طور متوسط در طول ماه چند بار به تئاتر مي رويد؟						Total
			اصلا نمي روم	کمتر از يک(چند هفته يکبار)	يک بار	دوبار	سه بار	بيش از سه بار
جنسيت :	زن	فراوانی	210	38	6	4	0	6	264
		درصد	79.5%	14.4%	2.3%	1.5%	0.0%	2.3%	100%
	مرد	فراوانی	112	10	2	0	2	0	126
		درصد	88.9%	7.9%	1.6%	0.0%	1.6%	0.0%	100%
Total		فراوانی	322	48	8	4	2	6	390
		درصد	82.6%	12.3%	2.1%	1.0%	0.5%	1.5%	100%

82.6 درصد شهروندان تهرانی در ماه اصلا به تئاتر نمی‌روند و 5/1درصد نیز بیش از سه بار به تئاتر می‌روند.

ب – 8  اینترنت وفضای مجازی: 

جدول شماره 18 : میزان گذراندن وقت اينترنت و فضاي مجازي توسط شهروندان تهرانی

			در طول شبانه روز، چه مدتي از زمان خود را در اينترنت و فضاي مجازي مي گذرانيد؟						Total
			کمتر از يک ساعت	يک تا دو ساعت	دو تا سه ساعت	سه تا چهار ساعت	چهار تا پنج ساعت	پنج تا شش ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	18	46	56	62	28	54	264
		درصد	6.8%	17.4%	21.2%	23.5%	10.6%	20.5%	100%
	مرد	فراوانی	8	22	28	22	20	26	126
		درصد	6.3%	17.5%	22.2%	17.5%	15.9%	20.6%	100%
Total		فراوانی	26	68	84	84	48	80	390
		درصد	6.7%	17.4%	21.5%	21.5%	12.3%	20.5%	100%

فقط 6.7 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز کمتر از یکساعت به اينترنت و فضاي مجازي می‌پردازند و 5/20درصد پنج تا شش ساعت، در شبانه‌روز در اینترنت و فضای مجازی وقت می‌گذرانند.

ب – 9  موسیقی: 

جدول شماره 19 : میزان گوش دادن به موسیقی در شبانه روز توسط شهروندان تهرانی

			به طور متوسط چه مدتي در شبانه روز را صرف گوش دادن به موسيقي مي کنيد؟								Total
			اصلا گوش نمي دهم	کمتر از نيم ساعت	نيم تا يک ساعت	يک تا 1.5 ساعت	يک ونيم تا 2 ساعت	دو تا 2.5 ساعت	دو ونيم تا 3 ساعت	بيش از 3 ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	20	86	70	38	6	4	14	26	264
		درصد	7.6%	32.6%	26.5%	14.4%	2.3%	1.5%	5.3%	9.8%	100%
	مرد	فراوانی	18	48	32	4	2	6	4	12	126
		درصد	14.3%	38.1%	25.4%	3.2%	1.6%	4.8%	3.2%	9.5%	100%
Total		فراوانی	38	134	102	42	8	10	18	38	390
		درصد	9.7%	34.4%	26.2%	10.8%	2.1%	2.6%	4.6%	9.7%	100%

 9.7 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز اصلا به موسیقی گوش نمی دهند، 34.4 کمتر از نیم ساعت .

ب – 10  تماشای فیلم درمنزل: 

جدول شماره 20 : میزان تماشاي فیلم در منزل شبانه روز  توسط شهروندان تهرانی

			به طور متوسط چه مدتي از شبانه روز را به تماشاي فيلم در منزل از سي دي ، دي وي دي ، شبکه هاي خانگي و... اختصاص مي دهيد؟						Total
			اصلا تماشا نمي کنم	يک تا دو ساعت	دو تا 3 ساعت	سه تا 4 ساعت	چهار تا 5 ساعت	بيشتر از 5 ساعت
جنسيت :	زن	فراوانی	82	142	28	6	6	0	264
		درصد	31.1%	53.8%	10.6%	2.3%	2.3%	0.0%	100%
	مرد	فراوانی	44	68	4	0	6	4	126
		درصد	34.9%	54.0%	3.2%	0.0%	4.8%	3.2%	100%
Total		فراوانی	126	210	32	6	12	4	390
		درصد	32.3%	53.8%	8.2%	1.5%	3.1%	1.0%	100%

براساس جدول فوق، 32.3 درصد شهروندان تهرانی در شبانه روز  اصلا درمنزل فیلم تماشانمی کنند. 53.8درصد هم کمتر از یک ساعت .

ج – بررسی پرسش های مربوط به کیفیت (نوع) مصرف رسانه ای 

ج – 1 روزنامه، هفته نامه، ماهنامه:

جدول 21 : شهروندان تهرانی به لحاظ خواندن نوع اخبار، گزارش، يادداشت يا مطالب روزنامه¹³

معمولا چه نوع اخبار، گزارش،  يادداشت يا مطالبي را از روزنامه مي خوانيد؟	خير، بدون پاسخ		بلي		جمع		ترتیب بلی
	فراواني	درصد	فراواني	درصد	فراواني	درصد
مطالب و اخبار سياسي	224	56.6%	172	43.4%	396	100%	2
مطالب و اخبار ورزشي	330	83.3%	66	16.7%	396	100%	5
مطالب و اخبار فرهنگي - اجتماعي	200	50.5%	196	49.5%	396	100%	1
مطالب و اخبار اقتصادي	300	75.8%	96	24.2%	396	100%	3
مطالب و اخبار حوادث	322	81.3%	74	18.7%	396	100%	4

شهروندان تهرانی به ترتیب: 49.5 درصد به مطالب و اخبار فرهنگي - اجتماعي و سپس 43.4 درصد به خواندن اخبار سياسي  و ... روزنامه ها تمایل دارند.

جدول 22 : شهروندان تهرانی به لحاظ خواندن نوع اخبار، گزارش، مصاحبه، گفتگو ، يادداشت يا مطالبي از نشريه ها (هفته نامه ها يا ماهنامه ها)

معمولا چه نوع اخبار، گزارش، مصاحبه، گفتگو ، يادداشت يا مطالبي از نشريه ها (هفته نامه ها يا ماهنامه ها) را مي خوانيد؟	خير، بدون پاسخ		بلي		جمع		ترتیب بلی
	فراواني	درصد	فراواني	درصد	فراواني	درصد
مطالب سياسي	252	63.6%	144	36.4%	396	100%	2
مطالب ورزشي	336	84.8%	60	15.2%	396	100%	5
مطالب فرهنگي – اجتماعي	188	47.5%	208	52.5%	396	100%	1
مطالب اقتصادي	324	81.8%	72	18.2%	396	100%	4
مطالب حوادث	344	86.9%	52	13.1%	396	100%	6
خانوادگي و عاطفي	288	72.7%	108	27.3%	396	100%	3

شهروندان تهرانی به ترتیب: 52.5 درصد به مطالب فرهنگي - اجتماعي و سپس 36.4 درصد به خواندن مطالب سياسي  و ... نشريه ها (هفته‌نامه ها يا ماهنامه‌ها) تمایل دارند.

ج – 2  کتاب:

جدول 23 : شهروندان تهرانی به لحاظ خواندن نوع موضوعات ومحتوای کتاب

اغلب کتاب هايي که مي خوانيدداراي چه موضوعات و محتوي چگونه مطالبي هستند؟	خير، بدون پاسخ		بلي		جمع		ترتیب بلی
	فراواني	درصد	فراواني	درصد	فراواني	درصد
رمان هاي عاشقانه	294	74.2%	102	25.8%	396	100%	4
کتاب هاي علمي - تخيلي	354	89.4%	42	10.6%	396	100%	6
کتاب هاي درسي يا مربوط به شغل و حرفه	218	55.1%	178	44.9%	396	100%	1
کتاب هاي نويسندگان بزرگ ( کتاب هاي کلاسيک)	258	65.2%	138	34.8%	396	100%	2
کتاب هاي مذهبي	332	83.8%	64	16.2%	396	100%	5
ساير	282	71.2%	114	28.8%	396	100%	3

شهروندان تهرانی به ترتیب: 44.9 درصد کتاب هاي درسي يا مربوط به شغل و حرفه و سپس 34.8 درصد به خواندن کتاب هاي نويسندگان بزرگ ( کتاب هاي کلاسيک) تمایل دارند.

ج – 3  رادیو:

جدول 24 : شهروندان تهرانی به لحاظ گوش دادن نوع محتوای رادیویی

اغلب چه محتوايي را از راديو گوش مي دهيد؟	خير، بدون پاسخ		بلي		جمع		ترتیب بلی
	فراواني	درصد	فراواني	درصد	فراواني	درصد
محتواي خبري و اطلاع رساني	242	61.1%	154	38.9%	396	100%	2
محتواي ورزشي	338	85.4%	58	14.6%	396	100%	7
موسيقي	232	58.6%	164	41.4%	396	100%	1
تفريحي و سرگرمي	308	77.8%	88	22.2%	396	100%	4
محتواي فرهنگي اجتماعي	298	75.3%	98	24.7%	396	100%	3
محتواي سياسي	328	82.8%	68	17.2%	396	100%	6
محتواي مذهبي	360	90.9%	36	9.1%	396	100%	8
-حوزه سلامت	318	80.3%	78	19.7%	396	100%	5
ساير	366	92.4%	30	7.6%	396	100%	9

شهروندان تهرانی به ترتیب: 41.4 درصد موسیقی  و سپس 38.9 درصد به گوش دادن از محتواي خبري و اطلاع رساني رادیو تمایل دارند.

ج – 4  تلویزیون:

جدول25 : شهروندان تهرانی به لحاظ تماشای نوع برنامه هايي را از تلويزيون( شبکه هاي داخلي)

معمولا چه برنامه هايي را از تلويزيون( شبکه هاي داخلي) تماشا مي کنيد؟	خير، بدون پاسخ		بلي		جمع		ترتیب بلی
	فراواني	درصد	فراواني	درصد	فراواني	درصد
فيلم و سريال	128	32.3%	268	67.7%	396	100%	1
اخبار ، ميزگرد و گفتگوهاي خبري	262	66.2%	134	33.8%	396	100%	2
برنامه هاي علمي آموزشي	342	86.4%	54	13.6%	396	100%	7
برنامه هاي تفريحي - سرگرمي	314	79.3%	82	20.7%	396	100%	3
برنامه هاي ورزشي	322	81.3%	74	18.7%	396	100%	4
برنامه هاي اقتصادي	384	97.0%	12	3.0%	396	100%	8
برنامه هاي فرهنگي - اجتماعي	338	85.4%	58	14.6%	396	100%	5
برنامه هاي حوزه سلامت	338	85.4%	58	14.6%	396	100%	5

شهروندان تهرانی به ترتیب: 67.7 درصد فيلم و سريال  و سپس 33.8 درصد به تماشای اخبار ، ميزگرد و گفتگوهاي خبري از تلويزيون( شبکه هاي داخلي) تمایل دارند.

ج – 5  ماهواره: 

جدول 26 : شهروندان تهرانی به لحاظ تماشای نوع برنامه هاي ماهواره ( شبکه هاي خارجي)

---

[1]  McQuail and Windal

[2]  Bell and Dittmer

[3]  Sweeting & et al

[4]  Paek & Pan

[5]  Jansson

[6]  Heron and Sligo

[7]  Allen Turan

[8]  uses and gratification theory

[9]  Katz

[10]  Berlson

[11]  Severin & Tankard

[12]  Murley

[13]  - پرسشهای این بخش مستقل طرح شده، به نحوی که شهروندان تهرانی می توانسته اند بیش از یک گزینه را درهر قسمت، انتخاب کنند.

---