توانمند سازی بافت های ناکارآمد شهری در راستای توسعه پایدار کلان شهر تبریز از منظر جامعه شناسی شهر

الموضوعات :

فرزانه یزدانخواه ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
حسن احمدزاده ² (استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران ( نویسنده مسئول ))
بشیر بیگ بابایی ³ (استادیار، گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی، واحد ملکان ، دانشگاه آزاد اسلامی، ملکان،ایران)
علی پناهی ⁴ (استادیار ، گروه جغرافیا،دانشکده علوم انسانی، واحد تبریز ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز،ایران)

تاريخ الإرسال : 03 السبت , شوال, 1442 تاريخ التأكيد : 17 السبت , شوال, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , محرم, 1443

الکلمات المفتاحية: توانمند سازی بافت های ناکارآمد شهری, توسعه پایدار کلان شهر تبریز, محلات تبریز,

ملخص المقالة :

کلان شهر تبریز ، با پدیده اسکان غیر رسمی و نقاط حاشیه نشین و ناکارامد شهری مواجه است . تحقیق حاضر با هدف توانمند سازی بافت های ناکارآمد شهری در راستای توسعه پایدار کلان شهر تبریز از منظر جامعه شناسی شهر به انجام رسید . چهار محلۀ ناکارآمد در سطح کلان شهر تبریز شامل محلات چوخورلار، قازان داغی، ملاحسین باغی و شمس آباد جهت نمونه یه شیوه تصادفی خوشه ای انتخاب شدند . ابزار گرد آوری اطلاعات ، پرسشنامه و از روش دلفی برای سنجش متغیرهای استخراج شده استفاده شد . نتایج بدست آمده ، حکایت از وجود مشکلات و نارضایتی هایی در محلات مورد مطالعه دارد. محلۀ چورخولار دارای کمترین رضایت مندی از اصلی ترین شاخص های توسعۀ شهری شامل پایداری شهری، تاب آوری شهری و حکمروایی اجتماعات محلی است. میانگین بدست آمده برای پرسشنامۀ پایداری شهری 01/2، پرسشنامۀ تاب آوری شهری 15/2 و حکمروایی اجتماعات شهری 05/2 است که کم ترین مقدار در بین محلات انتخابی است. پس از چورخولار، شمس آباد در متغیر پایداری شهری با میانگین 39/2، کم ترین میانگین را داراست و پس از آن محلۀ قازان داغی با 42/2 و ملاحسین باغی با 86/2 در رده های بعدی قرار دارند.

المصادر:

-         امان پور،سعید، حسینی امینی، حسن و عبادی، حسین (1398). تبیین مدیریت راهبردی بحران با رویکرد تابآوری شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر اهواز)، نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی، تابستان، شماره 30، صص 183-209.

-         پیری، عیسی و رضائیان، مهدی (1393). امکا ن سنجی توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی بر بنیان سیاست های دارایی مبنای توسعه اجتماعات محلّی مطالعه موردی؛ سکونتگاه های غیررسمی کلان شهر تبریز. فصلنامه مطالعات شهری، شماره دهم. صص 63-72.

-         تقوایی، مسعود اعظم صفرآبادی(1392) توسعة پایدار شهری و برخی عوامل مؤثر بر آن(مورد مطالعه: شهر کرمانشاه) منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال سوم بهار 1392 شماره 6 .

-         تقوایی، مسعود و حسینی‏خواه، حسین و علیزادۀ اصل، جبار (1394)، استراتژی توسعۀ شهری با تأکید بر توانمندکردن محلات شهری، مطالعۀ موردی: محلۀ اکبرآباد یزد. نشریه آمایش جغرافیایی فضا، بهار، شماره 15،صص 129-147.

 

-         توکلی نیا،جمیله و شمس پویا،محمد کاظم (1396)،به سوی حکمروایی اجتماع محلی، کوششی در معرفی موضوعات و عرصه های کلیدی موردپژوهی: محله درکه، فصلنامه آمایش محیط ، تابستان، شماره 37، صص 195-216.

 

-         خوش فر،غلام رضا، بارگاهی، رضا و کرمی ، شهاب(1392). سرمایه اجتماعی و پایداری شهری مطالعه موردی: شهر گرگان، فصلنامه مطالعات شهری، پاییز، شماره 8 ، صص 31-46.

 

-         رهنما، محمد رحیم عزت الله مافی، روح الله اسدی(۱۳۸۹) تحلیل جایگاه حکمروایی خوب شهری در مشهد با الگوی SWOT نشریه جغرافیا و توسعه ناحیه ای، پیاپی ۱۵ ، ص ۱۹۷.

-         سرور، رحیم (1393)، معرفی فرایندی جامع برای گزینش محلات در اولویت برنامه ساماندهی و توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی؛ نمونه موردی: شهر گنبد کاووس، مدیریت شهری، بهار، شمارۀ 34، صص 59-76.

-         شاطریان، محسن و کیانی سلمی، صدیقه(1395). بررسی و مقایسة ابعاد توانمندسازی در بین محلاّت شهری (مطالعة موردی: محلّة پشت مشهد بالا و محلّة طاهر و منصور شهر کاشان). نشریه مطالعات نواحی شهری، شماره 9، صص 63-86

-         شماعی، علی؛ ملکان ، جواد و صادقی، پریسا(1393). راهبردهای توانمندسازی حاشیه نشینان شهری با استفاده از تکنیکQSPM (مطالعه موردی: شهرک شهدای سنقر). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، شماره 90 ، 25-40

-         صفرآبادی، اعظم؛ مویدفر، سعیده؛ وارثی، حمیدرضا؛ بلاغی، رسول(1395). رویکردهای توانمندسازی مناطق حاشیه‌ای شهری مورد شناسی: سکونتگاه غیر رسمی حسن‌آباد یزد. جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای ، شماره 19 صص : 217-230.

-         فتح زاده، حیدر و زاهد زاهدانی، سعید(1394). برنامه ریزی راهبردی، به منظور توانمندسازی محلات حاشیه نشین (محلات حاشیه نشین سیلاب، احمدآباد و یانوق دره سی تبریز). دوفصلنامه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، شماره 6، صص 61-88

-         قرخلو، مهدی و میره، محمد(1388). توانمندسازی اجتماعی، راه حلی برای حاشیه نشینی. فصلنامه علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر). شماره 3، صص 111-126.

-         مشکینی، ابوالفضل، تردست، زهرا(1398). اثرگذاری مشارکت در توانمند سازی سکونتگاه های مساله دار شهری(مطالعه موردی : محله بانبرز ایلام). فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات برنامه ریزی  سکونتگاه های انسانی، شماره 1، صص 147-161

-         مشکینی ابوالفضل؛ سجادی، ژیلا؛ دین دوست، جواد و  تفکری، اکرم(1390). ساماندهی سکونتگاه های غیر رسمی با شیوه توانمندسازی (نمونه موردی باقرشهر - محله باباجعفری). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، شماره  3 ، صص 123-144

 

-          Adegun, O. (2017). Exploring Just Sustainability in Re-Blocking Intervention in a Johannesburg Informal Settlement. Journal of Asian and African Studies, vol. 53, 5: pp. 782-796

-          Benna, U., ‎Garba, S. (2016). Population Growth and Rapid Urbanization in the Developing

-          Homler, H., & Dreschler, A. (2006). Empowering Urban Poor Communities through Integrated Vegetable Production in Allotment Gardens: The Case of Cagayan de Oro City, Philippines. Conference: International Workshop on Urban/Peri-Urban Agriculture in the Asian and Pacific Region, At Tagaytay City, Philippines.

-          Ilcan, S., and Lacey, A. (2011). Governing the Poor: Exercises of Poverty Reduction, Practices of Global Aid. McGill-Queen's Press.

-          Lim, Y., Edelenbos, J., and Gianoli, A. (2019). Identifying the results of smart city development: Findings from systematic literature review. Cities, Volume 95, Pages: 1-19

-          Malaque, I., Bartsch, K., and Scriver, P. (2018). Thriving in the slums: progressive development and empowerment of the urban poor to achieve secure tenure in the Philippines. Architectural Science Review. Volume 61, Pages 313-318.

-          Mitlin, D., and Satterthwaite, D. (2013). Empowering Squatter Citizen: Local Government, Civil Society and Urban Poverty Reduction. Third edition. EARTHSCAN press. London.

-          OECD (2012). Poverty Reduction and Pro-Poor Growth the Role of Empowerment: The Role of empowerment. OECD.

-          Pierre, J. (2014). Can Urban Regimes Travel in Time and Space? Urban Regime Theory, Urban Governance Theory, and Comparative Urban Politics, Urban Affairs Review, vol. 50, 6: pp. 864-889

-          Scheyvens, R. (2020). Empowerment, International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition), 2020, Pages 115-122

 

-          Amanpoor,s,Hosainy Aminy ,H & Ebadi,H (2019). Explaining strategic crisis management with urban resilience approach (Case study: Worn texture of Ahvaz), Journal of Geography and Environmental Hazards, summer, No 30, PP 183-209.

-          Peiry,E&R,M(2014). Feasibility study of empowering informal settlements based on asset policies based on local community development Case Study; Informal settlements of Tabriz metropolis. Quarterly Journal of Urban Studies, NO 10, PP 62-73.

-          Tagvaey,M,SafarAbady,A(2013) Sustainable urban development and some factors affecting it(Case study: Kermanshah city) Urban sociological studies.Spring.NO 6.

-          Tagvaey,M,Hosainykhah,H&Alizadeh Asl,J(2015), Urban development strategy with emphasis on empowering urban neighborhoods, Case study: Akbarabad neighborhood of Yazd. Journal of Spatial Planning, Spring, NO 15, PP 129-147.

-          Tavakolinia,J&SHamspoya,MK(2017) Towards the governance of the local community, an attempt to introduce key issues and areas Case study: Darkeh neighborhood, Environmental Planning Quarterly, summer, NO 37,PP 195-216.          

-          KHoshfar,GR,Bargahi,R&Karami,SH(2012). Social capital and urban sustainability Case study: Gorgan city, Quarterly Journal of Urban Studies, Fall, NO 8, PP 31-46.

-          Rahnema,M,Mafy,EA&Asady,RA(2010) Analysis of the position of good urban governance in Mashhad with the sowat model Journal of Geography and Regional Development, PP 197.

-          Sarvar, Rahim (2014), Introduce a comprehensive process for selecting neighborhoods as a priority of the program for organizing and empowering informal settlements; Case study: Gonbad Kavous city, Urban Management, Spring, No. 34, pp. 59-76.

-          Safarabadi, A, Moayedfar, S, Waresi, HR, Balaghi, Rasool (2016). Empowerment Approaches in Suburban Areas Case Study: Hassanabad Informal Settlement, Yazd, Geography and Regional Urban Planning, No. 19 pp.217-230.

-          Fathzadeh, H,Zahed Zahedani, S,.(2015) Strategic planning, in order to empower marginalized neighborhoods (suburban neighborhoods of Silab, Ahmadabad and Yanouq Darrasy Tabriz). Bi-Quarterly Journal of Contemporary Sociological Research, No. 6, pp. 61-88.

-          Garakhlo,M,Mireh,M(2009) Social empowerment, a solution to marginalization. (Social Science Quarterly Azad University, Shushtar Branch(. NO  3, PP 111-126.

-          Meshkini A, Sajadi, J,Dindost, J,Tafakori, A,.(2011). Organizing informal settlements by empowerment method (case study of Baqershahr - Babajafari neighborhood). Geographical Research Quarterly, No. 3, pp. 123-148.

-          Meshkini, A,Tardast, Z (2019). The Effect of Participation in Empowering Urban Problematic Settlements (Case Study: Banbarz Ilam Neighborhood). Journal of Human Settlement Planning Studies No. 1, pp. 147-161.

-          Adegun, O. (2017). Exploring Just Sustainability in Re-Blocking Intervention in a Johannesburg Informal Settlement. Journal of Asian and African Studies, vol. 53, 5: pp. 782-796

-          Benna, U., ‎Garba, S. (2016). Population Growth and Rapid Urbanization in the Developing

-          Homler, H., & Dreschler, A. (2006). Empowering Urban Poor Communities through Integrated Vegetable Production in Allotment Gardens: The Case of Cagayan de Oro City, Philippines. Conference: International Workshop on Urban/Peri-Urban Agriculture in the Asian and Pacific Region, At Tagaytay City, Philippines.

-          Ilcan, S., and Lacey, A. (2011). Governing the Poor: Exercises of Poverty Reduction, Practices of Global Aid. McGill-Queen's Press.

-          Lim, Y., Edelenbos, J., and Gianoli, A. (2019). Identifying the results of smart city development: Findings from systematic literature review. Cities, Volume 95, Pages: 1-19

-          Malaque, I., Bartsch, K., and Scriver, P. (2018). Thriving in the slums: progressive development and empowerment of the urban poor to achieve secure tenure in the Philippines. Architectural Science Review. Volume 61, Pages 313-318.

-          Mitlin, D., and Satterthwaite, D. (2013). Empowering Squatter Citizen: Local Government, Civil Society and Urban Poverty Reduction. Third edition. EARTHSCAN press. London.

-          OECD (2012). Poverty Reduction and Pro-Poor Growth the Role of Empowerment: The Role of empowerment. OECD.

-          Pierre, J. (2014). Can Urban Regimes Travel in Time and Space? Urban Regime Theory, Urban Governance Theory, and Comparative Urban Politics, Urban Affairs Review, vol. 50, 6: pp. 864-889

-          Scheyvens, R. (2020). Empowerment, International Encyclopedia of Human Geography (Second Edition), 2020, Pages 115-122