نظریه مشروعیت و استیلای حکومت در اندیشه سیاسی روزبهان خنجی

الموضوعات : فصلنامه مطالعات سیاسی

محمد مهدی نادری ¹ (گروه فلسفه، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران)
کتایون سرلک ² (دکتری جامعه شناسی، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین الملل کیش، ایران)

تاريخ الإرسال : 14 الخميس , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 14 الخميس , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الأربعاء , جمادى الثانية, 1440

الکلمات المفتاحية: خلافت, سلطنت, اندیشه سیاسی, نظریه استیلا, مشروعیت حکومت, روزبهان خنجی,

ملخص المقالة :

فضل اله بن روزبهان خنجی(925-860 ق) معرف به خواجه ملا اندیشمند، فقیه و عارف ایرانی عصر آق‌قویونلو و صفویان است که نقش مهمی در گسترش مکتب فقهی شافعی داشته است. او شافعی مذهبی متعصب بود و این تعصب در تکوین عقایدش نقش مهمی داشت. فضل بن روزبهان خنجی با احیاء شریعت نامه نویسی و نظریه استیلا به دنبال احیای نظم و اقتدار سیاسی اهل سنت بود. روزبهان بحران سیاسی جامعه عصر خود را به قدرت رسیدن سلاطین غیرمذهبی و بی‌توجه به اجرای شریعت می‌دانست. به راستی او را می‌توان یکی از مهم‌ترین اندیشمندان نظریه مشروعیت و استیلا در میان اهل سنت دانست. در واقع خنجی با استفاده از مؤلفه‌هایی چون تأویل گرایی، مشیت گرایی و حتی نمادهایی از اندیشه ایرانشهری در صدد برآمده تا حکومت آق قویونلو را حکومتی مشروع معرفی نماید. پژوهش توصیفی – تحلیلی حاضر بر آن است که با تمرکز بر دیدگاه آخرین شریعت نامه نویس (فضل اله بن روزبهان خنجی) به این پرسش پاسخ دهد که روزبهان خنجی راه حل برون‌رفت از مسائل و مشکلات سیاسی عصر خود را در چه می‌داند.