بررسی سطح خونی برخی آنتی اکسیدان ها در بیماری کرم قلب (دیروفیلاریا ایمیتیس) در شهرستان تبریز

الموضوعات :

بهرام عمواوغلی تبریزی ¹ (دانشیار گروه علوم درمانگاهی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
شمیم توکلی اول ² (دانش آموخته دانشکده دامپزشکی، علوم پزشکی تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
علی شبستری ³ (استادیار گروه علوم بالینی دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)

تاريخ الإرسال : 28 الأحد , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 18 الإثنين , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الأربعاء , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: سوپراکسید دسموتاز, گلوتاتیون پراکسیداز, کاتالاز, انتی اکسیدان, استرس اکسیداتیو,

ملخص المقالة :

در این مطالعه از تعداد 100 قلاده سگ خانگی و گله ارجاعی به کلینیک دام کوچک دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال 1401 تا 1402 شامل 50 قلاده سگ که از لحاظ بالینی به ظاهر سالم و 50 قلاده سگ که علایم بی‌حالی و تنگی نفس از خود نشان دادند نمونه خون از ورید سفالیک اخذ شد. سپس یک قطره خون در زیر میکروسکوپ از لحاظ وجود میکروفیلر انگل بررسی شد. خون 16قلاده از سگ ها به عنوان نمونه مثبت ثبت شد. سپس مقادیر خونی انتی اکسیدان های کاتالاز, سوپراکسید دسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز به وسیله ی کیت های تشخیصی اختصاصی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و ظرفیت کل آنتی اکسیدانی در گروه تیمار در مقایسه با گروه شاهد، کاهش آماری معنی داری دارد (P< 0/05) و میزان مالون دی آلدهیددر سگ های بیمار در مقایسه با سگ های شاهد افزایش آماری معنی داری نشان می دهد. محل زندگی انگل دیروفیلاریا ایمیتیس در قلب میزبان می باشد در نتیجه رشد و تکثیر این انگل، هایپرتروفی قلب و متعاقب آن آزردگی بافت ریه ها اتفاق افتاده و آزاد شدن اکسیدان ها را به دنبال خواهد داشت. تکثیر انگل به شکل فیلر بوده و می تواند بر قلب، کبد، کلیه و سایر ارگان ها اثر کرده و سبب آسیب غشای سلولی در اکثر ارگان ها شود. در نتیجه این آسیب، آکسیدان‌ها غشاء سلولها را تحت تاثیر قرار داده و آنزیم های سیستم آنتی اکسیدانی مصرف و میزان آنها کاهش می یابد.

نص كامل:



بررسی سطح خونی برخی آنتی‌اکسیدان‌ها در بیماری کرم قلب دیروفیلاریازیس در تعدادی از سگ‌های  شهرستان تبریز

 

چکیده 

هدف از مطالعه حاضر تعیین تعادل آکسیدانی/ آنتی‌اکسیدانی، در سگ‌های مبتلا به دیروفیلاریوز بالینی بود. بدین منظور  از تعداد 100 قلاده سگ خانگی و گله ارجاعی به کلینیک دام کوچک دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال 1401 تا 1402 شامل  50 قلاده سگ که از لحاظ بالینی به ظاهر سالم و 50 قلاده سگ که علایم بی­حالی و تنگی نفس از خود نشان دادند، نمونه خون از ورید سفالیک اخذ شد. سپس یک قطره خون در زیر میکروسکوپ از لحاظ وجود میکروفیلر انگل بررسی شد. خون 16قلاده از سگ‌ها به عنوان نمونه مثبت ثبت شد. سپس مقادیر خونی آنتی‌اکسیدان‌های کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز به وسیله‌ء کیت‌های تشخیصی اختصاصی اندازه‌گیری شد. نتایج بدست‌آمده نشان داد که میزان فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و ظرفیت کل آنتی‌اکسیدانی در گروه تیمار در مقایسه با  گروه شاهد، کاهش آماری معنی‌داری دارد (05/0>p) و میزان مالون دی‌آلدهید در سگ‌های بیمار در مقایسه با سگ‌های شاهد افزایش آماری معنی‌داری نشان می‌دهد. با علم بر اینکه محل زندگی انگل دیروفیلاریا ایمیتیس در قلب میزبان می‌باشد، در نتیجه رشد و تکثیر این انگل، هایپرتروفی قلب و متعاقب آن آزردگی بافت ریه‌ها اتفاق افتاده و آزاد شدن اکسیدان‌ها را به دنبال خواهد داشت. تکثیر انگل به شکل فیلر بوده و می‌تواند بر قلب، کبد، کلیه و سایر ارگان‌ها اثر کرده و سبب آسیب غشای سلولی در اکثر ارگان‌ها شود. در نتیجه این آسیب، آکسیدان­ها، غشاء سلول‌ها را تحت تاثیر قرار داده و آنزیم‌های سیستم آنتی‌اکسیدانی مصرف و میزان آنها کاهش می‌یابد. بنابراین بهتر است در درمان حتما از آنتی اکسیدانهای طبیعی استفاده شود.

کلید‌واژه‌ها: آنتی‌اکسیدان، استرس اکسیداتیو،  دیروفیلاریازیس، سگ.

 

 

مقدمه

بيــماري كـــرم قلب ســـگ يا ديـــروفيـــلاريازيس (Dirofilariasis) بيماري متازئونوزي است كه سير تكاملي غيرمسقيم دارد و به وسيله گونه­هاي به­خصوصي از پشه‌ها شامل آئدس (Aedes)، كولكس (Culex) و آنوفلس (Anopheles) منتقل مي­شود. مخزن آن غالباً سگسانان بوده و بيماري انتشار جهاني
 دارد (Amouoghli Tabrizi et al., 2007; Ranjbar Bahadori, 2007).

دیروفیلاریا ایمیتیس یک نماتود فیلاریال انگلی است که باعث بیماری کرم قلب در سگ‌های­اهلی، وحشی و گربه سانان و نیز عفونت‌های ریوی یا پوستی در انسان می‌شود. کرم قلب معمولا با وجود یک یا چند کرم در شریان ریوی و تا حدی در بطن راست سگ‌ها ایجاد می‌شود. کرم‌های قلب بالغ نیز در ورید اجوف جمجمه و دمی و دهلیز راست در سندرم کاوال ظاهر می‌شوند. مهاجرت نابجای کرم‌های بالغ به بافت‌های متعدد، از جمله مغز، نخاع، فضای اپیدورال، نواحی قدامی، زجاجیه، حفره صفاقی و زیر پوست و شریان‌های فمورال نیز گزارش شده‌اند. این انگل تقریبا در سراسر جهان از جمله مناطق مختلف آمریکا، کانادا، اسپانیا، آفریقای جنوبی، سریلانکا، استرالیا و ژاپن گزارش شده (Ranjbar Bahadori, 2007  Amouoghli Tabrizi et al., 2007;). 

سير تكاملي انگل غيرمستقيم بوده و جنس ماده اين كرم، ميكروفيلرهاي خود را در جريان خون آزاد مي‌كند و ميكروفيلرها توسط گردش خون در سراسر بدن پخش مي‌شوند. پشه­ها با خونخواري از عروق سطحي بدن سگ‌هاي آلوده، ميكروفيلرها را وارد بدن خود مي‌كنند و در بدن پشه، ميكروفيلرها با طي مراحل تكاملي تبديل به لارو عفوني مي­شوند. علايم باليني اين بيماري در سگ‌ها بسيار متغير بوده و از مرحله بدون علامت تا علايم خفيف مانند لاغري و كاهش وزن تدريجي، سرفه، كم­تحركي و خستگي زودرس ضمن فعالیت، شروع و به علايم شديد مانند ديسپنه، افزايش درجه حرارت، آسيب غشاءهاي مخاطي (سيانوز)، كم خوني، عوارض قلبي و مرگ ختم مي­شود. در ايران گزارش‌هاي مختلفي از اين انگل در سگ از جمله جنبه­هاي باليني ديروفيلاريازيس، اولين گزارش باليني بيماري، روش‌هاي مختلف تشخيص بيماري در انسان و سگ، علائم باليني و درمان و مقايسه دو روش تشخيص الايزا و روش تكميل شده نات (modified method Knott) موجود مي­باشد (Amouoghli Tabrizi et al., 2007; Ranjbar Bahadori, 2007).

آنتی‌اکسیدان‌ها عواملی هستند که اکسیداسیون را مهار می‌کنند. هر یک از مواد شیمیایی متعدد، از جمله برخی از محصولات طبیعی بدن و مواد مغذی که می‌تواند اثر اکسیداسیون بنیان‌های آزاد و سایر مواد را خنثی کند. این ماده‌ای است که وقتی در غلظت کم در مقایسه با یک لایه قابل اکسیداسیون وجود داشته باشد، اکسیداسیون بستر را مهار می‌کند. اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی است که الکترون‌ها یا هیدروژن را از یک ماده به یک ماده اکسیدکننده منتقل می­کند واکنش‌های اکسیداسیون می‌توانند بنیان‌های آزاد تولید تغییر شکل پروتئین و اسیدهای نوکلئیک بر اثر تغییر عوامل محیطی چون pH دما و غیره را Denaturation می‌گویند (Kaneko et al., 2008; Amouoghli Tabrizi et al., 2015; zarandi et al., 2022). به نوبه خود این بنیان‌ها می‌توانند واکنش‌های زنجیره‌ای را شروع کنند، وقتی واکنش زنجیره‌ای در سلول رخ می‌دهد، می‌تواند باعث آسیب یا مرگ سلول شود. آنتی‌اکسیدان‌ها با حذف واسطه‌های بنیان آزاد، این واکنش‌های زنجیره‌ای را خاتمه می‌دهند و سایر واکنش‌های اکسیداسیون را مهار می‌کنند. آن‌ها این کار را با اکسیدشدن خود انجام می‌دهند، بنابراین آنتی‌اکسیدان‌ها اغلب باعث کاهش عواملی مانند تيول‌ها، اسید اسکوربیک یا پلی‌فنول‌ها می‌شوند. اگرچه واکنش‌های اکسیداسیون برای زندگی بسیار مهم هستند، اما ممکن است مضر هم باشند. گیاهان و حیوانات سیستم‌های پیچیده‌ای از چندین نوع آنتی‌اکسیدان مانند گلوتاتیون، ويتامين C، ويتامين A و ویتامین E و هم‌چنین آنزیم‌هایی مانند کاتالاز سوپر اکسید دیسموتاز و پراکسیدازهای مختلف را حفظ می‌کنند. سطح ناکافی آنتی‌اکسیدان یا مهار آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان باعث فشار اکسایشی می‌شود و ممکن است سلول‌ها را آسیب برساند یا از بین ببرد. بسته به شرایط، ممکن است یک ترکیب دارای فعالیت آنتی‌اکسیدانی باشد (zarandi et al., 2022 Amouoghli Tabrizi et al., 2015; Kaneko et al., 2008;). آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی با خنثی کردن رادیکال‌های آزاد نقش مهمی در محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو دارند. آنتی‌اکسیدان‌های آنزیمی مانند سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز با هم برای حفظ تعادل بین اکسیداسیون و احیا در سلول‌ها، از استرس اکسیداتیو و عوارض مرتبط با آن جلوگیری می‌کنند (Amouoghli Tabrizi et al., 2015; Kaneko et al., 2008; zarandi et al., 2022).  

هدف از انجام تحقیق حاضر  بررسی تغییرات سیستم آنتی‌اکسیدانی خون و سرم در  بیماری کرم قلب سگ در سگ بود تا تاثیراین بیماری بر سیستم آنتی‌اکسیدانی مشخص شود. 

 

 

مواد و روش‌ها

این مطالعه به صورت آزمایشگاهی در سال ۱۴۰۱ در دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در بخش داخلی دام‌کوچک و کلینیکال‌پاتولوژی انجام شد. در این مطالعه از تعداد 50 قلاده سگ خانگی و گله (حدالامکان همسن) ارجاعی به کلینیک دام کوچک که علایم بی حالی و تنگی نفس از خود نشان دادند، نمونه خون از ورید سفالیک طبق اصول اخلاقی و با رضایت دامدار به میزان ۵ میلی‌لیتر اخذ شد. از این نمونه‌های خونی یک قطره روی لام قرار داده و زیر میکروسکوپ نیکون از لحاظ وجود میکروفیلر انگل بررسی شد که در صورت وجود انگل به عنوان نمونه مثبت ثبت شد. با توجه به تعداد کیس های بیمار، به طور معادل از50 قلاده سگ نیز که از لحاظ بالینی به ظاهر سالم بودند و در گسترش خونی و معاینه بالینی علایمی مبنی بر ابتلا به بیماری نداشته اند، به عنوان گروه شاهد خون‌گیری به‌عمل آمد. نمونه به همان روش اخذ و اطلاعات این گروه نیز ثبت گردید.

آسان‌ترین روش برای مشاهده میکروفیلرها درخون بررسی یک قطره خون سیاهرگی مخلوط با هپارین بر روی لام و آزمایش آن با درشت نمایی کم است که در صورت وجود آلودگی، میکروفیلرها در اطراف گلبول‌های قرمز حرکت خواهند کرد (Kaneko et al., 2008 Amouoghli Tabrizi et al., 2007;).

پس از خون‌گیری دو نمونه خون یکی با ماده ضد انعقاد اتیلن دی‌آمین‌تترا استیک اسید و دیگری بدون ماده ضد انعقاد از ورید سفالیک تهیه گردید. جهت بررسی تغییرات میزان آنتی‌اکسیدان‌های مورد نظر که شامل کاتالاز، سوپر اکسید دسموتاز، گلوتاتیون پراکسیداز، مالون دی آلدهید و توتال آنتی‌اکسیدان، سرم تمامی نمونه‌های خونی توسط سانتریوفیوژ جدا شده و در حالت انجماد در منفی چهار درجه سلسیوس نگهداری شدند (zarandi et al., 2022 Kaneko et al., 2008; Amouoghli Tabrizi et al., 2015;).

اندازه‌گیری مالون دی آلدهید سرمی بر پایه واکنش با تیوباربیتوریک اسید و استخراج با بوتانل نرمال و اندازه‌گیری جذب با روش اسپکتروفتومتری صورت گرفت. اندازه‌گیری توتال آنتی‌اکسیدان، گلوتاتیون پراکسیداز، سوپر اکسید دسموتاز با کیت راندوکس به روش ذکر شده در بروشور کیت صورت گرفت. فعالیت آنتي‌اکسیدانی کاتاز به صورت شاخص k در گرم هموگلوبین و مقادیر GPX و SOD برحسب واحد یونیت (U) در گرم هموگلوبین گزارش گردید (zarandi et al., 2022 Kaneko et al., 2008; Amouoghli Tabrizi et al., 2015;).

تحلیل آماری داده‌ها 

داده‌هاي به‌دست آمده كمي، به صورت میانگین±انحراف معیار(mean±SD) ارائه و اختلاف معني‌دار بین گروه‌ها توسط آزمون آماري T-test  مورد بررسي قرار گرفت. اختلافات در سطح  ۰۵/۰ p< معني‌دار تلقي شدند.

 

 

یافته‌ها

نتایج حاصل از این تحقیق در جداول 1 و 2 به ‌صورت میانگین±انحراف معیار(mean±SD) ارائه شده است. در این مطالعه درصد آلودگی به انگل دیروفیلاریا در سگهای بررسی شده 16 درصد به دست آمد. فعالیت سرمی آنزیمهای کاتالاز، سوپراکسید دسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز و همچنین ظرفیت کل آنتی‌اکسیدانی در گروه تیمار در مقایسه با  گروه شاهد، کاهش آماری معنی‌داری نشان داد (05/0>P)  در حالیکه میزان مالون دی‌آلدهید در گروه تیمار نسبت به گروه شاهد افزایش آماری معنی داری داشت (05/0>P). 

جدول 1- نمونه‌ها 

تعداد کل نمونهها	تعداد نمونه‌های مثبت	درصد آلودگی
100	16	16

 

جدول۲- سطوح فعالیت سرمی پارامترهای ارزیابی شده در گروه شاهد و گروه تیمار

گروه پارامتر	شاهد	بیمار
سوپر اکسید دیسموتاز(µ/mol)	86/00±1/09 a	65/70±2/99 b
کاتالاز (K/ml)	1185/70±5/47 a	1065/80±11/40 b
گلوتاتیون پراکسیداز(µ/mol)	81/50±1/11 a	53/80±1/71 b
مالون دی آلدئید(µ/mol)	2/09±0/04 a	4/62±0/19 b
توتال آنتی اکسیدان(µ/mol)	0/69±0/012 a	0/44±0/012 b

حروف نامشابه در هر ردیف نشان‌گر اختلاف آماری معنی دار در هر گروه می باشد (۰۵/۰>p).

 

بحث و نتیجه‌گیری 

بیماری کرم قلب یا  Heart Worm (HW) توسط نماتود فیلاریال انگلی  Dirofilaria immitis ایجاد می‌شود. انگل    D.immitis متعلق به ابر خانواده Filarioidea و خانواده‌ی  Onchocercidae می‌باشد. ۹ گونه نماتود فیلاریال، می‌تواند سگ ها را در سراسر جهان آلوده می‌کنند. چرخه طبیعی و انتقال کرم‌ قلب مستلزم وجود مخزن عفونت، ناقل پشه مناسب و شرایط آب و هوایی مطلوب است. سگ‌های اهلی و وحشی محافظت نشده و همچنین سگ‌های وحشی به عنوان میزبان مخزن هستند. جابجایی سگ‌های­ آلوده به کرم قلب و گسترش قلمرو سگ‌های وحشی مخزن به مناطق دیگر هم‌چنان باعث گسترش بیماری کرم‌ قلب می‌شود. علائم بالینی عفونت HW  عبارتند از: سرفه، عدم‌تحمل ورزش، بی تحرکی، سیانوز، تنگی نفس، هموپتیزی، سنکوپ، از حال رفتن (غش)، آسیت، نارسایی احتقانی است (Moshghi et al., 2003; American Heartworm Soci et al., 2018).

استرس اکسیداتیو عبارت است از عدم تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن و ظرفیت دفاع آنتی‌اکسیدانی بدن. در طی متابولیسم بدن رادیکال‌های آزادی در بدن تولید می‌شود که در آخرین لایه ی الکترونی خود کمبود اکترون دارند که اکثر آنها شامل گونه‌های اکسیژن نظیر سوپراکسید، پراکسید، هیدروکسیل می­باشد. این رادیکال‌های آزاد برای رسیدن به سطح پایدار به مواد حاوی الکترون آزاد که در دسترس هستند حمله کرده و با گرفتن الکترون به سطح پایدار می رسند و موجب می‌شود به ارگان یا اجزای سلول که از آنها الکترون گرفته شده است آسیب برسد .مهمترین منبع الکترون در بدن اسیدهای چرب غیراشباع یا به عبارتی اسیدهای چرب با باند دوگانه هستند که در غشاهای سلولی قرار دارند. رادیکال‌های آزاد بدن بر این اسیدهای چرب اثر کرده و ازآن‌ها الکترون دریافت می‌کنند و باعث تبدیل آن‌ها به اسیدهای چرب اشباع می‌شوند. ظرفیت آنتی‌اکسیدانی تام به مجموعه ایی از ترکیبات مربوط می شود. آنتی‌اکسیدان به ترکیباتی اطلاق می‌شود که قادر به حفظ سیستم‌های بیولوژیکی در برابر اثرات مضر گونه‌های فعال اکسیژن و نیتروژن هستند (Amouoghli Tabrizi et al., 2015; zarandi et al., 2022 Kaneko et al., 2008;). در واقع آنتی‌اکسیدان‌ها نقش مهمی درمهار گونه‌های فعال اکسیژن و نیتروژن و جلوگیری از تشکیل آن‌ها ایفا می‌کنند. گونه‌های آنتی‌اکسیدانی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

سیستم‌های آنزیمی مانند کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز، گلوتاتیون ردکتاز، سوپراکسید دیسموتاز و سرولوپلاسمین. منشاء این موارد پاتوفیزیولوژیک اختلال عملکرد میتوکندریایی و در نتیجه بهم خوردن توازن بین آزادشدن گونه‌های فعال اکسیژن، نیتروژن و کلر و سنتز آنتی‌اکسیدان‌های دفاعی است که منجر به بروز استرس اکسیداتیو می‌شود. از عواقب جدی استرس اکسیداتیو در سطح سلولی و مولکولی تخریب DNA ، ایجاد جهش و مرگ سلول از طریق آپپتوز و نکروز است (zarandi et al., 2022 Kaneko et al., 2008; Amouoghli Tabrizi et al., 2015;). 

با علم بر اینکه محل زندگی انگل دیروفیلاریا ایمیتیس در قلب میزبان می‌باشد در نتیجه هایپرتروفی قلب و درگیری ریه ها، آزادشدن آنتی‌اکسیدان‌ها را به دنبال دارد. تکثیر به فرم فیلر انگل می‌تواند بر ریه و سایر ارگان‌ها اثر کرده و در نتیجه سبب اسیب غشای سلولی و ارگان‌ها شود و در نتیجه این آسیب می‌تواند سبب آسیب غشا شود و در نتیجه اکسیدان‌ها غشا را تحت تاثیر بگذارند پس آنزیم‌های سیستم آنتی‌اکسیدانی مصرف شده و میزان کاهش می‌یابد. یکی از راه‌هایی که بیماری کرم قلب باعث آسیب به بدن سگ می‌شود، استرس اکسیداتیو است (Harizan et al., 2021). این زمانی اتفاق می‌افتد که بین تولید گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) و توانایی بدن برای خنثی کردن آن‌ها با آنتی‌اکسیدان‌ها، عدم تعادل وجود داشته باشد .ROS مولکول‌های بسیار واکنش‌پذیری هستند که می‌توانند به سلول‌ها و بافت‌ها آسیب برسانند و منجر به التهاب، مرگ سلولی و سایر اثرات مضر شوند. آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که می‌توانند ROS را خنثی کرده و سلول‌ها را از اثرات مخرب آنها محافظت کنند برخی از نمونه‌های آنتی‌اکسیدان‌ها عبارتند از ویتامین‌های    C وE، بتاکاروتن و سلنیوم (zarandi et al., 2022 Kaneko et al., 2008; Amouoghli Tabrizi et al., 2015;). مطالعات نشان داده­اند که سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب نسبت به سگ‌های سالم سطح آنتی‌اکسیدان‌های کمتری در خون خود دارند که نشان می‌دهد استرس اکسیداتیو ممکن است در ایجاد و پیشرفت بیماری نقش داشته باشد. مکمل‌های آنتی‌اکسیدان سگ ها ممکن است به کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود سلامت کلی آن ها کمک کند.  با این حال، توجه به این نکته مهم است که مکمل های آنتی‌اکسیدانی نباید به عنوان جایگزینی برای پیشگیری و درمان مناسب کرم قلب استفاده شوند.

اسمیت و همکاران در سال ۲۰۱۰ به بررسی فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی را در سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب پرداختند. این در این مطالعه سطوح آنزیم‌هایی مانند سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز را در خون سگ‌های آلوده بررسی شد. نتایج حاکی از کاهش قابل توجه بیان این آنزیم ها در سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب در مقایسه با سگ‌های سالم است. نتیجه‌گیری اصلی این مطالعه این است که بیماری کرم قلب در سگ‌ها با کاهش بیان آنزیم آنتی‌اکسیدانی همراه است که ممکن است به استرس اکسیداتیو و آسیب بافتی در حیوانات آلوده کمک کند (smit et al., 2010). 

جانسون و همکاران در سال ۲۰۱۲ به بررسی اثرات مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی بر روی سگ‌های آلوده به کرم قلب پرداختند. این مطالعه تجویز آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند ویتامین C و ویتامین E را در سگ‌های آلوده بررسی می‌کند و تأثیر آن‌ها بر سطح آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و پیشرفت بیماری را ارزیابی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مکمل آنتی‌اکسیدانی می تواند بیان آنزیم آنتی‌اکسیدانی را افزایش دهد و سلامت کلی سگ‌های آلوده به کرم قلب را بهبود بخشد. نتیجه اصلی این مطالعه این است که مکمل آنتی‌اکسیدانی می‌تواند بیان آنزیم آنتی‌اکسیدانی را افزایش داده و به طور بالقوه اثرات مضر بیماری کرم قلب را در سگ‌ها کاهش دهد. مطالعه حال حاضر با پژوهش جانسون و همکاران همسو است  (­Johnson et al., 2012).

در مطالعه براون و همکاران در سال ۲۰۱۵ به بررسی نقش استرس اکسیداتیو در پیشرفت بیماری کرم قلبی در سگ می‌پردازد. این مطالعه مکانیسم‌هایی را بررسی می‌کند که عفونت کرم قلب منجر به افزایش استرس اکسیداتیو می‌شود و تأثیر آسیب اکسیداتیو بر سیستم قلبی عروقی را ارزیابی می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که استرس اکسیداتیو نقش مهمی در پاتوژنز بیماری کرم قلب ایفا می‌کند و به آسیب بافتی و اختلال عملکرد ارگان کمک می‌کند. نتیجه این مطالعه این است که استرس اکسیداتیو یک عامل کلیدی در پیشرفت بیماری کرم قلب در سگ‌ها است که اهمیت درمان‌های آنتی‌اکسیدانی را در مدیریت این بیماری برجسته می‌کند. مطالعه حال حاضر با پژوهش براون و همکاران همسو است ( Brown et al., 2015).

در مطالعه آندرسون و همکاران در سال ۲۰۱۸  به بررسی سطوح آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی را به عنوان نشانگرهای پیش آگهی در سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب پرداختند. نتایج نشان می دهد که سطوح پایین آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی با پیش آگهی ضعیف تر در سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب همراه است. یافته‌ها نشان می‌دهد که اندازه‌گیری سطح آنزیم آنتی‌اکسیدان می‌تواند به پیش بینی شدت و نتیجه بیماری کرم قلب در سگ‌ها کمک کند. نتیجه‌گیری اصلی این مقاله این است که اندازه‌گیری سطح آنزیم آنتی‌اکسیدان می‌تواند به عنوان یک ابزار پیش آگهی در سگ‌های مبتلا به بیماری کرم قلب عمل کند و به ارزیابی شدت بیماری و پیش آگهی کمک کند. مطالعه حال حاضر با پژوهش ویلسون و همکاران همسو است (Anderson et al., 2018).

در مطالعه عمواوغلی و همکاران (2007) به بررسی برخی تغییرات خونی در الودگی با کرم قلب سگ پرداختند. این مطالعه بر روی ۸۰ قلاده سگ نژاد مخلوط ۰ -۳ ساله مشکوک به بیماری کرم قلب (دیروفیلاریازیس) در دانشکده دامپزشکی دانشگاه ازاد اسلامی تبریز انجام گرفت. جهت تشخیص میکروفیلر انگل، ازمایش مستقیم و روش تکمیل شده نات (Knott) در خون انجام شد. پارامترهای خونی شامل شمارش گلبول‌های سفید و قرمز، پلاکت و میزان هموگلوبین و هماتوکریت اندازه‌گیری و مقادیر حجم متوسط گلبول های قرمز (MCV)، متوسط هموگلوبین گلبول قرمز(MCH) و متوسط هموگلوبین گلبول‌های قرمز(MCHC) محاسبه شدند. میزان فیبرینوژن و پروتئین نیز مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد از تعداد ۸۰ قلاده سگ مورد ازمایش، ۲۰ قلاده الوده به میکروفیلر دیروفیلاریا از گونه ایمیتیس بود که میزان الودگی به این انگل در بین سگ‌های مورد مطالعه ۲۵ به دست آمد. میانگین هماتوکریت (Hct) و تعداد گلبول‌های قرمز و  MCV در گروه سگ‌های بیمار نسبت به سالم کاهش معنی‌دار و میانگین مقادیر هموگلوبین (Hb, MCH) و MCHC  و تعداد پلاکت‌ها اختلاف آماری معنی‌داری نشان نداد. میانگین میزان فیبرینوژن و پروتئین و تعداد گلبول‌های سفید و تعداد مطلق و نسبی نوتروفیل، ائوزینوفیل، منوسیت و بازوفیل در گروه سگ‌های بیمار نسبت به سالم افزایش معنی‌دار و میانگین تعداد مطلق و نسبی لنفوسیت کاهش معنی‌دار نشان داد (Amouoghli Tabrizi et al., 2007).

مشگی و همکاران در بررسی خون سگ‌های روستایی و شهری اطراف تبریز، این شهر را به عنوان کانون بومی آلودگی با دیروفیلاریا ایمیتیس معرفی کردند که نتایج این آزمایش هم تنها آلودگی به دیروفیلاریا ایمیتیس را در این منطقه نشان می دهد (Moshghi et al., 2003).

در کشورهای دیگر جهان نیز مطالعات مشابه گسترده‌ای صورت پذیرفته است. در بررسی که توسط تراورسا در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ میلادی با روش نات اصلاح شده و تست تشخیص سریع در کشور ایتالیا انجام شده شیوع آلودگی به دیروفیلاریا ایمیتیس ۲/۳ درصد و دیروفیلاریا روپنس ٥/٦ درصد تعیین شده است (Traversa et al., 2008, 2009).

 در مطالعه  انوری و همکاران در ایرانشهر، شیوع کلی انگل دیروفیلاریا ایمیتیس 3/30 درصد در سگ‌های مورد مطالعه (99 سگ) ثبت شد که درصد آلودگی در سگ‌های ولگرد بیشتر از سگ‌های صاحبدار بود (Anvari et al., 2019, 2020).

در مطالعه دیگری که توسط پاتون و همکاران با استفاده از روش نات اصلاح شده از سال ۱۹۸۵تا ۱۹۹۰ میلادی در ایالت تنسی شرقی بر روی جمعیت سگ‌های خانگی ارجاعی به کلینیک دانشکده دامپزشکی دانشگاه تنسی صورت پذیرفت شیوع آلودگی در سگ‌های خانگی ۰۸/۵ درصد بود (Patton et al., 1991).

 

 

سپاسگزاری

از تمامی همکاران و اساتید که در اجرای این تحقیق کمک و یاری نمودند تشکر و قدردانی می نمایم.

تعارض منافع

 نویسندگان اعلام می‌دارند که هیچ‌گونه تعارض منافع ندارند.

 

منابع

·       American Heartworm Society. (2018). Current canine guidelines for the prevention, diagnosis, and management of heartworm (Dirofilaria immitis) Infection in dogs. Retrieved from https://www.heartwormsociety.org/veterinary-resources/american-heartworm-society-guidelines

·       Amouoghli Tabrizi, B., Dastmalchi, F., Gharadagy Y. and Khakpour. M. (2007). Evaluation of some hematological changes in canine heartworm infection (Dirofilaria immitis). Veterinary Clinical Pathology, 3(3): 195-201.

·       Amouoghli Tabrizi, B. and Mohajeri D. (2015). Protective effects of Crocin on experimental hepatic ischemia-reperfusion injury in the rat. Veterinary Clinical Pathology, 2(34):103-116.

·       Anderson, B., Johnson, R. and Wilson, C. (2018). Antioxidant enzyme gene expression in heartworm-infected dogs. Journal of Veterinary Science, 65(1): 78-95.

·       Anvari, D., Narouei, E., Daryani, A., Sarvi, S., Moosazadeh, M., Hezarjaribi, HZ., et al. (2020). The global status of Dirofilaria immitis in dogs: a systematic review and meta-analysis based on published articles. Research in veterinary science, 131(1): 104-116.

·       Anvari. D., Saadati D., Siyadatpanah. A and Gholami S0. (2019). Prevalence of dirofilariasis in shepherd and stray dogs in Iranshahr, southeast of Iran. Journal of Parasitic Diseases, 43(1): 319-323.

·        Bokaei, s., moayedi,A., Moheb, A and hoseini s.a. (1998). A study of dirofilarisis prevalence in dogs in Meshkinshahr area, Northwest Iran. Journal of Veterinary Research, 53(1): 2-2. 

·       Brown, K., Smith, J. and Wilson, R. (2015). Role of oxidative stress in heartworm disease progression. Journal of Comparative Pathology, 52(3): 321-345.

·       Johnson, R., Anderson, B., and Wilson, C. (2012). Impact of antioxidant supplementation on heartworm-infected dogs. Veterinary Research, 30(4): 567-589.

Harizan, I.M., Khinchi, R.K., Manju, S.S. and Meena, V.K. (2021). Alterations in haemato-biochemical and oxidative stress indices in dogs affected with parvoviral enteritis. The Pharma Innovation Journal: Pharmacy Journal. 10(8): 428-431.

·       Kaneko, J. J., Harvey John, W. and Bruss Michael, L. (2008).  Clinical Biochemistry of Domestic Animals . Book • Sixth Edition. Chapter 12 - Diagnostic Enzymology of Domestic Animals. pp: 351-378

·       Moshghi, B., Eslami, A. and Ashrafi Helan, J. (2003). Investigation on the epidemiology of filariosis due to different filariae that their microfilaria can be found in blood circulation of rural and urban dog of Tabriz. Journal of Veterinary Research, 57(1): 11-14

·       Patton, S. and McCracken, MD. (1991). Prevalence of Dirofilaria immitis in cats and dogs in eastern Tennessee. Journal of Veterinary Diagnostic Investigation, 3(1): 79-80.

·       Ranjbar, B.S. and Eslami, A. (2007). Prevalence of blood filarial in dogs in Golestan province (NORTH OF IRAN) usimg modified knit method and determination of its periodicity. Journal of Veterinary Research, 62(1): 11-14.

·       Smith, J., Johnson, A., and Brown, K. (2010). Antioxidant enzyme expression in dogs with heartworm disease. Journal of Veterinary Medicine, 45(2): 123-145.

·       Traversa, D., Aste, G., Milillo, P., Capelli, G., Pampurini, F., Tunesi, C., et al. (2010). Autochthonous foci of canine and feline infections by Dirofilaria immitis and Dirofilaria repens in central Italy. Veterinary parasitology, 169(1-2):128-32.

·       Zarandi, A., Amouoghli Tabrizi, B. and mashhahirafei, S. (2022). Evaluation of changes in blood antioxidants in dogs with parvovirus infection. Veterinary Clinical Pathology, 16(62): 163-171. doi: 10.30495/jvcp.2022.1955954.1365. 

 

 

 

 

 

 

Servey the blood level of some antioxidants in Dirofilariasis in some dogs in Tabriz city

 

 

 

 

 

 

Abstract

In this study, out of 100 domestic dog collars and herds referred to the small animal clinic, of which 50 dogs were clinically healthy and 50 dogs showed symptoms of lethargy and shortness of breath, blood samples were taken from the cephalic vein, then below The microscope was checked for the presence of parasite microfilar, and the blood of 16 dog collars was recorded as a positive sample. Then blood levels of antioxidants catalase, superoxide desmutase and glutathione peroxidase were measured by special diagnostic kits. The results showed that the serum amount of enzyme, or in other words, the activity level of catalase, superoxide dismutase, glutathione peroxidase and total antioxidant capacity in the treatment group, which includes dogs with heartworm disease, compared to the control group, which includes Apparently healthy dogs show a statistically significant decrease in the incidence of this disease (P<0.05) and the amount of malondialdehyde in sick dogs shows a statistically significant increase compared to the control dogs. With the knowledge that the Dirofilaria immitis parasite lives in the host's heart, as a result, it leads to heart hypertrophy and the release of antioxidants. Proliferation in the filler form of the parasite can affect the liver and other organs and as a result cause damage to the cell membrane and organs and as a result of this damage can cause damage to the membrane and as a result oxidants affect the membrane so enzymes The antioxidant system is consumed and the amount decreases.

 

Conflict of interest: None declared.

Key words: Antioxidant, Oxidative stress, Dirofilariasis, Dog.

 

 

1

 

---