بررسی جایگاه معلولین و مسکن معلولین در حوزه شهر و حقوق شهری و ارائه پیشنهادات بهبود بخشی

الموضوعات :

ملیکاسادات موسوی ¹ (کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران)
سمیرا شاهین ² (کارشناسی ارشد، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران)

تاريخ الإرسال : 22 الجمعة , شعبان, 1443 تاريخ التأكيد : 13 الخميس , محرم, 1444 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: معلولیت, توانبخشی, فضای قابل دسترس, مسکن معلولین, حق بر شهر,

ملخص المقالة :

مقدمه: معلولان مانند دیگر افراد جامعه نیازمند استفاده از امکانات عمومی در جامعه می‌باشند. عدم انطباق فضاهای داخلی مسکن و فضاهای بالافصل آن با نیازهای این افراد سبب عدم تحقق زندگی آسان این گروه گردیده است. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا پس از شناخت قوانین مرتبط با این افراد و مشکلات موجود بر زندگی ایشان به ارائه پیشنهادهایی در جهت بهبود شرایط زندگی این افراد اقدام نماید.روش تحقیق: به منظور شناسایی حقوق مرتبط با افراد دارای شرایط ویژه در جهت برابرسازی فرصت‌های اجتماعی، به ارائه حقوق و قوانین مرتبط با این قشر، در دو سطح جهانی و کشور ایران با مطالعه اسناد موجود در این کشورها پرداخته شده است. سپس مشکلات مرتبط با این قشر با استفاده از شیوه کتابخانه‌ای، اسنادی و مشاهدات میدانی معرفی گردیده است.یافته‌ها: این پژوهش در راستای پاسخ به پرسش‌های حقوق و قوانین مرتبط با معلولین و مسکن معلولین کدام است؟ چه مشکلاتی بر سر تحقق زیست با کیفیت و متناسب با ویژگی‌های جسمی و روحی معلولین وجود دارد؟ و چگونه می‌توان سبب ارتقا کمی و کیفی زندگی افراد معلول گشت؟؛ پس از شناسایی مشکلات موجود، به منظور حل مشکلات و بهبود کمی و کیفی شرایط زندگی این افراد، به ارائه پیشنهادهای بهبودبخشی در دو دسته خرد(در دو دسته پیشنهادهای مرتبط با فضاهای خارج از مسکن و فضاهای داخل مسکن) و کلان (راه‌حل‌هایی چون مناسب‌سازی، مسکن انعطاف‌پذیر و مسکن فراگیر) پرداخته می‌شود.نتیجه‌گیری: طراحی مناسب و تصویب قوانین حمایت‌گرانه در محیط شهری و فضای داخل مسکن بر انگیزه فرد معلول برای فعالیت در جامعه اثر‌گذار بوده و در تامین نیازها و توجه به کرامت انسانی این قشر نقش مهمی ایفا می‌نماید. تدوین قوانین و اجرای آن در حوزه طراحی، فضاسازی و مناسب‌سازی فضاهای شهری و مسکونی می‌توان گام مهمی در راستای تحقق این امر باشد.

المصادر:

مور، آلن؛ کرنبلت، سارا (2011). پیشبرد حقوق افراد معلول: گفت و شنود ایران و آمریکا درباره حقوق، سیاست و دادخواهی. ترجمه محمد کمالی، سهیل معینی، علی صابری و هنگامه صابری. واشنگتن: مرکز استمسون.

بزی، خدارحم؛ کیانی؛ افراسیابی‌راد،‌ محمدصادق (1389). ارزیابی ترافیک شهری و نیازهای معلولان و جانبازان با استفاده از مدل تصمیم‌گیری (topsis) مطالعه موردی: شهر شیراز. مجله پژوهش‌های برنامه‌ریزی شهری. 1 (3)، 130- 103. 

پازوکی، الناز؛ یزدانفر، سید عباس (1394،‌ آذر ماه). معلولین و مسکن مناسب. اولین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری. یزد.

پورضیایی، کمیل؛ غفاری نیک، تارا (1399). اثرات حقوقی و اجتماعی الحاق ایران به کنوانسیون حقوق معلولین از منظر حقوق داخلی. پژوهشنامه حقوق فارس. 3 (6)، 149- 119.

حبیب‌زاده، محمدجعفر؛ رحیمی نژاد، اسماعیل (1386). کرامت انسانی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه مدرس علوم انسانی. 11 (4)، 82- 51.

حسینی، سیدباقر؛ نوذریان ملکی، سعید (1387). مناسب‌سازی مسکن و شهر برای افراد دارای ناتوانی‌های جسمی-حرکتی. نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران. 19 (10)، 206- 195.

رستمی، محمدحسین؛ آخشیخ، خدیجه؛ روز چک، حانیه (1400). مناسب‌سازی فضاهای عمومی شهری برای معلولین و سالمندان (مطالعه موردی: خیابان امام خمینی شهر پارسیان). مجله شهرسازی ایران. 4 (6)، 141- 125. 

زندیه، مهدی، اقبالی، سید رحمان؛ حصاری، پدرام (1390). روش‌های طراحی مسکن انعطاف‌پذیر. مجله نقش جهان. 1 (1)، 105- 95.

زندیه، مهدی؛ حصاری، پدرام؛ محتشم، آرزو (1399). بررسی تطبیقی نظام راهبردی طراحی مسکن انعطاف‌پذیر در غرب و ایران، مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر. 13 (30)، 95 - 83.

محرابی، امیر؛ قلی‌پور، حمید؛ طالع، پریسا (گرد‌آورنده) (1398). سالنامه آماری. تهران: سازمان بهزیستی.

مرکز آمار ایران (1395). سالنامه آماری کشور. تهران: دفتر ریاست روابط عمومی و همکاری‌های بین‌المللی.

سعادت، نگار؛ یزدانفر، سیدعباس؛ نوروزیان ملکی، سعید (1398). طراحی فراگیر مسکن و دسترسی‌پذیری ایمن (مطالعه موردی: محله اوین شهر تهران). نشریه مجله شهر ایمن. 2 (6)، 16- 1.

شاطریان، محسن؛ اشنویی، امیر؛ گنجی‌پور، محمود (1395). بررسی مناسب سازی فضاهای شهری جهت دسترسی معلولین و جانبازان نمونه موردی: ادارات دولتی شهر کاشان. مجله آمایش جغرافیایی فضا. 6 (22)، 76- 59.

صفدرزاده، زکیه (1392). میزان انطباق معابر شهری با نیاز جامعه معلولین و جانبازان( مطالعه موردی شهر شیروان). فصل‌نامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس. 5 (15)، 64 - 35.

سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور دفتر امور فنی و تدوین معیارها (1381). ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی و حرکتی. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور معاونت امور پشتیبانی، مرکز مدارک علمی و انتشارات. 

علی‌الحسابی، مهران؛ داریان برهانی، فرناز (1385، آذر ماه)، مسکن انعطاف‌پذیر برای معلولین. همایش ملی مناسب‌سازی محیط شهری. تهران، پژوهشکده مهندسی و علوم پزشکی جانبازان.

گرجی ازندریانی، علی اکبر؛ شیرزاد نظرلو، زهرا (1397). جایگاه حقوق معلولین در حوزه حقوق شهری. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی. 8 (26)، 163- 137.

مجیدی، فاطمه السادات؛ تیموری، سیاوش (1390). مطالعه موردی خیابان چهارباغ جهت اصلاح دسترسی جانبازان و معلولین (جسمی-حرکتی). نشریه طب جانباز. 3 (11)، 44 -36.

مجیدی، فاطمه السادات (1391). بررسی و مطالعه موردی مسکن جهت بهبود کیفیت زندگی جانبازان و معلولین. مجله علمی–پژوهشی طب جانباز. 4 (15)، 19 -13.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1396). اظهارنظر کارشناسی درباره: «لایحه حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت«. گزارش‌های کارشناسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

ناطق، محمدعلی؛ خستو، مریم (1396، اردیبهشت ماه). مناسب‌سازی فضاهای شهری برای معلولین نمونه موردی: بلوار شهید محلاتی قزوین. چهارمین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی پایداری و تاب آوری از آرمان تا واقعیت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.

نصیب، سید محمدحسین؛ جهان بین، عبدالله؛ جهان بین، سیدفخرالدین (1390). نگرشی بر وضعیت حقوقی معلولان در ایران (در پرتو حمایت‌های رفاهی و مدنی). نشریه حقوق اساسی. 8 (16)، 26 -1.

Cabinet Division and General Economics Division of Planning Commission, Government of the People’s Republic of Bangladesh (2016-2021). Action Plan Implementation of National Social Security Strategy (NSSS) Bangladesh: Author.

Australian Human Rights Commission (1992). Australian Disability Discrimina on Act. Australia: Australian Government.

Bartlett, P. (2005). Mental Disability and International Human Rights in The Essentials of Human Rights. Rhona K. M. Smith and Christine van den Anker (Ed.). London: Hodder Arnold.

Bromly, R.; Mattehews, D.; Thomas, C. (2007) City center accessibility for wheelchair users: the condumer perspective and the palnning: implication. Cities. 24 (3), 229-241.

Parliament of Canada (1977). Canadian Human Rights Act. Canada: Minister of Justice.

United Nations (2022). Convention on the Rights of Persons with Disabilities from https://www.un.org/development/desa/disabilities/about-us.html.

Disability and Rehabilitation Strategy: 2012-2015 Strategy for Disability and Rehabilitation

Hanniff, R. & Kheder, R. (2007). Women with Disabilities in the urban Environment. J: Women and Urban Environments. Pages. 1-4

Jahanbakhsh Alamdari, Z. & Habib, F. (2012). Urban public space designing criteria for vulnerable groups (Women and children). Canadian Journal on Environmental, Construction and Civil Engineering. 3 (4), 179-185.

Mulligan, K. & Calder, A. (2018). Inclusive design in architectural practice. Disability and Health Journal. 11 (2), 237-242.

Australian Government, Department of Social Services (2017). National Disability Strategy 2010-2020 Action Plan. Australia: Author

New Zealand Human Rights Act 1993.

Schneider, T., & Till, J. (2005) Flexible Housing: Opportunities and Limits, 157-166.

Sweden prohibiting Discrimination in working Life against persons with Disabilities 1999 at ilo.org (25 january 2022).

united states department of justice civil rights devition

www.iransdp.com