ارزیابی الگوی زیست پذیری حمل‌ونقل پاک با تأکید بر شاخص‌های دسترسی‌پذیری (مطالعه موردی: منطقه ۸ شهر تهران)

الموضوعات :

فاطمه خزایی زاده ¹ , علی شیخ اعظمی ² , علیرضا استعلاجی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد، گروه جغرافیای انسانی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 15 السبت , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 01 الإثنين , رمضان, 1445 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: زیست پذیری, حمل‌ونقل پاک, دسترسی پذیری, منطقه ۸, شهر تهران.,

ملخص المقالة :

امروزه عوامل متعددی در زیست پذیری یک مکان تأثیر دارند که ازجمله آن‌ها می‌توان به سیستم حمل‌ونقل اشاره کرد. فقدان برنامه‌ریزی راهبردی در حوزه حمل‌ونقل شهری منجر به تکرار سرمایه‌گذاری‌های مشترک در بخش زیرساختی و ناهماهنگی و ناسازگاری سیستم حمل‌ونقل شهری شده است. هدف اصلی این پژوهش تبیین الگوی زیست پذیری حمل‌ونقل پاک منطقه ۸ شهر تهران با تأکید بر شاخص‌های دسترسی‌پذیری است. این پژوهش ازنظر روش انجام تحقیق، توصیفی – تحلیلی است که به دلیل کاربردپذیر بودن یافته‌ها در تدوین نقشه و رویکرد زیست پذیری در برنامه‌ریزی شهری، در هدف جنبه کاربردی است. در این تحقیق از تکنیک DEMATEL و نظرات 15 نفر از کارشناسان برای شناسایی روابط بین معیارها استفاده گردیده و از نتایج آن در تشکیل ساختار شبکه و روابط بین معیارها در مدل فرآیند تحلیل شبکه – فازی برای وزن دهی به معیارها و نرمال‌سازی در نرم‌افزار ArcGIS بهره گرفته شد. نتایج پهنه‌بندی الگوی زیست پذیری حمل‌ونقل پاک منطقه هشت شهر تهران نشان داد که محله‌های کرمان، دردشت و تهرانپارس به ترتیب با اختصاص ضرایب زیست پذیری حمل‌ونقل پاک 0.77، 0.55 و 0.52 بیشترین میزان پهنه‌های زیست پذیری حمل‌ونقل پاک را به خود اختصاص داده‌اند. محلات هفت‌حوض، فدک و مدائن هر یک به ترتیب با اختصاص ضرایب 0.48، 0.43 و 0.35 جایگاه دوم زیست پذیری حمل‌ونقل پاک را به خود اختصاص داده‌اند. ازاین‌رو می‌توان گفت که مناطق مذکور پتانسیل و قابلیت بیشتری در اجرای طرح حمل‌ونقل پاک را در میان سایر محلات به خود اختصاص داده‌اند. کمترین میزان زیست پذیری برای محله مجیدیه محاسبه ‌شده است.

المصادر:

آروین، محمود و همکاران (1397). ارزیابی شاخص‌های زیست پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان (نمونه موردی: شهر اهواز). دانش شهرسازی. 2 (2)، 17-1.
اوطاری، محمدرضا و همکاران (1402). ارائه الگوی شهر سالم در راستای تحقق زیست پذیری مناطق شهری (مورد مطالعه: منطقه یک تهران). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. 12 (45)، 113-100.
بندرآباد، علی‌رضا (1390). شهر زیست پذیر از مبانی تا معانی. تهران: انتشارات آذرخش.
پریزادی، طاهر و همکاران (1398). تحلیل زیست‌پذیری در محله‌های بخش مرکزی شهر بروجرد. مطالعات شهری. 8 (31)، 3-16.
جعفری، فیروز و همکاران (1397). تحلیلی بر عوامل تأثیرگذار در زیست‌پذیری شهری (مطالعه موردی: منطقه 8 شهر تبریز). برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای. 3 (6)، 113-143.
حاتمی‌نژاد، حسین و همکاران (1400). سنجش ابعاد زیست‌پذیری و توسعه پایدار محله‌ای (نمونه موردی: محلات شهر سراب). پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی. 2 (3)، 1-17.
خادم الحسینی، احمد و همکاران (1389). بررسی راهکار کاهش حجم ترافیک شهری به‌وسیله ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه‌سواری؛ مطالعه موردی: بافت تاریخی شهر شیراز. فصلنامه جغرافیایی آمایش. 3 (8)، 1-19.
خراسانی، محمدامین (1392). تبیین زیست‌پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی مطالعه موردی شهرستان ورامین. رساله دریافت درجه دکتری. دانشکده جغرافیا. دانشگاه تهران. تهران. ايران.
خراسانی، محمدامین (1397). تحلیل و ارزیابی تطبیقی دیدگاه ساکنان و مدیران محلی در رابطه با زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری در شهرستان ورامین. جغرافیا و توسعه. 16 (51)، 261-280.
زیاری، کرامت اله و همکاران (1400). ارزیابی ابعاد و مؤلفه‌های زیست پذیری در نواحی شهری با رویکرد توسعه پایدار (نمونه موردی نواحی شهر خرم‌آباد). چشم‌انداز شهرهای آینده. 2 (6)، 50-33.
زیاری، کرامت اله و همکاران (1400). ارزیابی و مؤلفه‌های زیست پذیری در نواحی شهری با رویکرد توسعه پایدار (نمونه موردی نواحی شهر خرم‌آباد). فصلنامه چشم‌انداز شهرهای آینده. 2 (6)، 50-33.
شهنوازی، یونس و همکاران (1399). تبیین و اولویت‌بندی زیست پذیری مناطق شهری (موردمطالعه: شهر زاهدان). فصلنامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای). 11 (1)، 613-630.
صفدری مولان و همکاران (1400). ارائه الگوی بهینه برای مسکن و وسیله حمل‌ونقل مناسب سفرهای درون‌شهری برای افزایش زیست پذیری شهری با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چند معیاره فازی (نمونه موردی شهر تهران). جغرافیا و روابط انسانی. 4 (3)، 65-79.
ضارب نیا، میثم و همکاران (1397). ارزیابی و تحلیل میزان زیست پذیری در بخش مرکزی مناطق کلان شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. 7 (26)، 70-57.
عمادی، مهدی و همکاران (1392). مطالعه اکتشافی عوامل مؤثر بر توسعه دوچرخه‌سواری در شهر کرمان. دوفصلنامه مدیریت و توسعه ورزش. 2 (3)، 47-60.
قنبری، محمد و همکاران (1398)، ارزیابی زیست‌پذیری در کلان‌شهر مشهد با تأکید بر شاخص حمل‌و نقل. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی. 14 (4)، 983-1001.
لقایی، حسنعلی و همکاران (1388). شناخت کمی و کیفی پارک‌ها و فضاهای سبز شهر تهران مطالعه موردی: منطقه 8 شهرداری تهران. انسان و محیط‌زیست. 7 (1)، 2-13.
محلوجی، مهرداد و همکاران (1400). ارزیابی عوامل موثر بر زیست‌پذیری شهری در سکونتگاه‌های غیررسمی (منطقه 14 شهر اصفهان). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. 10 (40)، 7-20.
نیکپور، عامر؛ یاراحمدی، منصوره (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر زیست پذیری در شهر نورآباد ممسنی. مطالعات ساختار و کارکرد شهری. 4 (23)، 27-7.
وارثی، حمیدرضا و همکاران (1394). مکان‌یابی ایستگاه‌های اتوبوس با مدل ANP و منطق فازی در GIS (نمونه موردی: شهر خرم‌آباد). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری. 6 (23)، 55-76.
Bergstrom, A. & Magnusson, R. (2003), Potential of transferring car trips to bicycle during winter. Transportation Research. 37 (8), 649–666.
Berloco, N. & Colonna P. (2012). Testing and improving urban bicycle performance. Social and Behavioral Sciences. 53, 72 – 83.
Bicalho, T. et al (2019). Planners attitudes towards the cycling potential of their cities-Creating awareness for attitude change. Travel Behaviour and Society. 17, 96- 103. DOI:10.1016/j.tbs.2019.08.002.
Birla, P. et al (2010), Urban travel CO2 emissions and land use: A case study for Quebec city. Transportation Research. Part D: Transport and Environment.
Bordoloi, N. et al (2014). Deep-desulfurization of dibenzothiophene and its derivatives present in diesel oil by a newly isolated bacterium Achromobacter sp. to reduce the environmental pollution from fossil fuel combustion. Fuel Processing Technology. 119, 236-244. DOI:10.1016/j.fuproc.2013.10.014.
Brown, T.D.; O’Connor, J.P. & Barkatsas, A.N (2009). Instrumentation and motivations for organised cycling: The development of the Cyclist Motivation Instrument (CMI). Journal of Sports Science and Medicine. 8, 211-218.
Cheng, Y.H. & Chen, S.Y. (2015). Perceived accessibility, mobility, and connectivity of public transportation systems, Transportation Research Part A Policy and Practice. 77 (2), 386-403. DOI:10.1016/j.tra.2015.05.003.
Bordoloi, N.K. et al (2014). Deep- desulfurization of dibenzothiophene and its derivatives present in diesel oil by a newly isolated bacterium Achromobacter sp. to reduce the environmental pollution from fossil fuel combustion. Fuel Processing Technology. 119, 236-244. DOI:10.1016/j.fuproc.2013.10.014.
Heinen, E.; Van Wee, B. & Maat, K. (2010). Commuting by bicycle: an overview of the literature. Transport Reviews. 30 (1), 59–96. doi.org/10.1080/01441640903187001.
Honey-Rosés, J. et al (2020). The impact of COVID-19 on public space: an early review of the emerging questions–design, perceptions and inequities. Cities & Health. 1-17. DOI:10.31219/osf.io/rf7xa
Joo. S. & Cheol. O. (2013). A novel method to monitor bicycling environments. Transportation Research Part A Policy and Practice. 54, 1–13. DOI:10.1016/j.tra.2013.07.001.
Kashef, M. (2016). Urban livability across disciplinary and professional boundaries. Frontiers of Architectural Research. 5 (2), 239-253.
Krzykacza, A. & Hrabi, J. (2021). Motives and factors that determine city residents’ use of public bicycles, The case of Lodz, Poland. Case Studies on Transport Policy. 9 (2), 651-662.
Lau Leby, J. & Hashim, A.H. (2010). Liveability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighbourhood residents. Journal of Construction in Developing Countries. 15 (1), 67-91.
Madani, P. (2013). Dealing with Segregation, Improving Livability in a Segregated Neighborhood. Ms Thesis. Department of urbanism and building sciences. Faculty of Architecture. TU Delft. Delft. Netherlands.
Martens, K. (2007). Promoting bike and ride: The Dutch experience. Transportation Research A. 41, 326-338.
Mooney, L.; Knox, A. & Schacht, C. (2007). Understanding Social Problems. 5th Edition. Boston: East Carolina University.
Murphy. E.; King, E. & Rice. H. (2013). Towards a generic sustainable urban transport strategy for middle-sized cities in Asia: Lessons from Ningbo, Kanpur and Solo. Environment International. 35 (2), 298-302.
National Academies Press (2002). Community and Quality of Life: Data Needs for Informed Decision Making. Chapter1: Concept of Livability and Indicators. https://www.nap.edu/read/10262/chapter/4.
Okulicz, A. (2011). City life: Rankings versus perceptions (satisfaction). Social Indicators Research. 110 (2), 433 - 451.
Perogordo Madrid, D. (2007). The Silesia Megapolis. European Spatial Planning. 17, 23-33.
Rojas-Rueda, D. et al (2016). Health impacts of active transportation in Europe. PloS One. 11 (3), 1-14.
Roman, M. & Roman, M. (2014). Bicycle Transportas on Opportunity to Develop Urban Toursim warsaw example. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 151, 295-301.
Shaheen, S. et al (2016). Moving Toward a Sustainable California: Exploring Livability, Accessibility & Prosperity. California: UC Berkeley Transportation Sustainability Research Center, California Department of Transportation.
Soleimani Mehrenjani, et al (2016). Urban livability: Concept, principles, aspects and parameters. Journal of Geography and Urban Planning Research. 1 (4). 27-50.
Sousa. A.; Sanches, S. & Ferreira, M.A.G. (2014). Perception of barriers for the use of bicycles. Social and Behavioral Sciences. 160, 304 – 313. DOI:10.1016/j.sbspro.2014.12.142.
VanZerr, M. & Seskin, S. (2011). Recommendations Memo Livability and Quality of Life Indicators. Least Cost Planning Working Group and Least Cost Planning Projects Management Team.
Wong, A. T.L. (2018) Sustainable development (urban transport and mobility) - “sharpening the saw’’ in shaping liveable cities towards quality of life experiences. 10th Malaysian Road Conference & Exhibition. IOP Publishing. Bristol. U.K.
Yang, Y. et al (2019). Towards a cycling-friendly city: An updated review of the associations between built environment and cycling behaviors (2007-2017). Journal of Transport & Health. 14, 1-42.