برنامه ریزی محرک های توسعه در باز آفرینی شهری؛ (محله مورد مطالعه: گورتان اصفهان)
الموضوعات :
صبا محمد علیزاده
1
(دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، گروه شهرسازی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.)
حمید صابری
2
(استادیار، مرکز تحقیقات گردشگری، گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران.)
الکلمات المفتاحية: شهر اصفهان, بازآفرینی شهری, محله گورتان, محرک توسعه,
ملخص المقالة :
هدف از این پژوهش برنامهریزی محرکهای توسعه در بازآفرینی شهری در سطح محله گورتان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روششناسی پژوهش، توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای و میدانی میباشد. جهت شناسایی شاخصهای مفهومی تبیین‌کننده اصلی بازآفرینی و محرکهای توسعه شهری از روش اسنادی هدفمند استفاده شد. جامعه نمونه کلیه ساکنین بالای 15 سال محله گورتان(2917) میباشند، که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی تعداد386 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پژوهش حاضر با بهره-گیری از روشهای آماری همچون تحلیل واریانس یکطرفه، T تک نمونهای، تحلیل رگرسیون، Tدوگروه مستقل و معادلات ساختاری از طریق نرم افزارSmart PLS؛ به تحلیل و ارزیابی مؤلفههای بازآفرینی در 4 بعد(اجتماعی-فرهنگی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی) و محرکهای توسعه در سه مقیاس( پروژههای بزرگ، متوسط و خرد) پرداخته است. یافتههای حاصل از نتایج الویت‌بندی ابعاد مؤثر در بازآفرینی و ابعاد محرکهای توسعه در محله گورتان نشان داد؛ که بعد کالبدی(220/6) در رتبه اول اهمیت، بعد اقتصادی(134/5) در رتبه دوم، بعد زیست محیطی(862/2) در ردههای بعدی اهمیت قرار دارند. همچنین متغیر کلی محرکهای توسعه 060/3 بر متغیر بازآفرینی شهری تأثیرگذار است. نتایج نشان میدهد، که ارتباط بالایی بین مؤلفه‌ها و شاخصهای پروژههای محرک توسعه(545/0R=)، نقش آنها بر جوانب و ابعاد مختلف بازآفرینی شهری در محله گورتان وجود دارد؛ و پروژههای محرک توسعه در مقیاس متوسط(482/0 =Beta) نقش بیشتری بر بازآفرینی محله گورتان دارد. همچنین اهمیت برنامهریزی مشارکتی در تقویت محرکهای توسعه در محله گورتان پس از انجام مصاحبههای عمیق با متخصصین امر مورد تأیید قرار گرفت.
_||_
Planning development drivers in urban Regeneration (In the study Gortan Neighborhood of Isfahan)
Abstract:
Urban drivers are new strategies of urban redevelopment, which as one of the regeneration approaches, have a comprehensive look at the issues and problems of inefficient urban neighborhoods and look for the most important driving force of the context, appropriate to the conditions and historical background. It is in the direction of its revival. The purpose of this research is to plan the drivers of development in urban regeneration at the level of the Gortan neighborhood with a developmental-applicative approach and in terms of research methodology, descriptive-analytical based on library and field studies. A targeted documentary method was used to identify the main explanatory conceptual indicators of regeneration and drivers of urban development. The sample population is all the residents over 15 years of age of the Gortan neighborhood (2917), who was selected as the sample size by using the random sampling method. The current research uses statistical methods such as one-way analysis of variance, one-sample T, regression analysis, independent two-group T, and structural equations through Smart PLS software; It has analyzed and evaluated regeneration components in 4 dimensions (socio-cultural, physical, economic, and environmental) and development drivers in three scales (large, medium and small projects). The findings from the prioritization results showed the dimensions effective in regeneration and the dimensions of development drivers in the Gortan neighborhood; The physical dimension (6.220) ranks first, the economic dimension (5.134) ranks second, and the environmental dimension (2.862) ranks next. Also, the general variable of development drivers 3.060 affects the variable of urban regeneration. The results show that there is a high correlation between the components and indicators of development-stimulating projects (R=0.545), their role in various aspects and dimensions of urban regeneration in the Gortan neighborhood; And medium-scale development-stimulating projects (Beta = 0.482) play a greater role in the regeneration of Gortan neighborhood. Also, the importance of participatory planning in strengthening the drivers of development in the Gortan neighborhood was confirmed after conducting in-depth interviews with experts.
Keywords: Development Drivers, urban regeneration, Gortan, Isfahan
Extended Abstract
Introduction
development drivers cause progress; They will be growing and continuous in the matter of regeneration and will also cause stimulation in the direction of creating future developments; They can lead to the encouragement of designers, planners, and policymakers to pay attention to the chain potential of changes in urban growth and regeneration to promote the change of structure and the way of city development in an integrated way. In the field of urban regeneration, different viewpoints and definitions have been expressed by politicians and city managers, which shows the broad dimensions of this concept. The approach of urban regeneration and the use of development-stimulating projects in cities has been one of the planning priorities in recent years. Low-quality and unsafe spaces, narrow passages, spatial and architectural anomalies, waste disposal problems, sewage, and population density in small spaces are among the main problems of the Gortan neighborhood. This is due to the weak structure, performance, and migration of villagers; It has caused the abandonment of the area by the original residents and the destruction and erosion of the old structures of this neighborhood.
Research Methodology
This research is based on the nature of the applied goal and the descriptive-analytical research method based on field studies. The collection of information is based on the combination of documentary methods and field studies. To achieve the objectives of the research, 17 indicators in four dimensions of urban regeneration, including the socio-cultural dimension (four indicators: participation, social relations, identity, comfort, and convenience), physical dimension (eight indicators: a sense of place, legibility, quality of place, environmental facilities), attractiveness, vitality, access, diversity), economic dimension (three indicators: productivity and creation of job opportunities, economic prosperity, variety of business activities) environmental dimension (two indicators: environmental health and health, pollution reduction) I see); In the form of 59 items and drivers of development in three large scales (public spaces), medium (buildings) and small scale (public art) were extracted in the form of 14 items, and were measured by a researcher-made questionnaire.
research findings
In comparison, the difference between the respondents' education level and the desire for urban regeneration was determined through the Anova test, and the highest level of desire for urban regeneration is related to the respondents with postgraduate education and above with an average of 2.23. Also, in the examination of the difference in the views of men and women regarding urban regeneration using the T-test of two independent groups; Women with an average of 1.96 compared to men with an average of 1.94 had a more favorable view of urban regeneration in Gortan neighborhood of Isfahan. Using a one-sample T-test, the level of belief in the principles of development and also the level of belief in regeneration among the citizens of the Gortan neighborhood was investigated; According to the presented results, it can be claimed that the level of belief in the drivers of development among the citizens of Gortan neighborhood with an average of 3.25 compared to the base average (3) has a good status, and the level of belief in A reproduction with an average of 1.95 is not suitable. In the last part of chapter 4, the explanation of the research model using the structural equation model through Smart PLS software was used to rank and prioritize the four dimensions of urban regeneration and development drivers in three large, medium, and small scales, the results It shows the significant effect of the development stimulus variable on regeneration with a coefficient of determination of 0.218.
Conclusion
This research was aimed at presenting a new approach to the study of the Gortan neighborhood of Isfahan by applying various indicators of regeneration in the form of sociocultural, physical, economic, and environmental dimensions and development-stimulating projects in three large, medium, and small-scales. to do In general, through the review and analysis of numerous texts on the topic of research, the importance and necessity of urban regeneration, and the role of development drivers in regeneration due to its intangible nature; By the theoretical foundations and background of the research, as well as considering the results of the hypothesis test, in achieving a sustainable environment in terms of social, economic, physical, environmental, etc. be And considering the intermingling of indicators and dimensions of the concept of urban regeneration with the quality of the environment; By applying appropriate measures as development drivers at the level of Gortan neighborhood, it is possible to witness positive changes in the direction of its improvement without damaging the main fabric of this neighborhood. Therefore, in this neighborhood that has high potential in terms of social conditions and the existence of urban spaces; One of the effective factors in realizing urban regeneration is increasing the quality of life; For this reason, by applying the principles and rules of correct urban planning and management in an inefficient urban context such as Gurtan neighborhood, it should provide the basis for increasing participatory planning.
برنامهریزی محرکهای توسعه در باز آفرینی شهری؛ (محله مورد مطالعه: گورتان اصفهان)
چکیده
محرکهای شهری، استراتژیهای نوین توسعۀ مجدد شهری میباشند، که به عنوان یکی از رویکردهای بازآفرینی، نگاهی جامع به مسائل و مشکلات محلههای ناکارآمد شهری دارد و به دنبال مهمترین نیروی محرک بافت، متناسب با شرایط و سابقۀ تاریخی در جهت احیاء آن است. هدف از این پژوهش برنامهریزی محرکهای توسعه در بازآفرینی شهری در سطح محله گورتان با رویکردی از نظر هدف توسعهای- کاربردی و از نظر روششناسی پژوهش، توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانهای و میدانی میباشد. جهت شناسايي شاخصهای مفهومي تبيين‌كننده اصلي بازآفرینی و محرکهای توسعه شهری از روش اسنادي هدفمند استفاده شد. جامعه نمونه کلیه ساکنین بالای 15 سال محله گورتان(2917) میباشند، که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی تعداد386 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. پژوهش حاضر با بهرهگیری از روشهای آماری همچون تحلیل واریانس یکطرفه، T تک نمونهای، تحلیل رگرسیون، Tدوگروه مستقل و معادلات ساختاری از طریق نرم افزارSmart PLS؛ به تحلیل و ارزیابی مؤلفههای بازآفرینی در 4 بعد(اجتماعی-فرهنگی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی) و محرکهای توسعه در سه مقیاس( پروژههای بزرگ، متوسط و خرد) پرداخته است. یافتههای حاصل از نتایج الویت‌بندی ابعاد مؤثر در بازآفرینی و ابعاد محرکهای توسعه در محله گورتان نشان داد؛ که بعد کالبدی(220/6) در رتبه اول اهمیت، بعد اقتصادی(134/5) در رتبه دوم، بعد زیست محیطی(862/2) در ردههای بعدی اهمیت قرار دارند. همچنین متغیر کلی محرکهای توسعه 060/3 بر متغیر بازآفرینی شهری تأثیرگذار است. نتایج نشان میدهد، که ارتباط بالایی بین مؤلفه‌ها و شاخصهای پروژههای محرک توسعه(545/0R=)، نقش آنها بر جوانب و ابعاد مختلف بازآفرینی شهری در محله گورتان وجود دارد؛ و پروژههای محرک توسعه در مقیاس متوسط(482/0 =Beta) نقش بیشتری بر بازآفرینی محله گورتان دارد. همچنین اهمیت برنامهریزی مشارکتی در تقویت محرکهای توسعه در محله گورتان پس از انجام مصاحبههای عمیق با متخصصین امر مورد تأیید قرار گرفت.
کلید واژه ها : بازآفرینی شهری، شهر اصفهان، محله گورتان، محرک توسعه.
مقدمه و طرح مسأله
با توجه به شهرنشینی سریع جهانی، ارائه کیفیت بهتر زندگی در شهرها به مسئلهای فزاینده برای شهرها تبدیل شده است؛ با این حال، ارتباطات بین محیط ساخته شده و رفاه ذهنی به اندازه کافی درک نشده است(Mouratidis,Kostas,2021:P1). از آنجایی که شهرنشینی به دلیل افزایش جمعیت و تغییرات جمعیتی در سطح جهانی در حال افزایش است(Fürst & et al,2021:P2)؛ میتوان گفت شهرها به عنوان نوعی سکونتگاه با تراکم بالا و بار زیاد برای فعالیتهای زندگی و تولید انسان، با چالشهای مختلفی مانند آلودگی محیط زیست، سیل و آب و هوای گرم محلی(Ma, Xiaodong & Ying Huang& Xin Li,2021:P1)، تراکم ترافیک،کمبود زمین، امکانات ناکافی و رکود اقتصادی، مناطق متمرکز فقر، استفاده ناکارآمد از زمین، و آلودگی محیط زیست(Hen et al, 2022:P102)، محلات ناکارآمد و فرسوده، مشکلات اجتماعی، کالبدی ، اقتصادی و... مواجه هستند. شهرها اخیراً در حال تلاش برای حفظ و احیای بافت شهری سنتی خود هستند که تا حدی یا به طور کامل با تحولات مدرن جایگزین شده است(Kashef & Shafie,2020:P 468)؛ در این راستا یکی از رویکردهای جدید در توسعۀ شهرها و بویژه بازآفرینی بافتهای ناکارآمد و فرسوده شهرها، اجراء و برنامهریزی پروژههای محرک توسعه یا توسعه مجدد شهری، با هدف تسهیل و سرعت بخشیدن به فرآیند ایجاد تحول در بافتهای ناکارآمد و فرسوده شهرها با استفاده از ظرفیتهای محلی میباشد(Cheng et al, 2021:P1). که از لحاظ ویژگی و روش کار قادرند منجر به تغییرات بسیاری در زمینههای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی (Berthold,2015:P103-105) شوند. با بالا رفتن سن شهرها، فرسودگی شهری اموال فیزیکی آنها میتواند منجر به افت کیفیت، رکود اقتصادی(Chen et al, 2022: P106)، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی شود. محرک توسعه شهری، استراتژی جدید توسعه میباشد که به عنوان ابزاری در درون استراتژیهای تحول شهری(توسعه مجدد، تجدید حیات و بازآفرینی شهری) به کار میرود(Francin,2015:P17).
محرکهای توسعه مصنوعات شهریاند، که همیشه فیزیکی نیستند؛ و ممکن است ساختاری یا قابل اندازهگیری نیز باشند و جزء عناصر اصلی در فرآیند توسعه و بازآفرینی شهری در فضای غیر قابل توسعه میباشند(Berthold,2015:P100-111). و اثر مهم یا واکنشی را در مقیاسهای مختلف در سطح شهر تحریک میکنند، که مستلزم استفاده و هماهنگی منابع گسترده از جمله زمین، سرمایه و دانش تخصصی است(Canelas,Noring, 2022: P1). تا به نتیجه دلخواه و مطلوب دست یابند. پروژه های محرک توسعه شهری یک رویکرد یا استراتژی جدید برای حل مشکل میباشند؛ که نگاهی راهبردی دارند و به پتانسیلهای اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و معماری فضاهای ناکارآمد یا خالی شهرها بها میدهند و عناصر موجود را بدون اینکه اساساً تغییر دهند، تجدید حیات و احیاء میکنند(نعمتی کوتنایی و همکاران، 1396:ص325 ؛ به نقل از ؛Walkowiak , Frazier, 2000). در زمینه استفاده از محرکهای توسعه در جهت بازآفرینی، مطالعات مختلفی صورت گرفته است. اولین بار در اواخر دهۀ 1980 معمارانی همچون وین آسوی و دون لوگان مفهوم محرکهای توسعۀ نظریۀ آلدروسی را در ارتباط با طراحی شهری و احیای شهرها گسترش و در کتاب خود به نام« معماری شهری آمریکا» تئوری محرکهای شهری را بررسی کرده است(Logan and Attoe,1989:P4). در دهههای اخیر نیز محققان متعددی نقش و اهمیت محرکهای توسعۀ شهری بررسی کردهاند(مانند: Francin 2015, Bohannon 2004, Ling 2013, Berthold 2015, Davis 2010, Aitani 2017, Kongsombat 2012, Sternberg 2000).
در پژوهش حاضر با تأکید بر مفهوم محرکهای توسعۀ شهری سعی بر آن بود، تا به بررسی و شناسایی محرکهای توسعه در بازآفرینی محله گورتان شهر اصفهان پرداخته شود. بافت تاریخی شهر اصفهان در مقاطع تاریخی مختلف شکل گرفتهاند و به دلیل شاخصهای کالبدی و فرهنگی و بعضاً منحصر به فرد خود یکی از اصیلترین بافتهای کهن شهری ایران به شمار میآیند. از جمله مشکلات بافت قدیم و ناکارآمد محله گورتان اصفهان میتوان به عدم سرمایهگذاری در این محله و ارائه خدمات شهری، عدم امکان دسترسی مناسب به عمق بافتی که قبل از پیدایش وسایل نقلیه جدید شکل گرفته بود و... اشاره کرد. مشکلات اجتماعی که بخاطر ساکن شدن مهاجران روستایی و غیر بومی( افغانها ، کارگران مهاجر و..) سبب دگرگونی اجتماعی بافت شده است، عدم دلبستگی و تعلق خاطر ساکنان جدید به بافت محله گورتان و در نتیجه عدم علاقه به سرمایهگذاری در آن و نوسازی میباشد.
محله گورتان اصفهان با وسعتی معادل با 369018 متر مربع و جمعیتی برابر با 2917 نفر(1395) در غرب شهر اصفهان و منطقه 9 شهرداری واقع میباشد. به طور مشخص معضلات و مشکلاتی همچون عدم وجود تعاملات مثبت در محله، عدم تمایل به مشارکت در ساکنین محله، عدم توجه به آلودگیهای زیست محیطی( دود، صدا )، ترافیک و شلوغی ناشی از حرکت اتومبیلها در کوچهها و خیابانهای کم عرض و فرسوده، مخاطرات انسانی همچون تصادف، ریزدانگی و وسعت کم بافت مسکونی، عدم حضور مسلط عابر پیاده بر وضعیت معبر، عدم توجه به زیباسازی بافت ناکارآمد و قدیمی، کاهش کارایی و محتوای فضاهای عمومی، عدم توجه مدیریت شهری به ایجاد فضای امن و ایمن برای حضور شهروندان و احترام به حقوق شهروندی، پاسخگو نبودن بافت موجود در محله گورتان اصفهان در برابر ابعاد مختلف نیازهای کاربری، اجتماعی، معنایی و رفتاری انسانها، عدم توجه به ایجاد نشاط شهروندی، عدم توجه به سیما سازی و زیبایی فضایی بافت فرسوده در این محله کم توجهی به حفاظت از بناهای با ارزش تاریخی در بافت قدیمی محله همچون مسجد جامع گورتان، عدم توجه کافی برنامه ریزان و مدیران شهری به مقولههایی همچون کیفیت زندگی، سرزندگی، سلامت، عدالت اجتماعی، توانایی خوب زیستن و ... در راستای بحث بازآفرینی در محلات شهری، و موارد دیگر انگیزه گردید، تا نگارنده به انجام این پژوهش علاقمند گردد؛ در این خصوص محله گورتان به علت فرسودگی در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و فرهنگی و ...؛ علیرغم قدمت زیاد به دلیل فرسودگی و ناکارآمدی از لحاظ بحرانهای احتمالی(اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و، طبیعی و...) دارای اهمیت میباشد و نیاز به بازآفرینی این بافت ناکارآمد در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی و... ضروری است. از این رو، در پژوهش حاضر با شناسایی محرکهای تأثیرگذار جهت مداخله در بافت محله گورتان با رویکرد بازآفرینی و با توجه به فرسودگی منظر بافتِ قدیم محلۀ گورتان، انتظار میرود؛ رویکرد باز آفرینی، بتواند باعث تحولات اساسی در فضاهای شهری این محدوده شده و احیاء بافت فرسوده در این بافتها را در پی داشته باشد. و با بیان این مسائل بتوان به این معضل شهری پاسخ داد؛ بنابراین در این پژوهش با هدف برنامهریزی محرکهای توسعه در بازآفرینی محله گورتان اصفهان سعی شد، با ارائه و شناخت محرکهای توسعه مؤثر، به بازآفرینی شهری در این محله دست پیدا کرد. این پژوهش به دنبال پاسخ به سؤالاتی همچون: کدام بعد محرکهای توسعه در بازآفرینی محله سنتی گورتان اصفهان مهمتر است؟ و با توجه به مطالعات صورت گرفته کدام بعد و عوامل در بازآفرینی محله گورتان اصفهان اهمیت بیشتری دارد؟ میباشد. بنابراین در این پژوهش سعی در بررسی و برنامهریزی ویژگیها و ابعاد محرکهای توسعه، بازآفرینی شهری و ... در محله گورتان اصفهان، شناسایی محرکهای قابل پیادهسازی در محله گورتان، چگونگی استفاده از این محرکها در فرآیند بارآفرینی محله گورتان و در نهایت تببین نقش محرکهای توسعه بر باز آفرینی محله گورتان شهر اصفهان داریم.
مبانی نظری
محرک توسعه1:
محرکهای توسعه باعث ایجاد پیشرفت؛ روبه رشد و مستمر در امر بازآفرینی و همچنین باعث تحریک در جهت ایجاد توسعههای آتی خواهند شد؛ آنها میتوانند منجر به تشویق طراحان، برنامهریزان و سیاست گذاران شوند تا پتانسیل زنجیرهای تحولات در رشد شهری و بازآفرینی را با هدف ارتقاء تغییر ساختار و نحوۀ توسعۀ شهر به صورت یکپارچه مورد توجه خود قرار دهند(Francin,2015:P 17-22). در واقع محرکهای شهری، استراتژیهای نوین توسعۀ مجدد شهری میباشند که غالباً پروژههایی هستند شامل مناظر یا ساختمانهایی که هدایت توسعۀ شهری و افزایش تعداد استفاده کنندگان در یک ناحیه را در پی خواهند داشت. محرکهای توسعه را میبایست تعدادی پروژه بیان کرد که منجر به احیای بافت شهری میشوند(Jain, Rohracher, 2022: P3). محرک توسعه به عنوان یکی از رویکردهای بازآفرینی، نگاهی جامع به مسائل و مشکلات محلههای ناکارآمد شهری دارد و به دنبال مهمترین نیروی محرک بافت، متناسب با شرایط و سابقۀ تاریخی در جهت احیاء آن است.
معاصرسازی فضاهای شهری کهن، درزمینۀ نوزایی و بازآفرینی شهری مطرح شد و محرکهای توسعۀ شهری، به عنوان اقدامات و عناصر تازهای شناخته شدند، که قادر به باززنده سازی و احیاء عناصر موجود در بافت مرکزی شهرها را، بدون الزام به سرمایهگذاریها و مداخلات گسترده هستند. این محرکها قادر به تأثیرگذاری بر کارکترها، فرم کیفیت عناصر شهری میباشند، که معمولاً زنجیرهای از واکنشهای محرکها را به صورت کنترل شده در بر دارند. علاوه بر این، محرکهای توسعۀ شهری، موجب ارتقاء شرایط کالبدی شهرها؛ و تحولات اقتصادی و اجتماعی نیز میباشند(شیخ شریعتی کرمانی و همکاران، 1400:ص 13)بر این اساس میتوان مزایای آن را در زیر به اختصار بیان کرد: محرکهای توسعه میتوانند به عنوان تولید کننده یا مشارکتکننده در ایجاد توسعههای بلند مدت در مباحث اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بین المللی عمل کنند، محرکهای توسعه میتوانند به بازسازی منطقه از طریق مشارکت، ایجاد اشتغال بلند مدت، جذب سرمایهگذاری در مناطق محروم و افزایش درآمد کسب و کار و مالیات، کمک کنند(Xia et al, 2020: P3).
[1] Catalyst
بازآفرینی شهری1:
واژه بازآفرینی با معادل انگلیسی Regeneration در لغت به معنای "بازتولید طبیعی بخشی از یک تمامیت زنده که در معرض نابودی قرار گرفته است، میباشد"(عزیزی، بهرا، 1396:ص6 به نقل از ؛ Roberts & Sykes,2000:P16). بازآفرینی در لغت نامۀ دهخدا به معنی دوباره آفریدن چیزی است. بازآفرینی شهری، یک اصطلاح عام است که مفاهیم دیگری نظیر بهسازی، نوسازی، بازسازی، مقتدر سازی و روان بخشی شهری را در بر میگیرد. به عبارت دیگر، به مفهوم احیای تجدید حیات و نوزایی شهری و دوباره زنده شدن شهر است(سجاد زاده و همکاران، 1396:ص 5 به نقل از ؛ نوریان و آریانا، 1391:ص16). بازآفرینی شهری مفهومی است، گسترده که با فعالیت در زمینههای مختلف همراه است .بازآفرینی شهری شامل ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی میباشد(پورآقاسی و همکاران، 1400: ص255؛ به نقل از Izadi,1999:P76). بازآفرینی شهری تعاریف بسیاری را در بر میگیرد، به طور کلی بازآفرینی(با تأکید بر جنبههای مختلف بازآفرینی شهری) ؛ به مثابه چشم اندازی یکپارچه و جامع و اقدامی که منجر به حل معضلات و مشکلات شهری میگردد؛ تعریف میشود، که در خصوص ارتقاء پایداری شرایط فیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی محدوده تأکید دارد(تفنگچی مهیاری، 1394:ص 4 به نقل از Roberts,2000). لذا میتوان گفت بازآفرینی فرایندی است، که به ایجاد و خلق فضاهای جدید با حفظ و نگهداری خصوصیات مهم فضاهای گذشته(فعالیتی وکالبدی) میپردازد و با هدف، حفظ خصوصیات با ارزش بافت قدیمی، خلق خصوصیات تازه و جدید، متناسب با نیازهای جدید و مدرن و در نهایت باز تعریف ارزشهای تازه با توجه به ارزشهای گذشته جهت پاسخگویی به نیازهای معاصر و مدرن است(Zhang et al, 2022: P 12). هدف اصلی در روند بازآفرینی، افزایش کیفیت زندگی اجتماع محلی و تضمین مشارکت آنها در این روند است(Erfani,2021:P81). رابرتز در کتاب خود با عنوان"بازآفرینی شهری" بازآفرینی شهری را فرایندی میداند؛ که به خلق فضاهای شهری جدید با حفظ ویژگیهای اصلی(کالبدی و فعالیتی) منجر میشود. بازآفرینی شهری عبارت است از دیدگاهی جامع و یکپارچه و مجموعه اقداماتی که به حل مسائل شهری بیانجامد؛ به طوری که بهبود دائمی در شرایط اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی بافتی که دستخوش تغییر شده، به وجود آورد(Ogas-Mendez, Isoda, 2022: P1). در واقع بازآفرینی، پاسخی به در مقابل چالشهای جدیدی مانند تغییرات ساختاری، جهانی شدن، و عدم تعادلهای فضایی ناشی از رشد لجام گسیخته شهرها است. معاصرسازی تأکید و توجه ویژهای بر مقیاس محلی، کنش متقابل بین مکان زندگی و انسان، تنوع فرهنگی و.. دارد(پورآقاسی و همکاران، 1401: ص 85). احیاء یا بازآفرینی شهری از طریق تخریب، ترخیص و توسعه مجدد، یا از طریق توانبخشی، بازسازی، یا از طریق ترکیبی از این استراتژیها. مجموعه‌ای غنی از نظریه و روشهای تحلیلی جدید در دوران مدرن تکامل یافته است، که منجر به تحقیقات تجربی میشود که احیای بافتهای ناکارآمد شهری را توصیف میکند(Erfani, Roe, 2020: P4).
[1] Regeneratio
پیشینة پژوهش
پیشینه نظری:
لوئس لورس1(2015)، در مقاله خود با عنوان" مناظر فراصنعتی به عنوان محرکهای توسعه شهری" به بررسی بازیابی و احیای مناطق فراصنعتی و صنعتی در مراکز شهری توسط پروژههای توسعه مجدد پسا صنعتی و ادغام در بافت شهری پرداختند. بالابان و کورماز2(2020)، در مقالهای با عنوان" پایداری بازآفرینی شهری در ترکیه" به ارزیابی عملکرد پروژههای بازآفرینی شهری در شمال آنکارا پرداختند، نتایج نشان دهنده حداقل بودن میزان مشارکت در این پروژه بوده است.آرمان میرزاخانی و متیو ترو و...3(2021) در مقاله خود با عنوان" ذینفعان کلیدی و فرآیندهای عملیاتی در بازآفرینی بافتهای شهری تاریخی در ایران" به بررسی روند بازآفرینی بافتهای تاریخی شهری ایران از طریق نقش آفرینی ذینفعان اصلی آن پرداختند. نتایج تضادهای موجود بین ارگان‌های مختلف با مسئولیت در فرآیند بازآفرینی را به دلیل عدم وجود شرح وظایف مدون و کاستی‌های ناشی از عدم مشارکت کافی مردم محلی و سازمان‌های غیردولتی در این فرآیند نشان میدهد. در سال 2023، خیرآبادی و همکاران 4در مقالهای با عنوان" آشنایی با ساز وکار احیای رودخ5انههای شهری از طریق تجربیات زیسته ساکنان(رودخانه عباسآباد همدان)" به تجزیه و تحلیل دادهها در سه دوره مختلف: عملکرد حیات بخشی رودخانه، خراب شدن رودخانه و آشتی مردم با طبیعت از طریق احیای رودخانه پرداختند. کاوش در تجربیات زیسته ساکنان نشان داد که رودخانه در 5 مرحله قابل احیا است: «سازماندهی کالبدی»، «اختلاف مالکیت»، «فرهنگ‌سازی، آزادسازی و شناسایی منطقه بازآفرینی»، «پیشنهاد پروژه و..» در خصوص پژوهشهای داخلی میتوان به مقاله عزیزی و بهرا در سال 1396 با عنوان" نقش پروژههای محرک توسعه در بازآفرینی بافت مرکزی شهرها: نمونه مطالعاتی، بافت تاریخی شهر یزد" اشاره داشت که تحلیل دادههای ثانویه مربوط به 850 بلوک شهری در محیط سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و نرم‌افزارهای تحلیل آماری مشخص کرد؛ مواردی همچون افزایش شأن سکونتی بافت شهری، ارتقاء وضعیت کالبدی مسکن، نوسازی کالبدی بافت فرسوده و ناکارآمد، بهبود وضعیت اقتصادی و فعالیتی شهروندان، تحرک ساخت و سازها در مقیاس خرد، متوسط و بزرگ، و افزایش سرمایهگذاری دولتی، ازجمله عوامل اصلی سنجش نقش پروژههای محرک توسعه در بازآفرینی بافت شهرها، میباشند. واحدی یگانه، مشکینی و محمدی(1401)، در مقاله خود با عنوان" واکاوی نقش پروژههای محرک توسعه در تحقق سیاستهای بازآفرینی"به بررسی محدوده مرکزی شهر سنندج پرداختند؛ نتایج نشان داد؛ به ترتیب ابعاد فرهنگی– اجتماعی با ارزش عددی(۳۸/۳)؛ اقتصادی با ارزش عددی(۹۵/۲)؛ کالبدی- فضایی با ارزش عددی(۹/۲)؛ زیست محیطی با ارزش عددی(۳۵/۲) و مدیریتی با ارزش عددی(۰۲/۲) بیشترین تأثیرگذاری پروژههای محرک توسعه را بر تحقق سیاستهای بازآفرینی محدوده مرکزی شهر سنندج داشتهاند. در این زمینه مرور تجربههای تاریخی بیانگر غلبهی انگیزههای اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و.. است. محرکهاي توسعه به عنوان بستر کارکردهاي اجتماعي و اقتصادي، سبب افزايش انگيزهی مشارکت در فرآيند بهسازي و نوسازي و همچنين سبب ايجاد تمايل بخش خصوصي به سرمايه گذاري در بافت مورد نظر ميشود. در رويکرد محرک توسعه بدون نياز به مداخلات و سرمايه گذاريهاي وسيع، تأثيرات بر کاربريهاي موجود را ميتوان مشاهده کرد.در این پژوهش سعی شده است، با بررسی و واکاوی وضع موجود محله گورتان اصفهان بنا به ظرفیتهای آن در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، تاریخی و ...، ابعاد مختلف محرکهای توسعه در سه مقیاس کوچک، متوسط، بزرگ را با رویکرد بازآفرینی شهری مورد بررسی قرار داد، پژوهش حاضر به لحاظ روش و سطح مطالعه در مقیاس خرد و محلی با پیشینه بررسی شده تفاوت دارد.
[1] Luís Loures
[2] Korkmaz, Balaban
[3] Mirzakhani, Turró, Jalilisadrabad.
[4] Khairabadi, Shirmohamadi, Sajadzadeh.
پیشینه عملی:
تجارب عملی متعددی در سالهای گذشته در زمینة بهرهگیری از محرکهای توسعه در جهت بازآفرینی در کشورهای آمریکا، آسیا و اروپا صورت گرفته است. از نمونة این تجارب میتوان به پروژة فرش آبی اشاره داشت، که در سال 1994 در انگلستان شهر نیوکاستل صورت گرفتهکه باز طراحی میدان عمومی از طریق کف سازی منسجم و طراحی شده ، ایجاد مبلمان و تجهیزات روشنایی در خارج از گالریهنری لاین در مرکز شهر نیوکاستل منجر به افزایش 57 درصدی بازدیدکنندگان شد (Palermo,2014:P521-545). در تجربة دیگری در انگلستان با عنوان طرح ققنوس در سال 1997 در شهر کاونتری با طراحی پارک، پل، ورودی محله، پیادهراه، مرمت بناهای تاریخی و همچنین ایجاد خردهفروشیهای متعدد با تغییر کاربری در محلة کاونتری باعث ایجاد حس مکان، هویتمندی، افزایشکیفیت زندگی، ایجاد فرصت برای برگذاری کنسرتها و نمایشهای خیابانی و دیگر رویدادهای فرهنگی که نهایتاً باعث رونق اقتصادی و همچنین افزایش جمعیت شد، همراه بود(Phoenix Initiative Coventry,2003:p 1-10). در سال 1970 در آمریکا شهر منهتن پروژهای با عنوان سوهو در محلة سوهو از طریق برگذاری کنسرت، نمایشگاه و گالری منجر به افزایش خرید و فروش، افزایش قیمت زمین، افزایش سرزندگی در محله شد(Ranney,2012:P23). در تجربهای مشابه دیگر در سالهای 2008 تا 2000 در ژاپن پروژهای با عنوان کافه هنر سنبا از طریق برگذاری رویدادهای هنری مانند برگذاری فستیوالهای موسیقی بومی و کنسرتهای بینالمللی صورت گرفته است که منجر به افزایش مشارکت، افزایش تعامل میان مردم و دولت، ایجاد سرزندگی، رونق اقتصادی، افزایش جمعیت در سطح محدوده شده است(kana,2012:p151-163).در سالهای 2011 تا 2013 در کره پروژة هنری ساملای واقع در روستای جئولا از طریق احداث گالریها،نمایشگاهها، تغییر کاربری تعدادی از بناها به کافه،کارگاههای آموزشی،کتابخانه و موزه باعث افزایش جمعیت، رونق اقتصادی، ایجاد مشارکت شد(Kim,2015:p 337-342). در سال 2010 نیز در کشور مالزی پروژههای متنوعی در خصوص استفاده از گونههای مختلف هنر عمومی مانند نقاشی دیواری، مجسمه و المان، مبلمان، استفاده از گیاهان رونده در جدارههای شهری طراحی شد که باعث افزایش مشارکت، افزایش تعامل میان مردم و دولت و شرکتهای خصوصی، جذب گردشگر، افزایش تجمعپذیری، ایجاد سرزندگی شد(Jasmi and Nik Mohamad,2016:872-880, Omar et al,2016:515-524, Bakar et al, 2014: 230-241).
مدل مفهومی:
بر اساس مطالعات انجام گرفته در دو حوزه بازآفرینی شهری و محرکهای توسعه و با توجه به پیشینهی مورد بررسی و تجارب عملی که در پژوهش حاضر صورت گرفت؛ شاخصهای مطرح از دید صاحبنظران و اندیشمندان مختلف در دو بعد بازآفرینی شهری و محرکهای توسعه منطبق با سؤال اصلی پژوهش استخراج گردید و در شکل 1 به صورت مدل مفهومی پژوهش به صورت شماتیک تبیین گردید. همچنین در جدول شماره2 و 3 مستندسازی شاخصها قابل مشاهده میباشد.
شکل1. مدل مفهومی پژوهش
جدول 2. مفهوم یابی معیارها و شاخصهای مرتبط با باز آفرینی شهری
| بعد | شاخصها | گویهها | مستندسازی شاخصها | بعد | شاخصها | گویهها | مستندسازی شاخصها |
1 | اجتماعی-فرهنگی | مشارکت | مشارکت در بازسازی منزل شخصی، جمع آوری زباله،آموزش و یادگیری، | Ramati(1981), Hull(2000), Gezici & Kerimoglu(2010), Uysal(2015), ، امینزاده و دادرس(1391)، Roberts, P., Ravetz, J. and George(2009), Evans(2005),، مالکی و شبانی(1399)، DCMS,2004، برهانیان طرقی(1396)، Sharon Zukin(1995), Richard Florida(2002),، مومنی(1389)، Unwto(2005), ، رهنمایی و همکاران(1390)، | کالبدی | حس مکان | ضریب ماندگاری، احساس تعلق خاطر،زیست با عزت، | اسعدی و همکاران(1399)، Hull(2000), Evans(2005), ، آقایی و هاشمی(1399)،وارثیو همکاران(1390)، Janson & rabak(1986),، روستا و همکاران(1387)، شیعه و عیپور(1389)، |
2 | روابط اجتماعی | تمایل به گپ و گفت و گو، برقراری تعاملات مثبت، | خوانایی | وجود کاربریها،فعالیتها و بناهای ممتاز، وجود علائم و نقشههای مسیریابی خوانا، | ||||
3 | هویت | احساس افتخار و رضایت،وجود ساختمانهای خاص و منحصر به فرد، تعلق خاطر و هویت، | کیفیت مکان | کیفیت تناسبات بصری، اقلیم مناسب، | ||||
4 | آسایش و راحتی | کیفیت معماری ابنیه-تأسیسات شهری و پیادهروها، امنیت و راحتی حضور کهنسالان-کودکان- زنان در ساعات مختلف، شلوغی محله، | امکانات محیطی | امکانات بهداشتی مناسب، مبلمان شهری مناسب، | ||||
5 | اقتصادی | بهرهوری و ایجاد فرصتهای شغلی | توانمندسازی شهروندان و مدیریت کسب وکارهای محلی، وجود فرصتهای شغلی در سطح محله | Harvey( 1998), ، پاکزاد (1393)، اسعدی و همکاران(1399)، Uysal(2015), Khan,S. Woo,M. Nam,K & Chathoth,P.K(2017), Evans(2005), Sudipta et al(2010), | جذابیت | وجود فضاهای جذاب محلی، جذابیت فضاهای عمومی محله | ||
6 | شکوفایی اقتصادی | سرمایهگذاری و تخصیص اعتبارات ، وجود مراکز و شرکتهای مرتبط با مشاغل خانگی و... | سرزندگی | برگذاری رویدادهای ورزشی-فرهنگی و هنری، حضورپذیری گروههای اجتماعی، امکان حضور و انجام فعالیتهای شاد، | ||||
7 | تنوع فعالیتهای تجاری | وجود مراکز خرید، رستوران و غدذاخوریهای متنوع،تنوع فعالیتهای اقتصادی و تجاری در سطح محله | دسترسی | توزیع ایستگاههای تاکسی و اتوبوس، روانسازی عبور و مرور وسایل نقلیه موتوری،روانسازی عبور و مرور وسایل نقلیه غیر موتوری،رضایت از ترافیک محلی، کیفیت پیادهروها،دسترسی به پارکینگ، | ||||
8 | زیست محیطی | بهداشت و سلامت محیط | صرفه جویی(آّب،برق،و..)،تفکیک زبالهها در منزل،پاکیزگی فضاهای عمومی،دفع آبهای سطحی و فاضلاب، | حجازی و جوادی(1399)،موسوی و همکاران(1396)، مخدوم(1385)،عابدینی و همکاران(1399)،فیروزی و همکاران(1392)،ابراهیمی فینی(1387)، فتاحی و فتحزاده(1391) Shresthaet al(2007), | تنوع | پتانسیل محلی برای افزایش عملکردها و فعالیتهای گوناگون، پاسخگویی کاربریهای موجود، تنوع مراکز خرید، درمانی و خدماتی 24 ساعته، | ||
9 | کاهش آلایندگیها | مناسب بودن وضعیت آلودگی(شنیداری، هوا، بصری)،وجود فضای سبز مناسب، بازیافت ضایعات و جمعآوری زبالههای محلی |
مأخذ: یافتههای پژوهش(1402)
جدول3. مفهوم یابی شاخصهای مرتبط با محرکهای توسعه شهری
| شاخص | گویهها | مستندسازی شاخصها |
1 | محرک توسعه در مقیاس بزرگ(فضای عمومی) | ایجاد پارک منحصر به فرد در مرکز محله،محوطه سازی فضاهای باز، ایجاد پیادهراهها، مارکز حمل و نقل عمومی | سرخیلی،رفیعیان و تقوایی(1396)، Zakharova(2013), , Douglas(2005), Flyvbjerg(2012-2014) ,Bruzeliu, Rothengatte(2003), Altshule, Luberoff(2003), Orueta, Fainstein(2008), عزیزی، بهرا(1399)،
|
2 | محرک توسعه در مقیاس متوسط(ساختمان) | فروشگاه و مراکز تجاری، کافه و رستوران‌ها،فرهنگسراها، مدرسه، آموزشگاه، کتابخانه، | |
3 | محرک توسعه در مقیاس کوچک(هنر عمومی) | درختکاری و استفاده از گیاهان، مبلمان و تجهیزات روشنایی، هنرهای عمومی، نمایشگاه و جشنواره و فستیوال، نقاشی دیواری، |
روششناسی
این تحقیق از لحاظ هدف؛ کاربردی است، و از جنبۀ ماهیت و اهداف درونی از جمله تحقیقات توصیفی-تحلیلی به شمار میآید، چرا که به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایي وضعیت مسأله میپردازد. در این تحقیق، از مطالعهی اسناد کتابخانهای استفاده شد. در بخش تجزیه و تحلیل اطلاعات جمعآوری شده از نرم افزارهای SPSS جهت تجزیه و تحلیلهای آماری استفاده شد، که علاوه بر استخراج دادههای توصیفی برای مقایسه وضعیت بازآفرینی شهری در محله گورتان از آزمونهای آماری دیگر همچون تحلیل واریانس یکطرفه،T دوگروه مستقل و T تک نمونهای و معادلات ساختاری به کمک نرم افزار Smart PLS استفاده شد. با توجه به ماهیت پژوهش؛ جامعه آماری شامل کلیه شهروندان بالای 15 سال ساکن در محله گورتان واقع در منطقه 9 شهرداری اصفهان میباشند، که درک مناسبی از محرکهای توسعه داشته باشند، که تعداد آنها طبق آمار(سال 1395) 2917 نفر میباشند؛ با استفاده از فرمول کوکران 386 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای دستیابی به اهداف تحقیق، 17 شاخص در چهار بعد بازآفرینی شهری، شامل بعد اجتماعی فرهنگی( چهار شاخص: مشارکت، روابط اجتماعی، هویت، آسایش و راحتی)، بعد کالبدی(هشت شاخص: حس مکان، خوانایی، کیفیت مکان، امکانات محیطی، جذابیت، سرزندگی، دسترسی، تنوع)، بعد اقتصادی(سه شاخص: بهرهوری و ایجاد فرصتهای شغلی، شکوفایی اقتصادی، تنوع فعالیتهای تجاری) بعد زیست محیطی(دو شاخص: بهداشت و سلامت محیطی، کاهش آلایندگیها)؛ در قالب 59 گویه و محرکهای توسعه در سه مقیاس بزرگ( فضاهای عمومی)، متوسط( ساختمانها) و مقیاس کوچک( هنر عمومی) در قالب 14 گویه استخراج شد، و توسط پرسشنامه محقق ساخته مورد سنجش واقع شد. از اعتبار صوری برای ارزیابی و سنجش روایی پرسشنامه و از آزمون آلفای کرونباخ نیز جهت سنجش میزان پایایی شاخصها استفاده شد(جدول شماره4).
جدول4. نتایج آلفای کرونباخ برای شاخص بازآفرینی شهری
ردیف | ابعاد بازآفرینی | آلفای کرونباخ | نام شاخص | آلفای کرونباخ | تعداد نمونه |
1 | بعد اجتماعی-فرهنگی | 737/0 | مشارکت | 768/0 | 386 |
2 | روابط اجتماعی | 750/0 | 386 | ||
3 | هویت | 741/0 | 386 | ||
4 | اسایش و راحتی | 749/0 | 386 | ||
5 | بعد کالبدی | 756/0 | حس مکان | 762/0 | 386 |
6 | خوانایی | 765/0 | 386 | ||
7 | کیفیت مکان | 759/0 | 386 | ||
8 | امکانات محیطی | 762/0 | 386 | ||
9 | جذابیت | 769/0 | 386 | ||
10 | سرزندگی | 735/0 | 386 | ||
11 | دسترسی | 768/0 | 386 | ||
12 | تنوع | 745/0 | 386 | ||
13 | بعد اقتصادی | 760/0 | بهرهوری و ایجاد فرصتهای شغلی | 767/0 | 386 |
14 | شکوفایی اقتصادی | 749/0 | 386 | ||
15 | تنوع فعالیتهای تجاری | 779/0 | 386 | ||
16 | بعد زیست محیطی | 711/0 | بهداشت و سلامت محیطی | 764/0 | 386 |
17 | کاهش آلودگیها | 758/0 | 386 | ||
شاخص ترکیبی بازآفرینی شهری(متغیر وابسته) | 761/0 | 386 | |||
مأخذ: نتایج پژوهش، 1402
جدول 5. نتایج آلفای کرونباخ برای شاخص محرک توسعه
ردیف | نام شاخص | آلفای کرونباخ | تعداد نمونه |
1 | محرکهای توسعه در مقیاس بزرگ(فضاهای عمومی) | 821/0 | 386 |
2 | محرکهای توسعه در مقیاس متوسط(ساختمانها) | 734/0 | 386 |
3 | محرکهای توسعه در مقیاس کوچک( هنر عمومی) | 780/0 | 386 |
شاخص ترکیبی محرک توسعه(متغیر مستقل) | 765/0 | 386 | |
مأخذ: نتایج پژوهش1402
محدوده مورد مطالعه
مطابق با اطلاعات جمعیتی سال 1395 آمارنامه شهر اصفهان، محله گورتان واقع درمنطقه 9 شهرداری(در غرب شهر اصفهان) با جمعیتی معادل 2917 نفر و مساحتی برابر با 369018 متر مربع؛ دارای تراکم 79 (نفر در هکتار)؛ در مجاورت محلههای زهران و نصر آباد در جنوب، آزادان در غرب، بهارانچی در شرق، کوهانستان در شمال شرقی و جنیران-لادان در شمال میباشد(آمارنامه شهر اصفهان،1395:ص 94).
شکل 2. موقعیت محله گورتان، 1402
بحث و یافتههای پژوهش
در این بخش از پژوهش ابتدا به بررسی و مقایسه تفاوت بین میزان تحصیلات و میل به بازآفرینی به وسیله آزمون آنالایز واریانس، سپس به بررسی وضعیت میزان اعتقاد به بازآفرینی شهری و محرکهای توسعه در بین شهروندان محله گورتان به وسیله آزمون T تک نمونهای، بررسی پروژههای محرک توسعه(در سه مقیاس بزرگ، متوسط و کوچک) با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه و در نهایت به بررسی و تبیین مدل پژوهش از طریق معادلات ساختاری به کمک نرم افزارSmart PLS پرداخته شد.
وضعیت میزان اعتقاد به محرکهای توسعه در بین شهروندان محله گورتان
جدول 6. میزان اعتقاد به محرکهای توسعه از دید پاسخگویان
شاخص | نمونه | میانگین | انحراف معیار | میانگین رتبهای | سطح معناداری | آماره T | Test value(حد متوسط) | فاصله اطمینان | ||
حد پایین(Lower) | حد بالا (Upper) | |||||||||
محرکهای توسعه | 386 | 25/3 | 743/0 | 251/0 | 000/0 | 644/6 | 3 | 18/0 | 33/0 | |
منبع: یافتههای پژوهش 1402
بررسی میزان اعتقاد به بازآفرینی در بین شهروندان محله گورتان
جهت سنجش و بررسی وضعیت اعتقاد به بازآفرینی شهری در بین شهروندان محله گورتان از آزمون T تک نمونهای استفاده شده است. یافتههای جدول زیر نشان میدهد، که سطح معناداری به دست آمده از آزمون مذکور کمتر از 05/0 بوده است(P<0/05). در نتیجه از دید پاسخگویان در سطح 95 درصد اطمینان تفاوت معناداری در خصوص بازآفرینی شهری در این محله وجود دارد. و در مقایسه با میانگین مبنا(3) میتوان ادعا نمود، که بازآفرینی شهری، از نظر شهروندان محله گورتان با میانگین95/1 وضعیت مناسبی ندارد(جدول7 ).
جدول 7. میزان اعتقاد به بازآفرینی شهری از دید پاسخگویان
شاخص | نمونه | میانگین | انحراف معیار | میانگین رتبهای | سطح معناداری | آماره T | Test value(حد متوسط) | فاصله اطمینان | |
حد پایین(Lower) | حد پایین(Lower) | ||||||||
بازآفرینی شهری | 386 | 95/1 | 439/0 | 049/1- | 000/0 | 999/46- | 3 | 049/1- | 01/1- |
منبع: یافتههای پژوهش،1402
بررسی تأثیر پروژههای محرک توسعه در بازآفرینی شهری
برای مطالعه تأثیر همزمان محرکهای توسعه بر روی متغیر وابسته(بازآفرینی شهری) از تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شده است. برای این منظور، ابتدا متغیر بازآفرینی شهری به عنوان متغیر وابسته و محرکهای توسعه در 3 مقیاس بزرگ، متوسط و کوچک به عنوان متغیرهاي مستقل وارد شده و با روش گام به گام مورد مطالعه قرار گرفتهاند
جدول8. نقش پروژههای محرک توسعه در سه مقیاس(بزرگ، متوسط و کوچک) در بازآفرینی شهری
متغیرها | R(ضریب همبستگی) | R Square (ضریب تعیین) | B | ßeta | t | Sig |
مقدار ثابتConstant | 657/0 | 432/0 | 595/0 | *** | 751/6 | 000/0 |
محرکهای توسعه در مقیاس بزرگ | 130/0 | 254/0 | 236/6 | 000/0 | ||
محرکهای توسعه در مقیاس متوسط | 283/0 | 482/0 | 740/10 | 000/0 | ||
محرکهای توسعه در مقیاس کوچک | 041/0 | 093/0 | 160/2 | 031/0 |
منبع: یافتههای پژوهش 1402 Sig=0/000
F=96/755
Mean Square= 10/660
بر اساس نتایج و اطلاعات مندرج در جدول فوق(جدول8)، میتوان گفت: درمیزان تحقق بازآفرینی شهری از روی محرکهای توسعه در 3 مقیاس بزرگ، متوسط و کوچک که وارد معادله رگرسیونی شده از آنجایی که ضریب همبستگی(R=0/657) و ضریب تعیین(R Square=0/432) محاسبه شد، لذا باید اذهان داشت، که مدل رگرسیونی مناسب میباشد. نزدیکی این مقادیر به ۱، بیانگر رابطه قویتر بین متغیر مستقل و وابسته پژوهش میباشد؛ و نشان دهنده پوشش درصد بیشتری از تغییرات متغیر وابسته در مدل رگرسیونی میباشد.
با توجه به برآورد خصوصیات و ضرایب مرتبط با آزمون در جدول 8، مقدار ثابت Constant در مدل رگرسیونی با مقدار 595/0 و مثبت بودن همه ابعاد محرکهای توسعه با توجه به کوچکتر بودن سطح معناداری(Sig) تمامی مقادیراز 05/0 فرض صفر بودن آنها رد شد. که تأیید کننده مناسب بودن مدل رگرسیونی میباشد. به منظور بررسی ضرایب اهمیت متغیر مربوطه در مدل رگرسیونی با توجه به ستون Beta هر ضریبی که بزرگتر باشد، در مدل رگرسیونی از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است. به این ترتیب مشخص میشود، که محرکهای توسعه در مقیاس متوسط(Beta=0/482) بهترین متغیر برای پیش‌گویی متغیر وابسته(بازآفرینی شهری) است. محرکهای توسعه در مقیاس بزرگ(Beta=0/254) و محرکهای توسعه در مقیاس کوچک(Beta=0/093)، به ترتیب از لحاظ تأثیرگذاری بر بازآفرینی شهری در جایگاه بعدی قرار میگیرند.بنابراین فرضیه اول فرعی پژوهش حاضر مبنی بر "پروژههای متوسط مقیاس نقش بیشتری در بازآفرینی محله گورتان دارد." مورد تأیید قرار گرفت.
معادلات ساختاری
مدل اندازهگیری، در مدل PLS، به دو دسته گویههای ترکیبی و گویههای انعکاسی تقسیم میشوند، که بعد از آزمون مدل بیرونی و تأیید پایایی و روایی(مدلهای اندازهگیری پژوهش)، مدل ساختاری یا درونی پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. با استفاده از معیارهای آماره t، ضریب تعیین و ضریب مسیر برای ارزیابی مدل استفاده گردید. مدل مفهومی آزمون شده در حالت استاندارد یا الگوریتم PLS و ضریب مسیرها در شکل شماره 2 ارائه شد، که اعداد مشخص شده بر روی مسیر ابعاد، شاخصها و گویهها با یکدیگر مشخص میباشند، این اعداد نشان دهنده میزان بتای استاندارد شده در مدل رگرسیون یا ضریب همبستگی دو گویه و شاخص هستند؛ که برای بررسی و سنجش میزان تأثیر مستقیم یک متغیر بر متغیر دیگر ارزیابی میشوند. اعدادی که بر روی مسیر بین معرفها و گویهها مشخص میشوند؛ در مدلهای انعکاسی بیانگر بارعاملی میباشد. و اعداد داخل هر دایره نشان دهنده ضریب تعیین(R2) گویه اصلی میباشد و مقدار آن همیشه بین صفر و یک در حال تغییر میباشد. همانطور که در جدول شماره 9 مشاهده میشود، برای متغیرهای مکنون برونزا یا مستقل مقدار R2 ارائه نمیگردد. با توجه به مقدار R2 محاسبه شده برای متغیر محرکهای توسعه(780/0) و برای بازآفرینی(720/0) این مقدار در سطح مطلوب قرار دارد. در تحلیل ضریب تعیینِ، چهار بعد مؤثر بر بازآفرینی در محله گورتان اصفهان میتوان گفت؛ با توجه به اینکه برای متغیرهای مکنون(پنهان)، ضریب R2 ارائه نمیشود؛ و مقدارR2 یا ضریب تعیین برای متغیر بازآفرینی برابر با 720/0 میباشد، و با توجه به اینکه مقدار آن بین صفر و یک تغییر میکند، میتوان گفت این مقدار در سطح مطلوبی قرار دارد. از آنجا که ضریب تعیین بر حسب درصد بیان میشود، و با توجه به اینکه تفسیرR2 معمولاً برحسب درصد بیان میشود؛ میتوان اینگونه اذعان داشت؛ محرکهای توسعه(متغیر وابسته) 0/72 درصد از واریانس متغیر بازآفرینی(متغیر مستقل یا پیشبین) را دارا است.
جدول9. مقدار ضریب تعیین،ضریب رگرسون،آلفا کرونباخ در متغیرهای تحقیق
ابعاد | آلفا کرونباخ | ضریب رگرسیون | متغیر | R2 ضریب تعیین |
اجتماعی- فرهنگی | 118/0 | 118/0 | بازآفرینی | 720/0 |
کالبدی- فیزیکی | 442/0 | 442/0 | ||
/اقتصادی | 266/0 | 266/0 | ||
زیست محیطی | 341/0- | 193/0 | ||
محرکهای توسعه بزرگ مقیاس | 568/0 | 429/0 | محرکهای توسعه | 780/0 |
محرکهای توسعه متوسط مقیاس | 426/0 | 214/0 | ||
محرکهای توسعه کوچک مقیاس | 698/0 | 519/0 | ||
محرک توسعه | 218/0 | |||
منبع: یافتههای پژوهش، 1402
با توجه به اینکه ضریب رگرسیون همواره بین1- تا 1+ تغییر میکند، در تحلیل ضریب رگرسیون چهار بعد؛ اجتماعی-فرهنگی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی، تأثیر گذار بر بازآفرینی شهری در محله گورتان اصفهان، توسط Smart PLS میتوان گفت؛ ضریب رگرسیون حاکی از ارتباط قوی بین 4 بعد یاد شده با بازآفرینی هست، به این معنی که به عنوان مثال؛ انتظار داریم در جامعه آماری به ازای یک واحد افزایش در مقیاس انحراف معیار، در بعد کالبدی به طور متوسط، متغیر بازآفرینی 442/0 انحراف معیار افزایش پیدا کند. همچنین در 3 بعد دیگر این مقدار به طور متوسط، برابر با 118/0 در خصوص بعد اجتماعی-فرهنگی، 262/0 در بعد اقتصادی و 193/0 در بعد زیست محیطی میباشد. این آمار در خصوص متغیر محرکهای توسعه در سه مقیاس بزرگ، متوسط، کوچک نیز حاکی از ارتباط قوی این 3 مقیاس محرکهای توسعه و تأثیر بالای آنها میباشد؛ به ازای یک واحد افزایش در مقیاس انحراف معیار، در محرکهای توسعه بزرگ مقیاس به طور متوسط متغیر کلی محرکهای توسعه، 429/0 انحراف معیار افزایش میابد. به ازای یک واحد افزایش در مقیاس انحراف معیار، در محرکهای توسعه متوسط مقیاس به طور متوسط، متغیر محرک توسعه214/0 انحراف معیار دارای افزایش میباشد. همچنین این مقدار برای محرکهای توسعه در مقیاس خرد یا کوچک نیز برابر با 519/0 میباشد؛ یعنی به ازای یک واحد افزایش محرکهای کوچک مقیاس به طور متوسط، متغیر محرکهای توسعه 519/0 انحراف معیار افزایش پیدا میکند. نکتهای که حائز اهمیت میباشد، این است که این ضرایب(ضریب تعیین و ضریب رگرسیون) با صفر دارای تفاوت معنادار هستند، یا خیر؟ که برای بررسی تفاوت معناداری، با توجه به این که مدل سازی واریانس محور از انواع روشهای ناپارامتریک محسوب میگردد، میتوان معناداری ضرایب و فواصل اطمینان آنها را، از طریق ضرایب احتمال خطای نوع اول و فاصله اطمینان به وسیله خودگردانسازی(دستورBootstrapping) به دست آورد، به این معنی که در جامعه آماری ما بر حسب این ضریب، تأثیر پارامترهای اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی بر متغیر بازآفرینی؛ و پارامترهای محرکهای توسعه( در سه مقیاس بزرگ، متوسط، کوچک) بر متغیر محرک توسعه و در نهایت تأثیر متغیر محرک توسعه بر بازآفرینی شهری؛ در تکنیک خود گردانسازی در مجموع این ضریب دارای تفاوت معنا داری(مساوی یا کوچکتر از 0001/0) با صفر میباشد؛ که با اطمینان 95 درصد میتوان عنوان کرد؛ در جامعه آماری ما، ضریب تأثیر برابر با صفر نمیباشد. بنابراین تفاوت این ضریب با صفر معنادار است، و اثر 4 بعد(اجتماعی، اقتصادی،کالبدی و زیست محیطی) بر بازآفرینی و اثر سه پارامتر محرک توسعه(در سه مقیاس بزرگ، متوسط و کوچک) بر متغیر محرک توسعه، یک اثر معنادار در نمونه آماری میباشد، لذا انتظار داریم در جامعه آماری نیز چنین اثری داشته باشد. نتایج تفاوت مقدار ضریب ما در جامعه آماری با فواصل اطمینان در حالت تصحیح شده نشان میدهد؛ که این ضریب با فاصله اطمینان 95 درصد در جامعه آماری ما برای بعد کالبدی عددی بین 576/0 و 300/0 میباشد و فقط 5 درصد احتمال دارد که این ضریب از عدد 300/0 کوچکتر و یا از عدد 576/0 بزرگتر باشد، در بعد اجتماعی- فرهنگی این ضریب با توجه به مقدار سطح معناداری قابل اعتنا نمیباشد، و در بعد زیست محیطی038/0 تا 305/0، و در بعد اقتصادی 158/0 تا 362/0 میباشد، که نشاندهنده این موضوع است، که در سطح 95 درصد اطمینان و با احتمال تنها 5 درصد خطا، مقدار این ضریب برای جامعه آماری ما در خصوص متغیر بازآفرینی شهری از 158/0 کوچکتر و از عدد 362/0 بزرگتر میباشد. درمجموع با توجه به معنادار بودن ضرایب رگرسیون و ضریب تعیین میتوان نتیجه گرفت؛ 4 بعد(اجتماعی،اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی) بر بازآفرینی محله گورتان تأثیر گذار میباشند. در خصوص محرکهای توسعه با مقیاس بزرگ این مقدار بین 303/0 تا 541/0، محرکهای توسعه با مقیاس متوسط بین 097/0 تا 359/0 ، محرکهای توسعه با مقیاس کوچک بین 395/0 تا 613/0 میباشد و در نهایت متغیر محرکهای توسعه نیز با فاصله اطمینان بین 079/0 تا 362/0 در سطح 95 درصد اطمینان بر بازآفرینی محله گورتان اصفهان با ضریب مسیر 519/0 تأثیرگذار میباشد.
جدول10. مقدار ضریب مسیر برای ابعاد و شاخصهای بازآفرینی شهری و محرکهای توسعه
رابطه | ضریب مسیر | آماره T | سطح معناداری | فواصل اطمینان | نتیجه | ||
اجتماعی-فرهنگی -> بازآفرینی | 118/0 | 572/0 | 117/0 | 033/0- | 272/0 | رد | |
کالبدی-فیزیکی -> بازآفرینی | 442/0 | 220/6 | 000/0 | 300/0 | 576/0 | تأیید | |
اقتصادی-> بازآفرینی | 266/0 | 134/5 | 004/0 | 158/0 | 362/0 | تأیید | |
زیست محیطی-> بازآفرینی | 193/0 | 862/2 | 000/0 | 038/0 | 305/0 | تأیید | |
محرکهای توسعه بزرگ-> محرک توسعه | 218/0 | 253/7 | 000/0 | 303/0 | 541/0 | تأیید | |
محرکهای توسعه متوسط-> محرک توسعه | 429/0 | 999/2 | 003/0 | 097/0 | 359/0 | تأیید | |
محرک توسعه کوچگ -> محرک توسعه | 214/0 | 350/9 | 000/0 | 395/0 | 613/0 | تأیید | |
محرک توسعه -> بازآفرینی | 519/0 | 060/3 | 002/0 | 079/0 | 362/0 | تأیید | |
منبع: یافتههای پژوهش، 1402
با توجه به سطح معناداری در جدول شماره 7 رابطه اول(اجتماعی-فرهنگی-> بازآفرینی) وضعیت قابل قبولی را ندارد، که در خصوص مقادیر T ، که قابل مقایسه با مقدار ثابت 96/1 میباشند؛ با توجه به بزرگتر بودن بقیه روابطه دیگر از 96/1میتوان نتیجه گرفت، که دارای تفاوت معنادار با صفر هستند؛ که بزرگتر بودن آنها یعنی با اطمینان حداقل95 درصد ضریب رگرسیون با صفر، دارای تفاوت معنادار میباشد. نتایج این بخش به‌گونه‌ای که در تمام شاخصها با اثرات مستقیم دارای ضریب مشخص هستند، در بین ابعاد بازآفرینی شهری بعد کالبدی بییشترین ضریب و تأثیر را در بازآفرینی محله گورتان دارد؛ و بعد اقتصادی و زیست محیطی نیز به عنوان عامل محرک و میانجی در ردههای بعدی اثرگذاری قرار دارد. شاخص محرکهای توسعه در مقیاس کوچک با 350/9 بیشترین تأثیر را در متغیر محرک توسعه ایفا میکند؛ در حالی که محرکهای توسعه در دو مقیاس بزرگ ومتوسط به ترتیب به عنوان عاملهای محرک و میانجی نقش دارند. همچنین متغیر محرک توسعه با 060/3 بر متغیر بازآفرینی شهری تأثیرگذار است.
شکل2. مدل اندازهگیری تحقیق در حالت معناداری معادلات ساختاری
(مآخذ: یافتههای پژوهش،1402)
نتیجه گیری و پیشنهادها
رویکرد بازآفرینی شهری و بهرهگیری از پروژههای محرک توسعه در شهرها، یکی از الویتهای برنامهریزی در سالهای اخیر بوده است. این تحقیق بر آن بود، تا رویکردی جدید را در ارتباط با مطالعه محله گورتان اصفهان با کاربست شاخصهای مختلف بازآفرینی در قالب ابعاد اجتماعی-فرهنگی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی و پروژههای محرک توسعه در سه مقیاس بزرگ، متوسط و کوچک ارائه نماید. فضاهای نامرغوب و نا امن، معابر کم عرض، ناهنجاریهای مکانی و معماری، مشکلات دفع زباله، فاضلاب و تراکم جمعیت در فضاهای کوچک، از جمله مشکلات اصلی بافت محله گورتان است. این امر به دلیل ضعف ساختار، عملکرد و مهاجرت روستاییان؛ موجب رها شدن منطقه توسط ساکنین اصلی و تخریب و فرسایش بیشتر بافتهای قدیمی این محله شده است. پژوهش حاضر از لحاظ نتایج همسو با پژوهشهای بررسی شده در پیشینه داخلی و خارجی میباشد، که تأیید کننده نقش انکارناپذیر و مهم محرکهای توسعه در بازآفرینی شهری میباشد. اندیشمندانی مانند، لوئس لورس(2015)، بالابان و کورماز(2020)، خیرآبادی(2023)، عزیزی و بهرا(1396)،مشکینی و همکاران(1401) و دیگران همگی بر اهمیت مفهوم بازآفرینی شهری و محرکهای توسعه، تأکید دارند، در نهایت با توجه به ساختار اصلی پژوهش حاضر و یافتههای آماری و تحلیلهای صورت گرفته، میتوان موارد زیر را نتیجهگیری کرد:
- بازآفرینی شهری دارای ویژگیهای ذاتی میباشد؛ که آن را به عنوان یک عنصر فضایی، مستعدِ تغییرات در مقیاسهای متفاوت محلی، شهری و فراشهری میکند. فضاهای شهری مهم در محله گورتان، بسیار اندک میباشند، که لزوم بکارگیری پروژههای محرک توسعه در بافت این محله در جهت بازآفرینی شهری را دو چندان میکند.
- محرکهای توسعه در کلیت خود، باعث ارتقاء عملکرد و ساختار بافت ناکارآمد شهری میگردند، که با تعمیم این ویژگی به کاربریهای مختلف در سطح بافت محله گورتان؛ میتوان زمینه ساز بازآفرینی شهری در چهار بعد اجتماعی-فرهنگی، کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی شد.
- مفهوم بازآفرینی شهری با توجه به پتانسیلها و ظرفیتهای نهان توسعه در بافت ناکارآمد محله گورتان میتواند با تعریف پروژههای محرک در سه مقیاس خرد، متوسط و بزرگ در سطح محله گورتان از طریق نیروی محرک اجتماعی-فرهنگی ساکنین برای افزایش کیفیت کالبدی- فضایی، اقتصاد محلی و محیط زیست بهتر در این محله، ضمن حفظ ارزشهای تاریخی بافت محله؛ مطابق با نیازهای روزمره و مدرن ساکنین اقدام به بازآفرینی و خلق مکانها و عملکردهای جدید بپردازد، که در توسعه پایدار این محله در ابعاد مختلف نقشی بسزا ایفا خواهد کرد.
- با توجه به یافتهها و تحلیلهای صورت گرفته میتوان گفت؛ بازآفرینی شهری محله گورتان در همه ابعاد نیاز به برنامهریزی و اجرای طرحها و پروژههای محرک با بهرهگیری از روابط اجتماعی مستحکم و حس تعلق ساکنین، جهت ارتقاء کیفیت محیطی محله دارد.
منابع
1. پورآقاسی، مریم، رجبی، آزیتا، ودایع خیری، رقیه، رضوانی، علی اصغر،(1400)، نقش پروژههای محرک توسعه در تحقق سیاستهای بازآفرینی (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران)، نشریه مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی، دوره 16، شماره 55،ص 267-253.
2. پورآقاسی، مریم، رجبی، آزیتا، ودایع خیری، رقیه، رضوانی، علیاصغر،(1401). نقش پروژههای محرک توسعه در بهبود کیفیت فضاهای شهری (منطقه 12 شهر تهران)، فصلنامه جغرافیا و برنامهریزی چشمانداز زاگرس، دوره 14، شماره 52، صص 83- 106.
3. تفنگچی مهیاری، میلاد،(1394)، بازۀفرینی محلات مرکزی شهر، همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران، یزد، صص 1-15.
4. شیخ شریعتی کرمانی، بهناز، محمد حسینی، محمد، آزادی، زهرا، (1400)، اجرای پروژه های محرک توسعه با تاکید بر بهبود احساس امنیت در فرآیند بازآفرینی شهری (مطالعه موردی: محله ی قلعه محمود شهر کرمان)، ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا . https://civilica.com/doc/1408274
5. عزیزی، محمدمهدی، بهرا، بهاره،(1396)، نقش پروژه های محرک توسعه در بازآفرینی بافت مرکزی شهرها: نمونه مطالعاتی، بافت تاریخی شهر یزد، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره22، شماره4، صص5-16.
6. نعمتی کوتنایی، ناهید، سرور، رحیم، اسدیان، فریده،(1396)، محرک توسعه شهری: مفاهیم و الزامات، جغرافیا(فصلنامه علمی- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران)، دوره جدید، سال پانزدهم، شماره 55، صص321-336.
7. واحدی یگانه، فرید، مشکینی، ابوالفضل، محمدی، اکبر،(1401)، واکاوی نقش پروژه های محرک توسعه در تحقق سیاست های بازآفرینی (مورد مطالعه: محدوده ی مرکزی شهر سنندج)، فصلنامه اقتصاد و برنامه ریزی شهری، دوره 3، شماره 3، صص206-221.
1) Berthold, S, 2015, Urban Catalysts Protagonists of urban transformation in Bangkok’s neighbourhoods, Traditional Dwellings and Settlements Review, 26(1): 100-111.
2) Bakar, N. I. A, Mansor, M., & Harun, N. Z. (2014). Vertical Greenery System as Public Art? Possibilities and Challenges in Malaysian Urban Context. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 153, 230-241.
Dio: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042814054998
3) Bohannon,L,(2004). The urban catalyst concept: toward successful urban revitalization . Master Thesis of Landscape Architecture, VIRGINIA.
4) Cheng, H., Lai,Y., Tong, D.,( 2021), Decoding the decision-making in the new wave of urban redevelopment in China: A case study of a bottom-up industrial land redevelopment in Shenzhen, Journal of Land Use Policy, Vol 111, Doi: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2021.105774.
5) Campbell, Catorina. (2010) Creative Tourism Providing a Competitive Edge, Publisher: Visit Britain.
6) Chen, Y., Zhang, X., Chau, K.W., Yang, L.,(2022). How the institutional change in urban redevelopment affects the duration of land redevelopment approval in China?, Journal of Land Use Policy, vol 119,Pp 106-160.Doi: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.106160.
7) Canelas, P., Noring, L.,( 2022). Governmentalities of land value capture in urban redevelopment, Journal of Land Use Policy, Vol 122, Doi: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.106396
8) Erfani, G.,(2021), Visualising urban redevelopment: Photovoice as a narrative research method for investigating redevelopment processes and outcomes., Journal of Geoforum, Vol 126, Pp 80-90, Doi: https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2021.07.021
9) Erfani, G., Roe, M.,(2020), Institutional stakeholder participation in urban redevelopment in Tehran: An evaluation of decisions and actions, Journal of Land Use Policy, Vol 91, Doi: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104367.
10) Fürst, C., Schürmann, A., Claudia Calò, N., Kleemann, J., Spyra, M., (2021), Protection of peri-urban open spaces at the level of regional policy-making: Examples from six European regions, Journal of Land Use Policy, Volume107, Pages1-13.
11) Francin, K. I. (2015). Urban catalyst. McGill University: School of Urban Planning.
12) Gordin, Valery. & Matetskaya, Marina. (2012) Creative Tourism in Saint Petersburg: the State of the Art, Journal of Tourism Consumption and Practice, Vol.4, No.2, pp.55-68.
13) Han,B., Jin,X., Wang,J., Yin,Y., Liu,Ch., Sun,R., Zhou, Y.,(2022), Identifying inefficient urban land redevelopment potential for evidence-based decision making in China, Journal of Habitat International, Vol 128, Pp101-116. Doi: https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2022.102661
14) Jasmi, M. F., & Mohamad, N. H. N. (2016). Roles of Public Art in Malaysian Urban Landscape towards Improving Quality of Life: Between aesthetic and functional value. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222, 872-880.
https://daneshyari.com/article/preview/1107764.pdf.
15) Jain, M., Rohracher,H., (2022), Assessing transformative change of infrastructures in urban area redevelopments, journal of Cities, Vol 124, Doi: https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103573.
16) Kashef,M., Shafie, M.E.,(2020), Multifaceted perspective on North American urban development, Journal of Frontiers of Architectural Research, Vol9,Pp 467-483,Dio: https://doi.org/10.1016/j.foar.2019.12.006.
17) Korkmaz,C., Balaban,O.,(2020), Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project, Journal of Habitat International, Vol 95, Dio: https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102081.
18) Khairabadi,O., Shirmohamadi,V., Sajadzadeh,H.,(2023), Understanding the mechanism of regenerating urban rivers through exploring the lived experiences of residents: A case study of Abbas Abad river in Hamadan, Journal of Environmental Development, Vol45, Dio: https://doi.org/10.1016/j.envdev.2023.100801.
19) Kana, K. (2012). An experiment in urban regeneration using culture and art in Senba, Osaka’s historic urban center, with a focus on the regeneration of urban space. City, Culture and Society, 3(2), 151-163. Dio: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877916612000185.
20) Kim, J. Y. (2015). Urban Regeneration Utilizing Art: A Case Study of the Samlye Art Village, Korea. International Journal of Multimedia and Ubiquitous Engineering, 10(11), 337-342. https://www.earticle.net/Article/A268257
21) Logan,L.,Attoe,W.,(1989),American Urban Architeture, Catalysts in the Design of Cities, University of California,
22) Landry, C., and Hyams, J., 2012, The Creative City Index: Measuring the Pulse of the City, Comedia, PP. 36-102.
23) Loures,l.,(2015), Post-industrial landscapes as drivers for urban redevelopment: Public versus expert perspectives towards the benefits and barriers of the reuse of post-industrial sites in urban areas, Journal of Habitat International, Vol45, Pp72-81.Dio: https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2014.06.028.
24) Mirzakhani,A., Turró,M., Jalilisadrabad, S.,(2021), Key stakeholders and operation processes in the regeneration of historical urban fabrics in Iran, Journal of Cities, Vol118,Dio: https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.103362.
25) Mouratidis, Kostas,(2021), Urban planning and quality of life: A review of pathways linking the built environment to subjective well-being, Journal of Cities, Volume 115.
26) Ma, Xiaodong, Ying Huang, Xin Li,. (2021), Evaluation of the accessible urban public green space at the community-scale with the consideration of temporal accessibility and quality, Journal of Ecological Indicators, Volume 131, Pages 1-18.
27) Omar, S. S., Sakip, S. R. M., & Akhir, N. M. (2016). Bringing the New to the Old: Urban regeneration through public arts. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234,Pp:515-524. Dio:ttps://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042816315245
28) Ogas-Mendez, A.F., Isoda, Y.,(2022), Obstacles to urban redevelopment in squatter settlements: The role of the informal housing market, Journal of Land Use Policy, Vol 123,Doi: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.106402.
29) Palermo, L. (2014). The role of art in urban gentrification and regeneration: aesthetic, social and economic developments. Il capitale cul tuale. Studies on the Value of Cultural Heritage, (10), 521-545. http://riviste.unimc.it/index.php/cap-cult/article/view/753.
30) Phoenix Initiative Coventry (2003), Client Coventry City Council Completion June 2003,1-10. https://www.coventry.gov.uk/download/downloads/id/19166/gould_report_coventry_planned_april_2009_revision.pdf
31) Ranney, S. (2012). SoHo: Beyond Boutiques and Cast Iron: The Significance, Legacy, and Preservation of the Pioneering Artist Community''s Cultural Heritage.Dio: https://academiccommons.columbia.edu/doi/10.7916/D8VX0PNW
32) Roberts, P. W. & Skyse, H. (2000). Urban regeneration: a handbook, Edited by peter Roberts and Hugh sykes, London, Sag Publications Ltd.
33) UNDP (2018), Creativity and Tourism, New york: the United Nations Development Programme.
34) Xia, Ch., Zhang, A., Gar-On Yeh,(2022), Shape-weighted landscape evolution index: An improved approach for simultaneously analyzing urban land expansion and redevelopment, Journal of Cleaner Production, Vol 244, Doi: https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.118836.
35) Zhang, Z., Liu, Y., Liu, G.,(2022), Rethinking growth coalition in urban village redevelopment: An empirical study of three villages in Zhuhai, China, Journal of Habitat International, Vol 121, Doi: https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2022.102529.
