بررسی تأثیرپذیری سعدی از قرآن‌کریم و نهج‌البلاغه در تعالیم مربوط به عشق و محبت

الموضوعات :

بتول فخراسلام ¹ , رضا موسی آبادی ²

1 - استادیاروعضوهیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور- ایران
2 - دانشجوی دکترای تخصصی زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاداسلامی واحدنیشابور- ایران

تاريخ الإرسال : 24 الأربعاء , جمادى الأولى, 1440 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 05 الثلاثاء , ذو الحجة, 1440

الکلمات المفتاحية: عشق, قرآن, سعدی, نهج‌البلاغه, محبت,

ملخص المقالة :

بی‌تردید عشق و محبّت، چه زمینی و چه آسمانی همواره هستة مرکزی اندیشة شاعران، نویسندگان، عرفا و اندیشمندان در طول تاریخ بوده است، امّا نوع پرداخت و نحوة بیان در آن‌ها یکسان نیست. سعدی نیز به عنوان خداوندگار مسلّمِ غزل عاشقانه و برجسته‌ترین شاعر در حوزة ادبیّات تعلیمی زبان فارسی، بسیاری از مضامین اخلاقی مربوط به عشق و محبّت را در متعالی‌ترین حالت خویش در کلیّات سعدی با تأثیرپذیری از آموزه‌های دینی معرّفی نموده است.این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیرپذیری سعدی از آموزه‌های قرآن‌کریم و نهج‌البلاغه در تعالیم مربوط به عشق و محبت بپردازد. از مهم‌ترین یافته‌های این پژوهش آن است که سعدی عشق زمینی و آسمانی را توأمان دارد و به جایگاهی می‌رسد که این دو به وحدت رسیده و در نهایت راه وصول به حقیقت می‌شوند. عشق در کلام سعدی از عشق به انسان فراتر رفته به تمام کائنات تسرّی پیدا می‌کند و سرانجام به عشق الهی منجر می‌گردد. هم‌چنین سعدی با الهام گرفتن از آموزه‌های دینی، از مفهوم عشق و محبت برای دستیابی به فضایل اخلاقی نیز بسیار بهره برده است.

المصادر:

1. قرآن کریم

2. امام علیَ بن ابیطالب، (1384)، نهج‌البلاغه، محمَد دشتی(مترجم)، تهران: انتشارات الهادی.

3. ابوعلی عثمانی، (1388)، ترجمة رسالة قشیریه، بدیع‌الزمان فروزانفر (مصحح)، تهران: انتشارات علمی.

4. ابراهیمی دینانی، غلامحسین، (1380)، دفترعقل و آیت عشق، تهران: طرح نو.

5. انصاری لاری، محمدابراهیم، (1383)، «عشق سعدی»، دفترهفتم، مجموعه مقالات سعدی‌شناسی، گردآوری کوروش کمالی­سروستانی، شیراز: بنیاد فارسی‌شناسی، صص14-9.

6. ترابی، علی اکبر، (1385)، جامعه شناسی و ادبیات، تهران: قطره.

7. حافظ، شمس‌الدین محمّد،(1380)، دیوان حافظ، محمدقزوینی و قاسم غنی(مصحح)، تهران: اقبال.

8. خمینی(ره)، روح‌الله، (1372)، فرهنگ دیوان اشعار امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).

9. دامادی، سیَدمحمَد، (1379)، شرح عشق وعاشقی هم عشق گفت، تهران: نشر دانا.

10.. دشتی، علی، (1338)، در قلمرو سعدی، تهران: کیهان.

11. دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغت‌نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.

12. رزمجو، حسین، (1382)، نقد و نظری برشعرگذشتة فارسی از دیدگاه اخلاق اسلامی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

13. زرین‌کوب، عبدالحسین، (1379)، حدیث خوش سعدی، تهران: سخن.

14. ژنده‌پیل، احمد بن ابوالحسن، (1368)، انیس‌التائبین، علی فاضل(مصحح)، تهران: چاپخانة طهوری.

15. سجَادی، سیَدجعفر، (1354)، فرهنگ لغات واصطلاحات وتعبیرات عرفانی، تهران: کتابخانة طهوری.

16. سعدی، مصلح بن عبداللَه، (1369)، کلیَات سعدی، محمَدعلی فروغی (مصحح)، تهران: امیرکبیر.

17. عطارنیشابوری، فریدالدین محمد، (1365)، منطق الطیر، سیدصادق گوهرین(مصحح)، تهران: علمی.

18. کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق، (1362)، اصول کافی، علی‌اکبرغفاری(محقق)، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

19. مرتضوی، منوچهر، (1334)، «عشق از نظر مولانا»، مجلّةدانشکدة ادبیات و علوم انسانی تبریز، دوره7، شماره33، صص80-67.

20. معین، محمَد، (1371)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.

21. مولوی، جلال‌الدین محمّد، (1387)، مثنوی معنوی،  محمد استعلامی(مصحح)، تهران: سخن.

22. میرقادری، سیدفضل‌الله، (1384)، «بررسی تطبیقی ویژگی‌های عشق در شعر حافظ شیرازی و ابن فارض مصری»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره 22، شماره 44، صص184-165.

23. نجم‌رازی، نجم‌الدین دایه، (1352)، رسالة عشق و عقل، تقی تفضلی(مصحح)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

24. -----------------، (1366)، مرصادالعباد، به اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی، چاپ سوم.

25. نسفی، عزیزالدَین، (1341)، انسان کامل، ماژیران موله (مصحح)، تهران: چاپخانة تابان.