بررسی و تحلیل مؤلفه های غنایی در دیوان خالص

الموضوعات :

جیهاد شکری رشید ¹

1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه صلاح الدین اربیل، اربیل، عراق.

تاريخ الإرسال : 29 الخميس , ذو الحجة, 1443 تاريخ التأكيد : 13 الأحد , ربيع الأول, 1444 تاريخ الإصدار : 27 الأحد , ربيع الأول, 1444

الکلمات المفتاحية: ادبیات غنایی, مضامین غنایی, خالص,

ملخص المقالة :

ادب غنایی یکی از گونه‌های ادبی است که از دیرباز در ادبیات کردی جایگاهی والا داشته و در آثار منظوم و منثور کردی، جلوه‌های گوناگون داشته است. خالص از شاعران معروف پارسی‌گوی است که شعر وی از ابعاد گوناگون زبانی، ادبی و محتوایی و فکری قابل تحلیل و بررسی است و تاکنون شعر او چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف اصلی از انجام این پژوهش، واکاوی و شناسایی مضامین غنایی اشعار فارسی این شاعر است. اهمیت سروده‌های فارسی خالص و نیاز به شناخت دقیق‌تر معانی غنایی شعر او از ضرورت‌های این پژوهش است. سعی نگارنده بر آن بوده تا در این پژوهش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی مؤلفه‌های غنایی شعر این شاعر بپردازد. نتایج حاصل آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که شعر وی طیف وسیعی از معانی و مضامین غنایی را به خود اختصاص می‌دهد که بیان نرم و لطیف عواطف و احساسات شخصی خالص است و به هر چه روح آدمی را متأثر می‌کند، با شور و حرارت می‌پردازد. بیشتر مضامین و مفاهیم غنایی موجود در دیوان خالص عبارتند از: عشق، عرفان، وصف، مدح، مرثیه، مناظره، هجو و مفاخره.

المصادر:

الشرتونی، سعید (۱۸۸۹). اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد. ج.۲. بیروت: النصر.

پور نامداریان، تقی (۱۳۸۰). در سایة آفتاب. تهران: سخن.

جوان، مریم (۱۳۸۱). نیایش نامه؛ فرهنگ نامۀ ادبی فارسی. چاپ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

حاکمی، اسماعیل (۱۳۸۶). تحقیق دربارۀ ادبیات غنایی ایران (انواع شعر فارسی). تهران: دانشگاه تهران.

داودی مقدم، فریده (۱۳۹۶). سبک و شیوۀ عطار در نیایش. سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب). 10 (۳۶)، 15-1.

دهخدا، علی اکبر (۱۳۷۷). لغت نامه. چاپ دوم. تهران: دانشگاه تهران.

رحیمیان، سعید (1388). مبانی عرفان نظری. تهران: سمت

رزمجو، حسین (۱۳۷۴). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. چاپ سوم. مشهد: آستان قدس رضوی.

رستگار فسایی، منصور (۱۳۷۲). انواع شعر فارسی. شیراز: نشر نوید. 

رنجبر، احمد (۱۳۸۵). بدیع. تهران: اساطیر.

زرقانی، سید مهدی (۱۳۸۸). تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی. تهران: سخن.

زرقانی، سید مهدی (۱۳۸۸). طرحی برای طبقه‌بندی انواع ادبی در دورۀ کلاسیک. پژوهش‌های ادبی. ۶ (۲۴)، 106- 81.

زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۷۹). شعر بی دروغ شعر بی نقاب. چاپ هشتم. تهران: مرکز.

سمیعی، کیوان (بی‌تا). تحقیقات ادبی. تهران: زوار.

شفیعی کدکنی، محمد رضا (۱۳۷۲). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مجلۀ رشد آموزش ادب فارسی. 8 (۳۲ و ۳۳)، 9-4.

شمیسا، سیروس (۱۳۸۳). انواع ادبی. چاپ دهم. تهران: فردوس.

شمیسا، سیروس (1398). سبک شناسی. تهران: انتشارات فردوس.

صفی‌زاده، صدیق (۱۳۸۰). دایره المعارف کردی- فارسی. ج. 2. تهران: انتشارات پلیکان.

طالبانی قادری، عبدالرحمن (خالص) (۲۰۱۴). دیوان شعر (جذبه عشق). اربیل: مجله علمی کوردی.

مرتضوی، منوچهر (1365). مکتب حافظ، تهران: توس

مؤتمن، زین العابدین (۱۳۴۶). تحول شعر فارسی. تهران: کتابفروشی حافظ.

مؤتمن، زین‌العابدین (۱۳۶۴). شعر و ادب فارسی. تهران: زرین

نجم رازی، عبدالله بن محمد (1363). مرصادالعباد من المبداء الی المعاد. به سعی و اهتمام محمد امین ریاحی. چاپ یازدهم. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

نیکوبخت، ناصر (۱۳۸۰). هجو در شعر فارسی. تهران: دانشگاه تهران.

Al-Shertoony, S. (1889). Akrab Al-Maward. 2^nd Volum. Beirut: Anasr.

Dawody Moqadam, F. (2017). Attars style in invocation. (Journal of the Stylistic of Persian Poem and Prose (Bahar-e-Adab). 10 (36), 1-15.

Dekhoda, A. A. (1998). Dictionary. 2nd Edition: Tehran: University of Tehran.

Jwan. M. (2002). Invocation Letter: Dicyionary of Persian Literature. 3nd Edittion. Tehran, Ministry of culture and literature and Islamic Guidance.

Hakim, I. (2007). Research on Iranian Lyric Literature (Types of Persian Poetry). Tehran: University of Tehran.

Muatamin, Z. Al-A. (1960). Persian Poetry Charges. Tehran: Hafiz Bookshop.

Murtazawy, M. (1986). Hafiz School. Tehran: Tuss Publications.

Najm Razy, A. (1984). Mersad Al-Aibad Min Al-Mabda Ela Al Mahad. whit Mohammed Amin Ryahis effort.11th Edition. Tehran: Scientific and Dictionary publicatios.

Nico Bakht, N. (2007). Haju (Ironic) in Persian Poetry. Tehran: University of Tehran.

Pour Namdarian, T. (1990). Dar Saye Aftab. Tehran: Sokhan.

Rahimyan, S. (2009). Basic of Theoretical Mystricism. Tehran: Samt.

Ranjbar, A. (2006). Badih (Jubilant). Tehran: Asateer.

Rastgoy Fasaey, M. (1993). Types of Persian Poetry. Shiraz: Nashry Naweed.

Razmjo, H. (1995). The Types of Literature and Its Production in Persian Lanhuage. 3nd Edition. Mashhad: Astany Quddsy Razawy.

Safazadeh, S. (2001). Kurdish-Persian Informational Office. 2 nd Vol. Tehran: Plican Publications.

ShafihyKadkany, M.R. (1993). Types of litature and its products in Persian language. Litrary Educational Development Magazine. 8 (32, 33), 4-9.

Shamisa, S. (2004). Types of Literature. 10th Edition. Tehran: Firduws.

Shamisa, S. (2020). Stylistic. Tehran: Firduws Publications.

Talabany Kadry, A. R. (2014). Loves Attractions Collection. Arbil: Kurdish Academic Magazine.

Zargany, S. M. (2009). A plan to devide a litrary geners from classical era. Journal of Litrary Research. 6 (44), 81-106.

Zarreenkoub, A.H. (2000). Lightness Poetry Uncaverd Poetry. 8th Edition. Tehran: Markaz.