مدل‌سازی مطلوبیت رویشگاه گونة Stipa barbata با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی (ENFA) (مطالعه موردی: مراتع طالقان میانی)

الموضوعات :

محمدعلی زارع چاهوکی ¹ (دانشگاه تهران)
محبوبه عباسی ² (دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 29 الجمعة , رجب, 1437 تاريخ التأكيد : 29 الأحد , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: Stipa barbata, مراتع طالقان, تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی (ENFA),

ملخص المقالة :

این پژوهش به‌منظور تعیین مطلوبیت رویشگاه گونة S. barbata با استفاده از روش تحلیل عاملی آشیان بوم‌شناختی در مراتع طالقان میانی انجام شده است. گونة S. barbata از گندمیان مرغوب و با ارزش مرتعی است که اهمیت زیادی در حفاظت خاک و تولید علوفه دام‌ها دارد. به‌منظور مدل‌سازی مطلوبیت رویشگاه این گونه، از نقاط حضور گونه و لایه‌های اطلاعاتی متغیرهای خاکی از جمله درصد سنگریزه، اسیدیته، هدایت الکتریکی، درصد آهک، مادةآلی، نیتروژن، پتاسیم، فسفر، عمق خاک، درصد شن، رس و سیلت و نقشه متغیرهای توپوگرافی منطقه (شیب، جهت و ارتفاع) به‌عنوان متغیرهای مؤثر بر حضور گونه استفاده شد. صحت مدل با استفاده از شاخص بویس مقدار 5/87% به‌دست آمد که نشاندهنده دقت بالای نتایج مدل است و ضریب کاپای به‌دست آمده از بررسی میزان تطابق نقشة پیش‌بینی با واقعیت زمینی نیز (64/0k=) به‌دست آمد. نتایج حاصل از بررسی‌ها نشان می‌دهد که در انتخاب رویشگاه گونه S. barbata در منطقه مورد مطالعه متغیرهای محیطی ارتفاع، جهت شمالی، هدایت الکتریکی و پتاسیم تأثیر منفی و متغیرهای عمق، آهک، ماده‌آلی و اسیدیته تأثیر مثبت داشته‌اند و مهمترین عوامل در مطلوبیت رویشگاه این گونه بوده‌اند. با توجه به مقادیر حاشیه‌گرایی (64/1)، تخصص-گرایی (399/8) و تحمل‌پذیری کل (119/0) به‌دست آمده از مدل، می‌توان نتیجه گرفت که گونه مورد مطالعه نسبت به شرایط خاصی از متغیرهای محیطی تخصص پیدا کرده است و دامنه خاصی از متغیرهای محیطی را در محدوده‌ منطقه مورد مطالعه تحمل می‌کند.

المصادر:

1. Abdollahi, J., H. Naderi., M.R. Mirjalili, & M.S, Tabatabaeezadeh, 2011. Effects of some environmental factors on growth characteristics of stipa barbata species in steppe rangelands of Nodoushan –Yazd. Iranian Journal of Range and Desert Reseach 20(1): 130-144.(In Persian).


2. Anderson, R.P., D. Lew, & A.T. Peterson, 2003. Evaluating predictive models of species distributions: criteria for selecting optimal models. Journal of Ecological Modelling 162: 211–232.


3. Azarnivand, H. & M.A. Zare Chahouki, 2008. Range Improvement. Tehran University Press. 354 P. (In Persian).


4. Bednarek, R., H. Dziadowiec, U. Pokojska, & Z. Prusinkiewicz, 2005. Badania ekologiczno-gleboznawcze (Soil–Ecological Research). PWN, Warszawa.


5. Ehsani, A., H. Yeganeh, & H. Barati, 2013. Investigation on the phenology of Stipa barbata in steppe and semi-steppe rangelands of Iran. Iranian Journal of Range and Desert Reseach 20 (3): 599-612(In Persian).


6. Farahani, E., A. Shahmoradi, S. Zarekia, & F. Azhir, 2008. Autecology of Stipa barbata in Tehran Province. Iranian Journal of Range and Desert Research 15(1): 86-94(In Persian).


7. Farashi, A., M. Kaboli, & M. Karami, 2013. A preliminary survey on raccoon (Procyon lotor (Linnaeus, 1758)). Status as new invasive species in Iran (Case study: Lavandevil wildlife refuge). Journal of Taxonomy and Biosystematics 3(7): 11-14.


8. Graham, C.H., S. Ferrier, F. Huettman, C. Moritz, & A.T. Peterson, 2004. New developments in museum-based informatics and applications in biodiversity analysis. Journal of Trends in Ecology & Evolution 19 (9): 497–503.


9. Guisan, A. & W. Thuiller, 2005. Predicting species distribution: offering more than simple habitat models. Journal of Ecology letters 8 (9): 993-1009.


10. Guisan, A. & N. Zimmermann, 2000. Predictive habitat distribution models in ecology. Journal of Ecological modeling 135: 147-186.


11. Hirzel, A.H. & A. Guisan, 2002. Which is the optimal sampling strategy for habitat suitability modeling? Journal of Ecological modeling 157: 331-341.


12. Hirzel, A.H., J. Hausser, D. Chessel, & N. Perrin, 2002. Ecological Niche Factor Analysis: How to compute habitat-suitability maps without absence data. Journal of Ecology 73(22): 2027-2036.


13. Hirzel, A.H., V. Helfer, & F. Metral, 2001. Assessing habitat-suitability models with a virtual species. Journal of Ecological Modelling 145: 111–121.


14. Hirzel, A.H., L.G. Laya, V. Helfera, C. Randina, & A. Guisana, 2006. Evaluating the ability of habitat suitability models to predict species presences. Journal of Ecological Modelling 199: 142-152.


15. Hirzel, A.H., V. Helfer, & F. Metral, 2001. Assessing habitat-suitability models with a virtual species.Journal of Ecological Modelling, 145: 111-121


16. Jafari, M., M.A. Zare Chahouki., A. Tavili., A. Kohandel., 2005. Soil-vegetation relationships in rangelands of Qom province. Journal of Pajouhesh & Sazandegi 73: 110-116(In Persian).


17. Khalsi Ahvazi, L., M.A. Zare Chahouki, H. Azarnivand, & M. Soltani Gerdefaramarzi, 2012. Habitat suitability modelling of Eurotia ceratoides (L.) C.A.M. in north east of Seaman, using ecological niche factor analysis. Journal of rangeland 5 (20): 372-362(In Persian).


18. Monsserud, D.M. & R. Leemans, 1992. Comparing Global Vegetation relationships in coastal desert plain of southern Sinai. Journal of Arid Environments55: 607-628.


19. Neeti, N., T. Vaclavik & M. Niphadkar, 2007. Potential distribution of Japanese knot weed in Massachusets. ESRI Annual user Conference.


20. Phillips, S.J., R.P. Anderson., R.E. Schapire, 2006. Maximum entropy modeling of species geographic distributions. Journal of Ecological Modelling 190: 231–259.


21. Richinger, K.H., 1970. Flora Iranica. 70: 391-392.


22. Safei, M. & M. Tarkesh Esfehani, 2011. Medicinal plant habitat protection Ferula ovina Boiss using potential habitat modeling (model Proposed ecological niche factor analysis). Journal of Plant Ecosystem Conservation 1(1): 105-121.


23. Sangoony, H., H.R. Karimzadeh, M.R. Vahabi, & M. Tarkesh esfahani, 2011. Determining the potential habitat of Astragalus gossypinus Fischer in west region of Isfahan, using Ecological Niche Factor Analysis. Iranian Journal of Applied RS & GIS Techniques in Natural Resource Science 3(2): 1-13.


24. Sankary, M.N. 1979. Autecology of Stipa barbataDesf from the Syrian arid zone in comparison withseveral Mediterranean–type arid zone grassspecies. Journal of Arid Environments 23: 251-262.


25. Sheikh-Hosseini, A.R. & F. Nourbakhsh, F. 2007. The effect of soil and plant residues on net nitrogen mineralization. Iranian Journal of Pajouhesh & Sazandegi 75: 127-133(In Persian).


26. Songlin F, J. Schibig, & Vance, M. 2007. Spatial habitat modeling of American chestnut at Mammoth Cave National Park. Journal of Forest Ecology and Management, 252: 201–207.


27. Strubbe, D. & E. Matthysen, 2008. Predicting the potential distribution of invasive ringnecked parakeets Psittacula krameri in northern Belgium using an ecological niche modelling approach، Biological Invasions Online, Available at http://www.springerlink.com/content/nnw78qq86kx0j671/fulltext.pdf. Accessed 1 May 2008.


28. Trail, L.W. & R.C. Bigalke, 2006. A presence habitat suitability model for large grazing African ungulates and its utility for wildlife management. Journal of Ecology, 45: 347-354.


29. Virgilio, N.D., A. Monti, & G, Venturi, 2007. Spatial variability of switch grass (Panicum Virgatum L.) yield as relatead to soil parameters in a small field. Journal of Field Crops Research 101: 232-239.


30. Zare Chahouki, M.A. & M. Abasi, 2016. Habitat suitability modeling for Thymus kotschyanus Boiss. Using ecological-niche factor analysis (case study: rangeland of middle Taleghan). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 32 (4): 561-573(In Persian).


31. Zheng, J., M. He, X. Li, Y. Chen, X. Li, & L. Liu, 2008. Effect of Salsola Passerine shrub patches on the micro scale heterogeneity of soil in mountain grassland, China. Journal of Arid Environments 72: 150-161.


32. Zimmermann, F., V. Lukarevsky S., Beruchashvili, G., Breitenmoser, W. & Breitenmoser, U. 2007. Mapping the vision-potential living space for the leopard in the Caucasus, Cat News, Journal of Special Issue, 2: 28-33.