بررسی و مقایسه فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی Thymus daenensis Celak در شرایط رویشگاه‌های طبیعی و مزرعه

الموضوعات :

جلال خورشیدی ¹ (گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه کردستان)
مجید شکرپور ² (دانشیار گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشگاه تهران)
وحیده ناظری ³ (استاد گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 27 الأحد , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 28 الأحد , جمادى الأولى, 1440 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية: اسانس, تیمول, آویشن دنایی, مزرعه, رویشگاه طبیعی,

ملخص المقالة :

در فرایند اهلی‌سازی یک گیاه دارویی، ارزیابی تغییرات کمی و کیفی ماده موثره ضمن انتقال از رویشگاه طبیعی به مزرعه، امری ضروری است. آویشن دنایی(Thymus daenensis Celak.) از گیاهان دارویی باارزش اندمیک ایران است که به لحاظ دارا بودن اسانس بالا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مطالعه، کمیت و کیفیت اسانس سه اکوتیپ از استان‌های همدان، مرکزی و لرستان در شرایط رویشگاه طبیعی و مزرعه ارزیابی شد.پیکره هوایی گیاهان رویشگاه و مزرعه در مرحله‌ی تمام گل برداشت‌شده، سپس اسانس‌گیری از آنها با روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر انجام گرفت و اسانس‌ها توسط دستگاه‌های GC و GC/MS آنالیز شدند.نتایج نشان داد که میزان اسانس اکوتیپ‌ها در رویشگاه طبیعی اختلاف معنی‌داری با هم داشتند ولی در شرایط کشت در مزرعه این اختلاف معنی‌دار نبود. درصد اسانس اکوتیپ استان همدان در شرایط مزرعه بیشتر از شرایط رویشگاه طبیعی بود ولی در دو اکوتیپدیگرمیزان اسانس در رویشگاه طبیعی بیشتر از مزرعه بود.ترکیبات تشکیل دهنده‌ی اسانس در همه‌ی اکوتیپ‌ها هم در شرایط رویشگاه و هم در شرایط مزرعه تقریباً مشابه بود، اما در نوع ترکیبات غالب و نیز میزان آنها در اکوتیپ‌های مختلف در شرایط رویشگاه و مزرعه تفاوت‌هایی مشاهده شد. در مجموع بیشترین میزان اسانس(5 درصد)و تیمول(45/75 درصد)به ترتیب در اکوتیپ‌های مرکزی و لرستان تحت شرایطرویشگاه طبیعیمشاهده گردید.همانطور که نتایج نشان داد درصد اسانس و تیمول آویشن‌دنایی به شدت تحت تاثیر شرایط رویشگاهی بود و لذا مطالعه و تعیین مناسب‌ترین محیط کشت ثانویه جهت اهلی‌سازی این گیاه امری ضروری است.

المصادر:

References

1. Aflakian, S., Zeinali, H., Maddah Arefy, H., Enteshary, Sh. and Kaveh, Sh., 2012. Study of yield and yield components in 11 ecotype of Thymus daenensis Celak. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 28(2): 187-197. (In Persian)


2. Ahmadi, Sh., Sefidcon, F., Babakhanlo, P., Asgari, F., Khademi, K. and Karimifar, M.A., 2009. Comparing essential oil composition of Satureja bachtiarica Bunge before and full flowering stages in field and provenance. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 25(2): 159-169. (In Persian)


3. Akbarinia, A., Sharifi Ashoorabadi, E. and Mirza, M., 2010. Study on drug yield and essential oil content and composition of Thymus daenensis Celak. under cultivated condition. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 26(2): 205-212. (In Persian)


4. Barazandeh, M. and Bagherzadeh, K., 2007. Evaluation of essential oil chemical components of Thymus daenensis Celak. collected from four regions in Esfahan province. Journal of Medicinal Plant, 6(3): 15-19. (In Persian)


5. Chen, S.L., Hua, Y., Luo, H.M., Wu, Q., Li, Ch.F. and Steinmetz, A., 2016. Conservation and sustainable use of medicinal plants: problems, progress, and prospects. Chinese Medicine, 11(37): 1-10.


6. Fasina, O.O. and Colley, Z., 2008. Viscosity and specific heat of vegetable oils as a function of temperature: 35°c to 180°c. International Journal of Food Properties, 11: 738-746.


7. Gholami, B. and Askarzadeh, M., 2005. Study of some ecological characteristics of four medicinal plant species in dry and desert regions of Khorasan. National Congress on Sustainable Development, 27-29 July, Mashhad, Iran, pp. 117-118. (In Persian)


8. Habibi, H., Mazaheri, D., Majnoon Hosseini, N., Chaichi, M. and Fakhr Tabatabiee, M., 2006. Effect of altitude on oil, essential oil and compounds of Thymus kotschyanus in Taleghan region. Research and Extension in Agronomy and Horticulture, 70: 1-10. (In Persian)


9. Hasani, J., 2001. Ecological study of two geniuses Thymus and Ziziphora in Kurdistan province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 20 (1): 1-17. (In Persian)


10. Hasani, J., 2013. Essential oil comparison in Thymus daenensis Celak. andThymus fedtschenkoi Ronniger. in natural Kurdistan habitats. Eco-phytochemical Journal of Medical Plants, 1(1): 1-12. (In Persian)


11. Karimi, A., Ghasemi Pirbalouti, A., Malekpour, F., Yousefi, M. and Golparvar, A. R. 2010., Study of ecotypic and chemotypic of Thymus daenensis Celak. in Esfahan and Chaharmahal bakhtiari provinces. Journal of Herbal Drugs, 3: 1-10. (In Persian)


12. Koochaki, A. and Alizadeh, M., 1995. Principle of agronomy in dry regions. Astan Quds Razavi, Mashhad, 260 p. (In Persian)


13. Lusia, J., Uelas, J. P., Alessio, G. A. and Estiarte, M., 2006. Seasonal contrasting changes of foliar concentrations of terpenes and other volatile organic compounds in four dominant species of a mediterranean shrubland submitted to a field experimental drought and warming. Physiologia Plantarum, 127: 632–649.


14. Ramak, P. and Sefidkon, F., 2008. Investigating the quality and quantity of essential oil of Artemisia persica Boiss. in field and provenance. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 24(2): 189-197. (In Persian)


15. Rao, K.S., Semwal, R.L., Maikhuri, R.K., Nautiyal, S., Sen, K.K. and Singh, K., 2003. Indigenous ecological knowledge, biodiversity and sustainable development in the central Himalayas. Tropical Ecology, 44: 93–111.


16. Rustaiee, A., 2009. The effect of ecological conditions on morphologic and phytochemical properties in Thymus daenensis Celak. M.Sc. Thesis, Tehran University, Iran. (In Persian)


17. Rustaiee, A.R., Khorshidi, J., Tabatabaei, M.F., Omidbaigi, R. and Sefidkon, F., 2010. Essential oil composition of Thymus daenensis Celak. during its phenological cycle. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 13(5): 556–560.


18. Saber Amoli, S., Nowroozi, Sh., Shekarchian, A., Akbarzadeh, M. and Kodoori, M., 2007. Identification and study of ecological characteristics of Lamiaceae species in Kerman province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 23(4): 532-543. (In Persian)


19. Saharkhiz,  M. J., 2002. Effect of harvesting time on Pimpinella anisum essential oil and components. M.Sc. Thesis. Faculty of Agriculture, University of Tarbiat Modarres, Iran. (In Persian)


20. Sancholi, M., Bagheri, R., Zabiri Ansari, S., Mohammadi, S. and Khadangi Barani, Z., 2013. A comparison of the chemical compounds in the root, leaf, and fruit essences of the Capparis sponisa in the farm and its natural habitat. Plant and Ecosystem, 8(1): 27-40. (In Persian)


21. Weeler, G. S., Pratt, P.D., Giblin-Davis, R.M. and Ordung, K.M., 2007. Intra specific variation of Melaleuca quinquenervia leaf oils in its naturalized range in Florida, the Caribbean, and Hawaii. Biochemical Systematics and Ecology, 35: 489-500.


22. Yavari, A., 2009. Evaluation of morphological, molecular, ploidy level and phytochemical variation of Thymus migricus Klokov & Des –Shost in Iran. M.Sc. Thesis. Horticultural department, Faculty of agricultural science and engineering. University of Tehran. (In Persian)


23. Yazdani, D. and Shahnazi, S., 2004. Planting, cultivation and harvesting of medicinal plants. Shahid Beheshti University. (In Persian)