تحلیلی بر سیاست‌ها و قوانین زمین شهری با تأکید بر رویکرد مقابله با سوداگری در بازار زمین شهری؛ مورد پژوهی: کلانشهر تهران
الموضوعات : آمایش محیط
1 - (استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه مراغه)
هیأت علمی
الکلمات المفتاحية: کلان شهر تهران, بازار زمین شهری, قوانین و سیاستهای زمین, سوداگری,
ملخص المقالة :
سیاست ها و قوانین زمین شهری، عموماً در جهت تخصیص بهینه منابع موجود زمین می‌باشد. خرید و فروش بدون محدودیت زمین در بازار و عدم دریافت اضافه ارزش زمین از مالک، منجر به سرازیر شدن سرمایه ها در این بخش و ایجاد تقاضاهای سوداگرانه می‌شود. روندی که باعث کمبود زمین و افزایش قیمت زمین‌های شهری در جریان توسعه های شهری می‌گردد. از این رویکرد، مقاله حاضر قوانین و سیاستهای زمین شهری را از رویکرد مقابله با سوادگری، در کلانشهر تهران به بحث گذاشته است. این تحقیق از سنخ تحقیقات توصیفی-تحلیلی و روش کلی حاکم بر تحقیق نیز روش تحلیل ثانویه است، که با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی مرتبط با موضوع تحقیق انجام گرفته است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد، که سیاست‌ها و قوانین بخش زمین شهری نه تنها با رویکرد مقابله با سوداگری در این بخش هدف‌گذاری نشده‌اند؛ بلکه خود به جریان سوداگری در بازار زمین و مسکن شهری قوت بخشیده‌اند. ناکارآمدی نظام مالیاتی در این بخش، ضوابط تفکیک زمین و محدوده‌بندی ناکارآمد شهر در طرح‌های جامع، ناکارآمدی قوانین در محدودسازی مالکیت خصوصی زمین‌ها، نبود عزم و همت در مدیریت‌های محلی تهران برای آماده‌سازی زمین‌ها، عملکرد ضعیف دولت و شهرداری در بازیافت مجدد زمین در بافت‌های فرسوده شهری؛ نتیجه سیاست‌گزاری‌های ناکارآمد در بخش زمین و مسکن و تداوم و رونق هر چه بیشتر سوداگری در بخش زمین و مسکن شهری می‌باشد.
1- اطهاری، ک. 1386. بورژوازی مستغلات. ماهنامه چشم انداز ایران، 46: 59-52.
2- اورکاد، ب.، سروقد مقدم،ا. 1375. شهرسازی و بحران شهری در عهد محمد رضا پهلوی: در کتاب تهران پایتخت 200ساله. 457 صفحه. 3- ابراهیم پور، م. 1396. سیاستهای نوسازی: به نام ساکنان بافت فرسوده، به کام سوداگران زمین و مسکن. (https:// anthropologyandculture.com)
4- پویا، م.ک.، توکلی نیا، ج.، صرافی، م.، فنی، ز. 1396. تحلیلی بر برنامههای توسعه زمین شهری با تأکید بر رویکرد حکمروایی خوب زمین، مورد: کلانشهر تهران. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی سپهر، دوره ۲۶: ۷۶-۵۷.
5- خبرگزاری خانه ملت. 1396. http://www.icana.ir)).
6- سامانه قوانین و مقررات مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی:
7- سایت خبری- تحلیلی اقتصاد نیوز: (WWW. Eghtesadnews.com).
8- سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور. سالنامه آماری سال 1365 استان تهران.
9- سیافزاده، ع. ۱۳۹۲. مدیریت شهری کلانشهر تهران (فرصتها و چالشها). چاپ اول. انتشارات امیرکبیر. 288 صفحه.
10- عدلیپور، ص.، میر محمد تبار، ا.، یزد خواستی.، ب. ۱۳۹۴. تحلیل ثانویه تحقیقات موجود درباره شبکه اجتماعی فیس بوک، جوانان ایرانی و نظم جامعه. مجله دین و ارتباطات، ۲: ۱۱۶-۸۷.
11- غمامی، م.، خاتم، ا.، اطهاری، ک. ۱۳۸۶. مدیریت یکپارچه و حل مسئله اسکان غیررسمی. انتشارات شهیدی. 224 صفحه.
12- کمالان، م. 1390. قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران. چاپ اول. انتشارات کمالان.280 صفحه.
13- طیب نیا، ع.، زاهدی خوزانی، ک. 1390. ارائه الگوی مناسب برای اجرای مالیات بر ارزش زمین در ایران. پژوهشنامه مالیات، 10: ۱۲۰-۹۷.
14- دوبل، و. 1376. مفاهیم مالکیت زمین شهری. ترجمه عبدلله کوثری. مجموعه مقالات سیاست زمین شهری. انتشارات سازمان ملی زمین و مسکن. تهران.
15- رفیعیان، م. 1389. زمین شهری، کاربری، توسعه: تأملی بر الگوهای نوین برنامهریزی و مدیریت تغییرات کاربری زمین شهری. ماهنامه منظر، 10: 46-42.
16- روزنامه دنیای اقتصاد. (1397). https://www.donya-e-eqtesad.com.
17- عبده تبریزی،ح. ۱۳۹۶. سیاستهای بهینه عرضه زمین. هفدهمین همایش سیاستهای توسعه مسکن. وزارت راه و شهرسازی.
18- کامروا، م. ع. 1386. مقدمه ای بر شهرسازی معاصر ایران. انتشارات دانشگاه تهران. 220 صفحه.
19- کارگزاری مشاوران سهام. 1394. نگاهی اجمالی به بخش مسکن طی سال‌های قبل و پیش بینی آینده آن. 16 صفحه.
20- لگزیان، ا. و آذری، م. 1389. بررسی و تحلیل مدیریت توسعه زمین از طریق رویکرد برنامه اصلاح مجدد زمین با تأکید بر مقوله انتقال حق مالکیت زمین. مجله مدیریت شهری، 25: 168-147.
21- لالهپور، م؛ کرباسی فروش، پ. 1396. تبیین دلایل نهادی-مدیریتی در شکل گیری سکونتگاههای غیررسمی، مجله آمایش محیط، 10 (36): 190-157.
22- مفرحی،ح. خلیق، ع. 1376. مالکیت و طرح شهری. انتشارات مرسل. 168 صفحه.
23- خزایی، م؛ رضویان، م. 1398. بافت فرسوده؛ فرصت یا تهدید مدیریت شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده شهر نهاوند)، مجله آمایش محیط، 12(46): 101-126.
24- معاونت پژوهشی مرکز پژوهشهای مجلس. 1387. گزارش طراحی بسته مالیاتی زمین و مسکن شهری.
25- مهدیزاده. ج. 138۴. برنامه ریزی راهبردی توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران). شورای انتشارات حوزه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی. 566 صفحه.
26- مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه علم و صنعت ایران. 1386. سیاست زمین شهری به زبان ساده. کمیسیون اقتصادی آسیا و اقیانوسیه. 64 صفحه.
27- ماجدی، ح. 1389. ارزیابی سیاستهای زمین شهری و مسکن در کشور. مجله اقتصاد شهر، 1(4): 99-88.
28- ماجدی، ح. 1373. نکات کلی پیرامون مسائل شهرسازی. سیاستهای زمین شهری و ارزیابی سیاستهای زمین شهری در ایران. مجموعه مقالات سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران. تهران. انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.
29- معاونت پژوهشی مرکز پژوهشهای مجلس. (1388). سیاست زمین شهری؛ بایدها و نبایدها. 36 صفحه.
30- مشکینی، ا؛ نورمحمدی، م؛ افتخاری، ر؛ صرافی، م. ۱۳۹۴. الگوی سیاستگذاری مداخله دولت در مدیریت زمین شهری ایران (شهر تهران). مجله برنامهریزی و آمایش فضا، ۱(19): ۲۱۰-۱۸۱.
31- محمدزاده تیتکانلو، ح. 1383. تمرکززدایی مدیریت زمین شهری در جهت تخصیص بهینه منابع. هفت شهر، 15 و 16: 49-36.
32- مدنی پور، ع. 1381. تهران ظهور یک کلانشهر. ترجمه حمید زرآزوند. انتشارات پردازش و برنامهریزی شهری. 384 صفحه.
31- معینی، م. ۱۳۹۲. فرایندهای توسعه شهری (طرحها و برنامهها). چاپ اول. انتشارات آذرخش. 324 صفحه.
32- محمودی پاتی، ف.، محمدپور عمران، م. 1378. سیاستهای مدیریت زمین شهری. انتشارات شهیدی. 144 صفحه
33- نورمحمدی، م. ۱۳۹۲. الگوی سیاستگذاری مداخله مناسب دولت در مدیریت زمین شهری (مطالعه موردی شهر تهران). رساله دکتر جغرافیا و برنامهریزی شهری. دانشگاه تربیت مدرس. 359 صفحه.
34- نورمحمدی، م؛ مشکینی،ا؛ رکن الدین افتخاری،ع؛ صرافی، م. 1394. رهیافت نهادی در مدیریت زمین شهری، چاپ اول. انتشارات آراد کتاب. 344 صفحه.
35- وزارت مسکن و شهرسازی. 1383. برنامه مدیریت زمین. گزارش طرح جامع مسکن.
36- وزارت راه و شهرسازی. 1396. http://news.mrud.ir.
37- هاشمی. ف. 1374. سیاست زمین و تأثیر آن در توسعه مسکن. مجموعه مقالات سمینار سیاستهای توسعه مسکن در ایران. جلد دوم. تهران. انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.
38- هرولد. ب.، دانکرلی و دیگران. 1376. سیاست زمین شهری. ترجمه عبدلله کوثری. تهران. انتشارات سازمان ملی زمین و مسکن. دفتر برنامه ریزی اقتصاد مسکن. 287 صفحه.
39- George, H. 1879. Progress and poverty. Fiftieth Anniversary Edition. Robert schalkenbach Foundation. New York. 571 P.
40- Bird, R.M. and Slack, E. 2004. International Handbook of Land and Property Taxation. Edward Elgar publishing. UK. 320 P.
41- Brown, P. and Hepworth, M. 2002. A Study of European land Tax Systems. Cambridge. Mass: Lincoln Institute of Land Policy.412 P.
_||_