مکان‎های ناپایدار شهری در برابر زلزله (مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر خرم‎آباد)

الموضوعات : آمایش محیط

سعید امان پور ¹ , محمدعلی فیروزی ² , محمد حسین شاکرمی ³

1 - (عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
2 - (عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
3 - (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)

تاريخ الإرسال : 20 الأحد , محرم, 1440 تاريخ التأكيد : 03 الإثنين , ربيع الثاني, 1440 تاريخ الإصدار : 17 الإثنين , ربيع الثاني, 1443

الکلمات المفتاحية: زلزله, آسیب پذیری, بافت فرسوده, ناپایداری, خرم‎آباد,

ملخص المقالة :

کشور ایران به دلیل قرار گیری روی کمربند زلزله‌خیز جهان به طور مکرر با زلزله مواجه می‎شود. به تبع شهر خرم‎آباد نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با توجه به وجود گسلهای اصلی و فعال در منطقه در پهنه خطر زلزله خیزی بالا قرار گرفته است. بافت قدیم شهر خرم‎آباد نیز بر اثر قدمت بناها، فرسودگی بافت و دسترسی نامناسب و عرض کم معابر، ضعف زیرساخت‎ها، به عرصه‎های آسیب پذیر در برابر حوادث و سوانح طبیعی و انسان ساخت تبدیل شده است.هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل عناصر تأثیرگذار بر میزان ناپایداری بافت‎های فرسوده در راستای افزایش ایمنی این بافت‎ها جهت ارتقاء شرایط سکونت و در واقع توسعه پایدار آن بافت‎ها می‎باشد.ماهیت تحقیق، نظری-کاربردی و نوع مطالعه، توصیفی ـ تحلیلی است. از این رو در این پژوهش، میزان آسیب پذیری و ناپایداری بافت فرسوده شهر خرم‎آباد در مقابل زلزله بررسی شده است و با دیدگاه کل نگر شاخص‎های اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، خدمات اضطراری، درجه زلزله خیزی و... بررسی و با مدل AHP میزان ناپایداری شاخص‎های مذکور اولویت‌بندی و تحلیل گردیده است. نتایج پژوهش نشان می‎دهد که در اکثر شاخص‎های مورد بررسی بویژه در زمینه شاخص‎های کالبدی مانند؛ سطح اشغال، اندازه قطعات، مصالح ساختمانی، قدمت ابنیه، وضعیت دسترسی، دسترسی به خدمات اضطراری و... بافت فرسوده شهر خرم‎آباد آسیب پذیر بوده و ناپایدار می‎باشد و کارایی لازم را در مقابل بحران احتمالی ندارد.

المصادر:

 

• احدنژاد روشتی، م .1389. ارزیابی آسیب پذیری اجتماعی شهرها در برابر زلزله نمونه موردی: شهر زنجان، فصلنامه مطالعات و پژوهش‎های شهری و منطقه ای، 2(7): 90-71


• اذانی، م، .1381.وسعه پایدار شهری (شهر اصفهان)، رساله دکتری، دانشگاه اصفهان،249 صفحه.


• امیدعلی،ا.1388.بهسازی بافتهای فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (نمونه موردی: محله صوفیان شهر بروجرد) پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه هنر اصفهان،235 صفحه.


• تقوایی،م،کیومرثی،‎ح.1392.کاربرد تکنیک‎ها و مدل‎ها در برنامه‎ریزی و مدیریت توریسم،نشر معظمی،چاپ اول،اصفهان،216 صفحه.


• تیزدل، ا،تنر،ا،تیم،ه .1379. ارزیابی مجدد کیفیت محله‎های تاریخی شهر،ترجمه خادمی،ح، مجله هفت شهر (2):29-6.


• داوود پور، ز؛نیک نیا، م.139.بهسازی و نوسازی بافت‎های فرسوده راهبردی به سوی ابعاد کالبدی توسعه پایدار(نمونه موردی کوی سجادیه)مجله آمایش محیط،(15): 61-31.


• زیاری، ک .1388. مکتب‎ها، نظریه‎ها و مدلهای برنامه و برنامه‎ریزی منطقه‌ای، چاپ سوم، موسسه انتشارات دانشگاه تهران،250صفحه.


• زیاری، ک، داراب خانی، ر .1389. بررسی آسیب پذیری بافتهای شهری در برابر زلزله (مورد مطاله، منطقه 11 شهرداری تهران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 25(4): 25-48.


• سرور،ه، کاشانی اصل،ا.1395. ارزیابی آسیب پذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله،فصلنامه آمایش محیط(34)108-78.


• -شیخ الاسلام، ع، کریمی، ب، اقبالی، ر .1388. ارزیابی توسعه پایدار شهری کلان شهر شیراز، فصل نامه جغرافیایی چشم انداز زاگرس، (2):51-31.


• ضرابی، ا، بابانسب،ر، علیزاده اصل،ج، بریانیان،س. 1392. توسعه پایدار شهری، چارچوب و پیش نویس‎های ارزیابی محیط زیست، چاپ اول، انتشارات علم آفرین، اصفهان،‎362صفحه.


• طرح نوسازی و بهسازی بافت فرسوده شهر خرم‎آباد.1390. مهندسین مشاور بهاوند مهراز، اداره کل راه و شهرسازی لرستان،387 صفحه.


• عبدالهی، م .1382. مدیریت بحران در نواحی شهری(زلزله وسیل) انتشارات سازمان شهرداریهای کشور، تهران،‎136 صفحه.


• فلاحی، ع، خدابنده لو، آ .1390. برنامه‎ریزی مقابله با زلزله در مجموعه‎های مسکونی شهری نمونه مطالعاتی: فاز یک شهرک اکباتان، فصلنامه معماری و شهرساز (8) 121-103.


• قاسمی، ی،دیو سالار،ا، شکری فیروزجاه،پ، کشاورز م.1397. شاخص‌های استراتژی توسعه شهری و پهنه‎های فرسوده شهر‎های میانی استان مازندران، فصلنامه آمایش محیط(40)234-205.


• کامران، ح، حسینی،‎ا، پریزادی، ط، .1390. تحلیل ساختارهای شهریار و راهبردهای پدافند غیر عامل، فصلنامه جغرافیا (فصلنامه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران) 90(30)37-5.


• کرمی، م.1391.ارزیابی خطر زلزله و آسیب پذیری شهرها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نمونه موردی: شهر تبریز، رساله دوره دکتری، دانشگاه تبریز،245 صفحه.


• کلانتری،خ.1391. مدل‎های کمی در برنامه‎ریزی شهری، نشر فرهنگ صبا،356 صفحه.


• ملکی، س.1390.در آمدی بر توسعه پایدار شهری، چاپ اول، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز،432 صفحه.


• هجرتی، ع، رفیعیان، م.1385. بررسی تطبیق سیاست­های پیشگیری کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیر مترقبه،دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت جامع بحران در حوادث غیر مترقبه طبیعی،1595 صفحه.


• Alessandro G, Gordana D, Laurel H, Jelena K.2018. Think globally, act locally: Implementing the sustainable development goals in Montenegro, Environmental Science and Policy 84 (2018) 159–169.


• Barbara L,. 2014 . Multicultural approaches to disaster and cultural resilience. How to consider them to improve disaster management and prevention: the Italian case of two earthquakes, Science Direct, Procedia Economics and Finance 18(2014) 151 – 156.


• R, Baiquni. M, Sartohadi, J. and. Rijanta, R. 2012. Urban Vulnerability in Bantul District, Indonesia—Towards Safer and Sustainable Development, 4, 2022-2037.


• Giovanni I,Mario A. R, Triassi. M, Giuseppe ,C,Teresa .M, Liberatina .C.2018. Use of the AHP methodology in system dynamics: Modelling and simulation for health technology assessments to determin the correct prosthesis choice for hernia diseases, Mathematical Biosciences 299 (2018) 19–27.


• I, Stefania. V, Strigaro. D, Mattavelli. M, Mattia De A, Mugnano. S, Mario Boffi. 2016. A GIS-based approach to identify the spatial variability of social vulnerability to seismic hazard in Italy, Applied Geography, Volume 74, September 2016, Pages 12–22.


• Lixiong Liu Yanliu Lin, Wang. S .2015. urban design for post-earthquake reconstruction: A case study of Wenchuan County, China, Habitat International 41 (2014) 290-299.


• Li-YinShena. OchoaaMona. J, N. Zhanga. S.2011. he application of urban sustainability indicators – A comparison between various practices, Habitat International, Volume 35, Issue 1, January 2011, Pages 17-29.


• Parés. M. 2013. Urban Geography and the Production of Socio-Environmental Inequalities, International Journal of Geosciences, 2013, 4, 44-52.


• Z و Xiang L,. 2016. Regional risk assessment for urban major hazards based on GIS geoprocessing to improve public safety, Safety Science 87( 2016) 18–24.


• Moe , Tun lin and Pathranakul , P. 2006. An Integrated Approach to Natural Disaster prevention and management, vole 15 ,No3, Emerald Group Publishing limited.


• Saaty,T. L .2008. Relative Measurement and its Generalization in Decision Making: Why Pairwise Comparisons are Central in Mathematics for the Measurement of Intangible Factors-The Analytic Hierarchy/Network Process,Vol102.


• Smith, k .1969.,Environmental Hazards, second Edition, Routledge, London and New York.