برآورد میزان آسیب‌پذیری و تاب‌آوری کاربری‌های شهری در شرایط بحران و تخلیه اضطراری مورد: مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان

الموضوعات : آمایش محیط

مسعود تقوایی ¹ , علی جوزی خمسلویی ²

1 - (استاد گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان)
2 - (دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه اصفهان)

تاريخ الإرسال : 16 الثلاثاء , رمضان, 1440 تاريخ التأكيد : 20 الأحد , شوال, 1440 تاريخ الإصدار : 21 الأحد , شوال, 1443

الکلمات المفتاحية: بحران, مدارس, تاب آوری, آسیب‌پذیری, ناحیه دو آموزشی اصفهان,

ملخص المقالة :

ارزیابی میزان تاب آوری کاربری های شهری و هم چنین بررسی وضعیت آسیب پذیری آنها در بحران‌های احتمالی در برنامه های مدیریت بحران شهری بسیار برجسته بوده و ضرورتی خاص دارد. علاوه بر این، در میان کاربری های شهری، کاربری آموزشی به دلیل اینکه مرکز تجمع نیروهای انسانی بالقوه متخصص در آینده بوده و در اولویت اول امداد و نجات می باشد، اهمیتی فوق العاده دارد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان آسیب پذیری در بحران های احتمالی و هم چنین بهره مندی مدارس ناحیه دو آموزشی کلانشهر اصفهان از شاخص های مدیریتی تأثیرگذار در برنامه ریزی بحران و عملیات تخلیه اضطراری جمعیت است. جامعه آماری پژوهش، تمامی مدارس ناحیه دو آموزشی کلانشهر اصفهان است که این ناحیه در دو منطقه شهری سه و چهار قرار دارند. تعداد مدارس مورد نظر 142 مورد بود که در پنج گروه ابتدایی، راهنمایی، دبیرستان، هنرستان و استثنایی مطالعه شدند. روش تحقیق در پژوهش حاضر، کاربردی، پیمایشی- تحلیلی است. مدارس موجود در منطقه مورد مطالعه با به کارگیری دو گروه شاخص ویژه با عنوان شاخص های بنیادین و شاخص های مدیریتی ارزیابی و بررسی شده اند. شاخص های مذکور به صورت ترکیبی و نوین بوده و ماحصلی از آخرین متدهای کاربردی توسط پژوهشگران و مؤسسات تحقیقی در حوزه مدیریت بحران است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که مدارس ناحیه دو آموزشی اصفهان از لحاظ ساختارهای بنیادین ضعیف بوده و میزان تاب آوری آنها در بحران‌های احتمالی مانند زلزله اندک است. از سوی دیگر، وضعیت مدیریت بحران در این مدارس با استناد به امتیازات و درصدهای بهره مندی در شاخص های مدیریتی نامطلوب بوده و به عبارت بهتر، این مدارس در مدیریت بحران و تخلیه نیز به شدت ضعیف هستند. به طور کلی، وضعیت مدارس مورد مطالعه در حوادث احتمالی با در نظر گرفتن یکپارچه شاخص ها (مجموع شاخص های بنیادین و مدیریتی) نامناسب، آسیب پذیر و بحرانی بوده و نیازمند تقویت زیرساخت ها و رویکردهای مدیریتی است.

المصادر:

 

• اسماعیلی، م، شاهی، س. 1396. بررسی میزان آمادگی برای رویارویی با زمین لرزه در مدارس متوسطه دخترانه استان ایلام (دهلران و مورموری) سال تحصیلی ۹۵-۹۴. فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران،3(7): 67-58.


• امان­پور، س، فیروزی، م، شاه­کرمی، م. 1400. مکان­های ناپایدار شهری در برابر زلزله: مطالعه موردی: بافت فرسوده شهر خرم­آباد، فصلنامه آمایش محیط. 14(54). 75- 98.


• حجازی­زاده، ز، مرادی­خانی، ف، کنعانی­مقدم، ه. 1396. بررسی آسیب­پذیری مدارس بخش مرکزی شهریار در مقابل زلزله. فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، 5(4): 105-91.


• ذکریانی، ل، سپاسی­مقدم، ح و نجفی، م. 1388. ارزشیابی دهمین مانور سراسری زلزله و ایمنی در مدارس کشور از دیدگاه دانش ‌آموزان. فصلنامه امداد و نجات. 3(1). 38-30.


• سرور، ه، کاشانی­اصل، ا. 1395. ارزیابی آسیب­پذیری کالبدی شهر اهر در برابر بحران زلزله. فصلنامه آمایش محیط. 3(34). 87- 108.


• عبدالهی، ع، شرفی، ح، صباحی، ی. 1397. تاب­آوری نهادی و کالبدی- محیطی اجتماعات شهری در جهت کاهش بحران طبیعی زلزله؛ مطالعه موردی: شهر کرمان. فصلنامه آمایش محیط. 11(42). 165- 187.


• عکاشه، ب و مرادی، ف. 1390. بررسی لرزه­خیزی شهرستان شهریار و آسیب­پذیری مدارس منطلقه از دیدگاه زلزله. فصلنامه زمین. 6(19). 162-143.


• مهرآئین، ز و کاظمی، م. 1395. مطالعه آمادگی مدارس متوسطه اول شهر شیراز برای مواجهه با مخاطره زلزله. فصلنامه امداد و نجات. 8(2). 104-92.


• 2009. School-based Emergency Preparedness: a National Analysis and Recommended Protocol, First Publish. AHRQ Press.158 P.


• Bytiyeh, H., Ocal, A, .2016. High school students’ perceptions of earthquake disaster: A comparative study of Lebanon and Turkey. Journal of Disaster Risk Reduction. 20(12). 115-132.


• Cuesta, A .2016. Evacuation modeling trends. First publish. Springer press, 5-7.


• Drayna, P., 2012. Disaster Management and Emergency Preparedness for Children and Youth with Special Health Care Needs, Journal of Disaster management and emergency Preparedness. 6(13). 48-66.


• 2016. Earthquake Safety Activities for Children and Teachers. First Publish. FEMA Press.138P.


• Fry, John., Jane, Binner,. Elementary modeling and behavioral analysis for emergency evacuation using social media, Journal of Operational Research. 25(249). 101–123.


• Gelenbe, E., Fang, W,. 2012. Large Scale Simulation for Human Evacuation and Rescue. Journal of Computers and Mathematics with Applications. 12(64). 3869-3880.


• Gustin, J.2015. Bioterrorism, 3th Edit. Fairmont Press. 104-124.


• Haichao, Ran., Lihua, Sun., Xiaozhi., Gao. 2014. Influences of intelligent evacuation guidance system on crowd evacuation in building fire, Journal of Automation in Construction, 10(41). 78–92.


• Hasegawa, A., Ohira, T,. 2016. Emergency Responses and Health Consequences after the Fukushima Accident; Evacuation and Relocation. Journal of Clinical Oncology. 7(28). 237-244.


• Jiuh Wang, J,. 2016. Study on the context of school-based disaster management. Journal of Disaster Risk Reduction. 5(20). 229-241.


• Liu, CH., Zhanli, M., Zhimin, F,. 2016. Emergency Evacuation Model and Algorithm in the Building with Several Exits. Journal of Procedia Engineering. 5(20), 223-241.


• Murray-Tuite, P.2013. Changes in Evacuation Decisions between Hurricanes Ivan and Katrina, Journal of Transportation Research Board. 7(23). 98–107.


• National Fire Protection Association. 2007. Emergency evacuation planning guide for people with disabilities. Second publish. NFPA Press. 125-131.


• Preston, J.2015. City Evacuations: an interdisciplinary approach, Third edition. Springer press. 72-88.


• Rebmann, T., Elliott, M., and Artman, D,. 2016. Impact of an Education Intervention on Missouri K-12 School Disaster and Biological Event Preparedness. Journal of School Health.18(86). 94-112.


• Tveiten, K. 2012. Building resilience into emergency management, Journal of Safety Science. 25(50).19-38.


• Yuan, , and Huang, Chang,. 2015. Modeling the emergency evacuation of the high rise building based on the control volume model. Journal of Safety Science. 25(73).1-19