تاب‌آوری شهری و مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی، سیل 1398 شهر پلدختر)
الموضوعات : آمایش محیط
صحبت اله بزرگ زاده
1
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
مجید شمس
2
(استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران)
الکلمات المفتاحية: پلدختر, سیلاب, تاب‌آوری, مخاطرات.,
ملخص المقالة :
نگاه جامع و چند جانبه جهت بررسی مخاطرات طبیعی لازمه جوامع امروزی به ویژه مناطق شهری است. این دیدگاه در مورد بلایای طبیعی، حریم گسل، ساختوساز نامقاوم، بافتهای فرسوده، گسترش شهرکها و احداث خانه در دامنهها، عدم رعایت حریم رودخانهها در مناطق شهری و ساختوساز در حریم آن نیازمند بررسی علمی و تخصصی جهت کاهش پیامدها و اثرات سوء مالی و جانی و همچنین برنامه‌ریزی مناسب و کارآمد به منظور مدیریت شهری و منطقه‌ای می‌باشد. از طرفی تاب‌آوری شهری به دنبال پیش بینی، و کاهش اینگونه مخاطرات است. شهر پلدختر واقع در استان لرستان و حوضه سیلابی کشکان به دلایل متعدد طبیعی و انسانی دارای ظرفیت ایجاد سیلاب است. لذا برای جلوگیری از تکرار آن می‌بایست ضمن مطالعات پژوهشی، اقدامات سازه‌ای و مکانیکی مبتنی بر محیط طبیعی و همچنین به مدیریت یکپارچه صحیح و آموزش و مهارت و توجه به ارتباط متقابل زیرساخت‌ها و تجهیزات هنگام بروز سانحه و هماهنگی و همکاری بین بخش‌های عمومی و خصوصی‌ها توجه خاص شود. پژوهش، از نظر هدف کاربردی–توسعه‌ای و از لحاظ نوع روش تحقیق، پژوهش با روش تحلیلی–کتابخانه‌ای می‌باشد.
1- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزاداری استان لرستان. گزارش فیزیو گرافی حوزه کشکان1397.
2- اداره کل منابع طبیعی و آبخیزاداری استان لرستان. گزارش زمین شناسی حوزه کشکان1397.
3- استانداری لرستان1398. مستند سیلاب فروردین 1398.
4- اسلامیان،سید سعید. سبزواری 1399. سیل و تاب‌آوری مطالعه مروری . نشریه حفاظت منابع آب و خاک . سال 12 شماره 1 صص 150-137.
5- امینی، سعید؛ مشهدی، حسن، 1395، منابع نظری مدیریت آسیب پذیری زیر ساخت‌ها، چاپ اول، ص 1362 – 137.
6- چگنی، کوروش وهمکاران، مطالعات نیمه اجمالی خاکشناسی و طبقه‌بندی مناطق پلدختر سال 1398، مؤسسه تحقیقات خاک و آب لرستان
7- حاتمی نژاد، حسین؛ نصرتی هِشی، مرتضی،1395، تاب‌آوری و پایداری در مقابل بلایای طبیعی (چالش برای شهر هیا آینده)، چاپ اول، ص 20
8- حسین زاده. سید رضا. جهادی طرقی 1386.گسترش شهر مشهد بر الگوی زهکشی طبیعی و تشدید سیلاب¬های شهری. پژوهش‌های جغرافیایی. دوره 39 شماره61 صص159-145.
9- رفعیان، مجتبی؛ رضایی؛ عسگری؛ پرهیزگار؛ شایان. 1390. (تبیین مفهومی تاب‌آوری و شاخص سازی آن در مدیریت سوانح اجتماعی محور) فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره15.
10- سپهر،عادل. کاویان 1393. طبقه‌بندی تحمل‌پذیری مناطق شهری کلان‌شهر مشهد به مخاطرات محیطی با استفاده از برنامه‌ریزی خطی تعامل تناوبی. نشریه جغرافیا و محیط جغرافیایی. دوره 3 شماره1صص141-125.
11- صالحی، اسماعیل. رضایی، لاهیجانیان، احسانی.1400. ارزیابی و تحیلی تاب‌آوری کاربری اراضی شهری مطالعه موردی منطقه22 تهران. فصلنامه جغرافیایی سرزمین سال18 شماره71صص 23-24.
12- فرهمند، قاسم. قهرودی، خالدی.1399 سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری مناطق شهری در برابر سیلاب‌های شهری)مطالعه موردی: شهر ارومیه(.فصلنامه محیط جغرافیایی پایدار. سال دوم شماره 3.صص182-162.
13- فرهمندی، هوشنگ و همکاران،1399سنجش تاب‌آوری زیست محیطی در سطح محلات منطقه چهارده شهر تهران، آمایش محیط شماره 48 صص20-1 .
14- کاظمیان، غلامرضا. باقری، شجاعی بررسی میزان حمایت از مفهوم تاب‌آوری شهری در قوانین شهری ایران. اولین کنفرانس ملی شهرسازی، مدیریت شهری و توسعه پایدار دانشگاه علامه طباطبایی 1393 .
15- مختاری مطلق, پیمان. صادقی،بصیرپور 1396نقش برنامه‌ریزی منطقه‌ای در کاهش مخاطرات سیلاب رودخانه زاینده رود. پنجمین کنفرانس جامع مدیریت و مهندسی منابع آب.27 .
16- Richard J.T. Klein , Robert J. Nicholls , Frank Thomalla Resilience to natural hazards: How useful is this concept. Volume 5, Issues 1–2, 2003, Pages 35-45
17- Susan Cutter, Lindsey Barnes, Melissa Berry, Christopher Burton,Elijah Evans, Eric Tate, Jennifer Webb, A place-based model for understanding community resilience to natural disasters Global Environmental Change Volume 18, Issue 4, October 2008, Pages 606-598
18- 18-Thomalla Frank , Richard J.T. Klein, Robert J. Nicholls 2003Resilience to natural hazards: How useful is this concept.Volume, Issues 1–2, 2003, Pages 35-45
19- Mayunga, J.S. (2007) Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A Capital-Based Approach, Department of Landscape Architecture and Urban Planning, Hazard Reduction & Recovery Center, Texas A&M University, Colleg
