بررسی ساخت فعل ماضی در گویش گیلکی شرق گیلان(شهرستان‌های لاهیجان و سیاهکل)

الموضوعات :

شکرالله پورالخاص ¹ (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی)
سیما رضایی ² (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی)
پیام فروغی راد ³ (دانش آموخته دکتری دانشگاه محقق اردبیلی)

تاريخ الإرسال : 17 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1438 تاريخ التأكيد : 24 الثلاثاء , شوال, 1438 تاريخ الإصدار : 04 الأحد , جمادى الأولى, 1439

الکلمات المفتاحية: زمان, گویش گیلکی, فعل ماضی, وجه, نمود,

ملخص المقالة :

فعل، مرکز ثقل جمله است و از این جهت که در مبحث صرف به شکل مستقل می توان به فعل پرداخت، در صرف، بیش از مبحث نحو مورد تأکید است. در این پژوهش، به بررسی ساخت فعل ماضی در گویش گیکلی شرق گیلان (با محوریّت شهرستان های لاهیجان و سیاهکل) پرداخته می شود و تلفّظ و شیوۀ گویش گویشوران این منطقه مورد توجّه است. هدف از انجام این پژوهش، شناخت و توصیف دقیق ساختار فعل ماضی در گویش گیلکی شرق گیلان است؛ لذا تلاش بر این است که در خصوص مباحثی از قبیل ساخت و کارکرد فعل ماضی، شناسه های فعلی، نشانه های نفی، نهی و استمرار در گویش گیلکی شرق گیلان (شهرستان های لاهیجان و سیاهکل) توصیفی دقیق و علمی ارائه شود. به همین منظور، برای ارائۀ مثال، از افعال ساده، پرکاربرد و نزدیک به زبان فارسی استفاده شده است. باید گفت میان گویش گیلکی شرق گیلان (لاهیجان و سیاهکل) و زبان فارسی تفاوت‌هایی از لحاظ وجه و نمود وجود دارد و تفاوت های آوایی و ساختاری و واژگانی بسیاری دیده می شود.

المصادر:

کتاب­ها

1-      ارانسکی، یوسیف،(1378)، زبان­ های ایرانی، ترجمه دکتر علی اشرف صادقی، تهران: سخن.

2-     انوری، حسن، (1384)، دستور زبان فارسی، جلد اول، دانشگاه پیام نور.

3-     خانلری، پرویز،( 1384)، دستور زبان فارسی، چاپ چهاردهم، تهران: انتشارات توس.

4-     سمیعی، احمد،( 1381)، «پیشوندهای فعلی در گویش گیلکی و راه­ های بازشناسی آن‌ها»، مجموعه مقالات نخستین هم‌اندیشی گویش‌شناسی ایران، به کوشش حسن رضائی باغ بیدی، نشر آثار، ص 285- 299.

5-     طبیب‌زاده، امید،( 1385)، ظرفیت فعل و ساخت­های بنیادین جمله در فارسی امروز، تهران: نشر مرکز.

6-     فرشیدورد، خسرو،(1383)، فعل و گروه فعلی و تحوّل آن در زبان فارسی، پژوهش در دستور تاریخی زبان فارسی، تهران: سروش.

7-    __________،( 1388)، دستور مختصر امروز بر پایۀ زبا‌‌‌ن‌شناسی جدید، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.

8-    وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی،( 1383)، دستور زبان فارسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات سمت.

 پایان­ نامه­

- حقیری لیمودهی، مصطفی،( 1371)، بررسی گروه اسمی و گروه فعلی در گویش گیلکی صومعه‌سرا، دانشگاه علامه طباطبایی، به راهنمایی علی­ اشرف صادقی.

مقاله­ ها

1-      ثمره، یدالله،( 1367)، «تحلیل ساختاری فعل در گویش گیلکی کلاردشت»، مجله زبان و ادبیّات فارسی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، صص169-187.

2-     رضایتی، محرم؛ سبز علیپور، جهاندوست،(1387)، «ریشه و ماده فعل در گویش­ های تانی و تالشی و گیلکی»، ادب پژوهی، ش 6 ، صص 111- 132.

3-    _________ و غیوری، معصومه،( 1391)، «نوعی خاص از ماضی نقلی در شاهنامه فردوسی»، فنون ادبی، ش 1،سال چهارم، صص 12-1.

4-     شکری، گیتی، (1379)، «ماضی نقلی در گویش­ های گیلان و مازندران»، نامۀ فرهنگستان، ش 16، ص 59-69.

5-    _________، (1380)، «بررسی برخی تغییرات در افعال مرکّب و اسنادی گویش گیلکی»، مجلۀ فرهنگ، بهار و تابستان 1380 ، صص 159-167.

6-     میرهاشمی جورشری، سیّد حنان، (1391)، «پیشوند فعلی (bv-) در گذشتۀ ساده گیلکی از تکوین تا تصریف»، ادب پژوهی، ش 20، صص111-134.