استعمارستیزی قوم بختیاری با تکیه بر "رستاخیز مسجدسلیمان" از داراب افسربختیاری
الموضوعات :
شبنم حاتم پور
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.)
بیتا بابایی راد
2
(مربی علوم ارتباطات، گروه علوم اجتماعی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)
الکلمات المفتاحية: شعر گویشی, استعمارستیزی, قوم بختیاری, نقد جامعه شناسی,
ملخص المقالة :
در سال ١٢٨٧ کشف نفت و تأسیس اولین چاه خاورمیانه در سرزمین بختیاری نشین مسجدسلیمان زمینۀ حضور بیشتر استعمار انگلیس را در این منطقه فراهم آورد. گرچه عشایر ساده دل بختیاری، در ابتدا به عنوان نیروهای انسانی این تأسیسات مشغول به کار شدند اما با ذکاوت و هوش خود خیلی زود دریافتند که برای اهداف استعمارگران به بیگاری گرفته شده اند. حس تملّک به نفتی که از سرزمین‌های اجدادی آن‌ها می جوشید، عِرق وطن پرستی و عدم وفاداری آنان به حکومت پهلوی و بی‌اعتمادی به استعمارگران را در آنان تقویت می کرد. این مقاله با رویکردی جامعه شناختی به بررسی جنبه های استعمارستیزی در شعر گویشی رستاخیز مسجدسلیمان می پردازد که در میان قوم بختیاری از جمله اشعار محبوب به شمار می رود. نتایج این پژوهش در این موارد خلاصه می شود: انتقاد از حضور استعمار و چپاول نفت از زمین های اجدادی آنان، انتقاد از بی عدالتی کارفرمایان استعمارگر در برخورد با بومیان، انتقاد از نسل خودباخته و انتقاد از حکومت پهلوی.
کتابها
- آبراهامیان، یرواند، (١٣۸٧)، ایران بین دو انقلاب، احمد گل محمدی، محمدابراهیم فتاحی، تهران، نشر نی.
- اوژن بختیاری، ابوالفتح، (بیتا)، تاریخ بختیاری، انتشارات وحید: تهران.
- بابایی، گلعلی و حسین بهزاد، (١٣۸٤)، همپای صاعقه، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، نشر فرهنگی.
- بختیاری، داراب افسر، (١٣٧٣)، دیوان داراب افسر بختیاری، چاپ دوم، تهران، انتشارات هوش و ابتکار.
- بنجامین، س. ج. و، (١٣٦٣)، ایران و ایرانیان، محمدحسین کردبچه، تهران، انتشارات جاویدان.
- سعادت نوری، حسین، (١٣٤٧)، ظلال سلطان، تهران، انتشارات وحید.
- شوستر، مورگان، (١٣۸٦)، اختناق ایران، حسن افشار، تهران، نشر ماهی.
- فاتح، مصطفی، (١٣٥۸)، پنجاه سال نفت ایران، تهران، انتشارات پیام.
- فیلد، هنری، (١٣٤٣)، مردم شناسی ایران، عبدالله فریار، تهران، انتشارات تهران، کتابخانه ابن سینا.
- محمدی، علی، (١٣٧٧)، نقد و نگاهی به سروده های افسر بختیاری، تهران، انتشارات معین.
- میرزایی، غلامرضا، (١٣٧٣)، بختیاری ها و قاجاریه، اصفهان، انتشارات ایل.
- نوردن، هرسان، (١٣٦٣)، زیر آسمان ایران، سیمین سمیعی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
مقالات
- پوربختیار، غفار، (١٣۸٧)، «بختیاریها نفت و دولت انگلیس»، مطالعات تاریخی، شماره٢٢، ص۸٢-٩٧.
- قنبری عدیوی، عباس، (١٣۸٦)، «زبان مردم بختیاری»، کیهان فرهنگی، شماره ٢٥٧، ص ٦٥-٦٧.
- نوریان، سیدمهدی، شبنم حاتمپور، (١٣٩٢)، «بازتابصنعت نفت در سه رمان از نویسندگان زن»، مجلۀ زن و فرهنگ، سال چهارم، شماره ١٦، ص٢٣-٣٦.
_||_