نقش و جایگاه زنان در ترانه‌های بختیاری

الموضوعات :

الیاس قادری ¹ (دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان وادبیات فارسی دانشگاه پیام نور واحد اهواز)
عباس قنبری عدیوی ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد)
مجتبی عبدالهی ³ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی تهران)

تاريخ الإرسال : 17 السبت , جمادى الأولى, 1439 تاريخ التأكيد : 08 الأحد , ذو الحجة, 1439 تاريخ الإصدار : 20 الثلاثاء , ذو القعدة, 1440

الکلمات المفتاحية: زن, بختیاری, ترانه, ادبیّات عامه,

ملخص المقالة :

‌یکی از گونه‌های ادب شفاهی، ترانه است. ترانه ها در فرهنگ و ادبیّات بختیاری کاربرد فراوانی دارند. زنان به عنوان بخشی از جامعۀ انسانی، در شکل گیری آداب و رسوم و فرهنگ هر قوم و ملت، نقش بسزایی دارند. نقش زنان در نوع ادبی ترانه، بسیار برجسته و دارای اهمیّت است. در این پژوهش، به بررسی نقش و جایگاه زن در ادبیّات شفاهی به ویژه ترانه‌های بختیاری پرداخته شده است. در این خصوص، ترانه‌ها به هفت دسته تقسیم شدند. پس از آن، به بررسی نقش زنان و تجزیه و تحلیل ترانه‌ها بر مدار تعیین جایگاه و نقش زن در آن‌ها پرداخته شده است. در این پژوهش، درمی یابیم که زن بختیاری در بسیاری از موارد، خود سازنده، گوینده و سرایندۀ ترانه‌هاست و در بیشتر مراحل زندگی و کارهای روزمرۀ خود از آن‌ها بهره می برد. نمونه‌های اندکی از ترانه‌ها هم که ساخته و پرداختۀ زنان نیست، در وصف آنان است.

المصادر:

کتاب‌ها

-        احمدپناهی، محمد.(1383)، ترانه و ترانه­سرایی در ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات سروش.

-        افشار سیستانی، ایرج. (1367)، مقدمه‌ای بر شناخت ایل‌ها، چادرنشینان و طوایف عشایری ایران، تهران: نشر مؤلف.

-        پوره، کاظم.( 1381)، موسیقی و ترانه‌های بختیاری. تهران: نشر آنزان.

-        رستگار فسایی، منصور.(1380)، انواع شعر فارسی، چاپ دوم، شیراز: انتشارات نوید.

-        سرلک، رضا.( 1381)،  واژه­نامۀ گویش بختیاری چهارلنگ، تهران: نشر آثار.

-        سرلک، رضا. (1385)، آداب و رسوم و فرهنگ عامه­ی ایل بختیاری چهارلنگ، تهران: انتشارات طهوری.

-        فروتن، فریبرز. (1383)، گنجینۀ مثل‌های بختیاری، اهواز: انتشارات صمد.

-        فقیری، ابوالقاسم.(1385)، سیری در ترانه‌های محلی با تکیه بر گوشه‌هایی از ترانه‌های فارسی، شیراز: نشر نوید شیراز.

-        قنبری عدیوی، عباس. (1385)، گفت و لُفت، شهرکرد: نشر مرید.

-        قنبری عدیوی، عباس. (1390)، جستاری در فرهنگ و هنر بختیاری، شهرکرد: نشر نیوشه.

-        قیاسی، وهاب. (1395)، پژوهشی اجمالی در ادبیات عامۀ ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات اطلاعات.

-         محجوب، محمدجعفر.(1387)، ادبیات عامیانۀ ایران(مجموعه مقالات دربارۀ افسانه‌ها و آداب و رسوم مردم ایران)، به کوشش حسن ذوالفقاری، چاپ چهارم، تهران: نشر چشمه.

-        مددی، حسین.(1386)، نماد در فرهنگ بختیاری، اهواز: انتشارات مهزیار.

-        میرزایی دره شویی، غلامرضا. (1373)، بختیاری‌ها و قاجاریه، شهرکرد: انتشارات ایل.

-        هدایت، صادق. (1383)، فرهنگ عامیانۀ مردم ایران، گردآورنده جهانگیر هدایت، چاپ پنجم، تهران: نشر چشمه.

مجلات

-  حسین ­پور، علی.( 1386)،  انعکاس کار و تلاش زنان بختیاری در ترانه ­های عامیانه و کودکانه، فصلنامۀ عشایری ذخایر انقلاب، سال دهم، شمارۀ 1و ،2 شمارۀ پیاپی 53 و 54.

منابع صوتی

-  علاءالدین، بهمن(مسعود بختیاری)، 1372، ترانۀ هیاری(کاست تاراز)، به کوشش منصور قنادپور، تهیه و ضبط: شرکت آواز جنوب.