بررسی ساختار و محتوای غزل «بلالی باش» از شهریار
الموضوعات :
خدابخش اسداللهی
1
(استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)
ایمان مهری بیگدیلو
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد پارس آباد مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، پارس آباد مغان، ایران.)
الکلمات المفتاحية: ساختار, غزل, شهریار, محتوا, بلالی باش,
ملخص المقالة :
شهریار شاعر بزرگ معاصر ایران و صاحب مکتب ادبی است که اشعار زیادی هم به زبان ترکی آذربایجانی دارد. بلالی‌باش (سرِ پربلا) در واقع داستانی در قالب شعر است. وی در این غزل وجوه مختلفی از هنر سخن‌سرایی را به سبک و سیاق مینی‌مالیسم به نمایش می‌گذارد. شهریار با ترکیب دو هنر داستان‌پردازی و شاعری، عناصر داستانی، صور خیال و انواع صنایع ادبی را در یک غزل هفده بیتی که در قالب مناظره‌ای سهل و ممتنع بین خود شاعر و همسر جوانش سروده شده، به کار می‌بندد و با ترسیم جلوة زیبای روستا و زندگی اصیل و سنّتی به بیان مضامین مختلف اجتماعی، اخلاقی و فلسفی از جمله معیارهای ازدواج، جبر و اختیار، تقابل و تضاد، رعایت حدّ و اندازه، دشواری‌های حیات و... می‌پردازد. او با نکوهش آسیب‌هایی چون اعتیاد، دروغ، سخن‌چینی، طلاق و... مخاطب را به عشق، عادت کردن به پوزش، اعتدال و رعایت اندازه، صداقت و... فرا می‌خواند. در مقالۀ حاضر، برخی نکته‌های زبانی مربوط به غزل نیز بررسی شده است.
- قرآن کریم، ترجمۀ مهدی الهی قمشهای.
- انجوی شیرازی، سیّد ابوالقاسم(1371)، گذری و نظری در فرهنگ مردم، تهران: اسپرک.
- بینیاز، فتح الله(1392)، درآمدی بر داستان نویسی و روایت شناسی، چاپ سوّم، تهران: انتشارات افراز.
- حقوقی، محمّد(1355)، ادبیات معاصر (شعر)، سال سوّم آموزش متوسّطۀ عمومی، تهران: سازمان کتابهای درسی ایران.
- داد، سیما(1371)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: چاپ مروارید.
- سلیمانی، محسن (1372)، واژگان ادبیات داستانی، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
- شفیعی کدکنی، محمّد رضا(1379)، موسیقی شعر، چاپ ششم، تهران: آگاه.
- علیزاده، جمشید (1374)، به همین سادگی و زیبایی، تهران: نشر مرکز.
- غنیمی هلال، محمّد(1373)، ادبیات تطبیقی، ترجمه و تحشیه و تعلیق از دکتر سیّد مرتضی آیتالله زاده شیرازی، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- میرصادقی، جمال(1377)، واژهنامۀ هنر داستاننویسی، تهران: مهناز.
- میرصادقی، جمال(1385)، عناصر داستان، تهران: نشر سخن.
- وحیدیان کامیار، تقی(1386)، وزن و قافیۀ شعر فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- یاحقی، محمد جعفر(1385)، جویبار لحظهها، چاپ هشتم، تهران: جامی.
- اوستا، مهرداد(1363)، «شهریار و شیوۀ سخن او»، کیهان فرهنگی، سال اوّل، ش 2، صص11-14.
- بیگدلی، غلامحسین(1345)، «ویژگیهای هنری شهریار»، نشریّۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 18، ش 3، صص319-334.
- ترجانیزاده، احمد(1337)، «چهرههای روشن و دلگشا»، نشریّۀ دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تبریز، سال 16، ش 24، صص 37- 42.
- ثروت، منصور(1387)، «عشق و شهریار»، تاریخ ادبیات، ش 3، صص33- 45.
- حیدری، رسول، نصر اصفهانی، محمّدرضا(1392)، «تأویلهای علمی شهریار از دین»، نشریّۀ ادب و زبان دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال16، ش34، صص177- 199.
- خدیور، هادی و کاظمیمرام، سهیلا(1391)، «تأثیرپذیری شهریار از حافظ»، مجلّۀ علمی- پژوهشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی فسا، سال3، ش2، صص59 - 80.
- دستغیب، عبدالعلی(1339)، «محمد حسین شهریار»، پیام نوین، سال 3، ش 5 (پیاپی 29)، صص 1 - 22.
- رمضانی، مهدی؛ طایفی، شیرزاد(1395)، «بازخوانی تحلیلی سوگوارههای ترکی شهریار»، فصلنامۀ ادبیات و زبانهای محلی ایران زمین، ش 13، پاییز، صص 23- 43.
- گوهرین، کاوه(1377)، «آیندۀ رمان و شتاب زمان»، آدینه، ش 132و 133، صص57- 63.
- مبارک، وحید، نوری، مظفّر(1394)، «شاهنامه و داستانک، بررسی تطبیقی داستانهای بهرام و لنبک آبکش و که و مه با قالب داستانی مینیمال»، فصلنامۀ پژوهش های ادبی و بلاغی، سال3، ش3، صص121 - 134.
- مشیری، فریدون(1354)، «شهریار غزلسرای شهیر معاصر»، مجلۀ تماشا، سال پنجم، ش 216.
- مصدق، حمید(1367)، «ویژگیهای شعر شهریار»، آدینه، ش 27، صص 6- 7.
- نوروزی، یعقوب(1389)، «در شهر خیال شهریار»، بهار ادب، سال3، ش4، صص123- 141.
- نیکوبخت، ناصر(1388)، «مولوی و حلّ معمّای جبر و اختیار در مکتب عشق»، فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال5، ش 15، صص 157- 186.
https://www.aftabir.com
_||_