طبقه‌بندی موضوعی چیستان‌های لای‌زنگانِ داراب بر اساس ژرف‌ساخت
الموضوعات :
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
الکلمات المفتاحية: چیستان, طبقه بندی, گویش لای زنگانی,
ملخص المقالة :
لای زنگان روستایی کوهستانی با آب و هوایی نیمه سردسیری، از توابع داراب استان فارس است. گویشوران این روستا به گویشی نیمه لری سخن می گویند. نگارنده در جستار پیش رو به صورت میدانی از راه مصاحبه و گفت وگو با گویشوران این خطه، به گردآوری و ثبت و ضبط برخی چیستان های لای‌زنگانی پرداخته، سپس آن ها را با توجه به ژرف ساخت شان، طبقه بندیِ موضوعی کرده است.این جستار نتایج بسیاری در پی داشت؛ به عنوان مثال: 1- اغلب چیستان های این روستا دربرگیرندۀ علوم و معارف بشری است که هدف غایی در آن ها تعلیم و آموزش به نوجوان ها و جوانان است. از میان این گروه از چیستان ها به آموزش مسایل دینی توجه بیش تری شده است. 2-با توجه به موقعیت جغرافیایی و فرهنگ مردم این روستا، در بسیاری از چیستان های این گویش، عناصر بومی این روستا بسیار پویاست. 3-چیستان های منظومی که در این گویش به کار می روند از سایر گویش ها و لهجه ها به این گویش راه یافته اند. 4-ساختار و چینش واژه ها در برخی از چیستان های این روستا به گونه ای است که در نگاه اول توهین و ناسزا به نظر می رسند اما با آشکار شدن پاسخ، این گمان برطرف می‌شود.
کتابها
- بذرافکن، جلال.(1389)، فرهنگ مردم داریون، شیراز: آوند اندیشه و بنیاد فارس شناسی
- تمیم داری، احمد. (1390)، فرهنگ عامه، چاپ پنچم، تهران: مهکامه.
- حسینی فسائی، میرزاحسن. (1384)، فارس نامۀ ناصری، به تصحیح و تحشیه دکتر منصور رستگار فسائی، تهران: موسسه انتشارات امیر کبیر.
- ذوالفقاری، حسن.(1396)، زبان و ادبیات عامۀ ایران، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاه ها (سمت).
- رنجبر، حسن و باقری، علیرضا. (1395)، اگر آفتاب بتابد: گزیدهای از اشعار محمدحسن باقری (غلمل)، حسن رنجبر و علیرضا باقری، استهبان: ستهبان.
- رنجبر، حسن. (1398)، عشق: دریچه ای به خیال، شیراز: نوید شیراز.
- ساروخانی، باقر. (1370)، درآمدی بر دایرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
- سلامی، عبدالنبی. (1390)، گنجینۀ گویش شناسی فارس، دفتر ششم، تهران: نشر ناشر.
- شمس قیس رازی، محمد. (1360)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، تصحیح محمد بن عبدالوهاب قزوینی، چاپ سوم، تهران: زوار.
- شمیسا، سیروس. (1389)، انواع ادبی، تهران: میترا.
- طاهری بویراحمدی، سیمین. (1384)، فرهنگ عامیانه مردم منطقه کهگیلویه و بویراحمد، جلد اول، تهران: ساورز.
- یاوری، حسین و عابدینی مقانکی، بهاره. (1388)، فرهنگ عامه 2، تهران: آذر.
مجلات
- امیدسالار، محمود. (1365)، «اصطلاحات فرهنگ مردم در زبان فارسی»، فصلنامۀ فرهنگ مردم: سال نهم.
- دانایی، فاطمه. (1391)، «چیستان در فرهنگ عامیانۀ یزد»، فرهنگ یزد، سال سیزدهم، شمارۀ 44 و 45، صص 51 - 67.
- ذوالفقاری، حسن.(1392)، «ریخت شناسی چیستان های منظوم محلی»، دوفصلنامۀ فرهنگ و ادب عامه، دورۀ یک، شمارۀ یک، صص 93 - 118.
- رنجبر، حسن. (1394)، «کارکردهای پیشوند «وا» در افعال لای زنگانی و تأثیر آن در صرف فعل»، دومین همایش ملی ادب محلی و محلی سرایان ایران زمین.
- رنجبر، حسن و حیدری، حسن.(1394)، «معرفی و بررسی گزیدهای از صوتها و آواها در گویش لای زنگانی»، اولین همایش ملی بررسی فرهنگ و ادبیات بومی ایران زمین.
- صیادکوه، اکبر و رنجبر، حسن.(1392)، «واژه ها و اصطلاحات کم کاربرد باغداری در لای زنگان فارس»، فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین، سال سوم، شمارۀ دوم، ص101.
- نمیرانیان، کتایون و رنجبر، حسن و حیدری، حسن.(1394)، «واژه ها و اصطلاحات دامداری در گویش لای زنگانی»، دومین همایش ملی ادب محلی و محلی سرایان ایران زمین.
