بررسی رده‌شناختی ساخت‌های سببی در ترکی آذری بر اساس الگوی رده‌شناسی کامری

الموضوعات :

پریا رزمدیده ¹ (استادیار گروه زبان‌شناسی و مطالعات ترجمه دانشگاه ولی‌عصر (عج) رفسنجان، ایران.)
واحد یلچی ² (دانش آموختۀ کارشناسی ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 29 الأربعاء , صفر, 1440 تاريخ التأكيد : 30 الخميس , جمادى الثانية, 1440 تاريخ الإصدار : 24 الأربعاء , صفر, 1441

الکلمات المفتاحية: ساخت سببی, سببی مضاعف, ترکی آذری, الگوی رده شناختی کامری,

ملخص المقالة :

سببی‌ها جزء جهانی‌های ذهن هستند و همواره در همۀ زبان‌ها خود را نمایان می‌سازند. از میان ابزارهای متعدد موجود در زبان‌ها برای بیان مفهوم سببیّت، ساخت سببی ساخت‌واژی، واژگانی و تحلیلی در تمام زبان‌ها مشترک هستند. البته بسامد و میزان وقوع هر یک از این ساختارها از زبانی به زبان دیگر متفاوت است. هدف پژوهش حاضر توصیف و تحلیل انواع ساخت‌های سببی در ترکی آذری بر اساس الگوی رده‌شناختی کامری (1989) است و این‌که زبان ترکی آذری از چه ابزارهایی برای بیان مفهوم سببیّت استفاده می‌کند. گونۀ زبانی مورد بررسی در این پژوهش در منطقۀ شمال غرب ایران در استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تکلم می‌شود. در جمع‌آوری داده‌ها عمدتاً از روش کتابخانه‌ای و در صورت نیاز به داده‌های بیشتر از مصاحبه با ده گویشور (5 مرد و 5 زن) در رده‌های سنی 45 الی 80 سال از بی‌سواد تا تحصیل‌کرده استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد با توجه به دیدگاه‌های رده‌شناختی غالب می‌توان گفت در زبان ترکی آذری علاوه بر استفاده از انواع سببی‌های ساخت‌واژی، واژگانی، تحلیلی، همکردی، گفتمانی و ساخت‌های سببی مرکب، ساخت سببی ساخت‌واژی به دلیل ویژگی پیوندی بودن زبان ترکی بسیار زایاتر از انواع دیگر است و به طور بالقوه با افزودن وند سببی‌ساز می‌توان هر محمول غیرسببی را به محمول سببی تبدیل نمود.

المصادر:

کتاب‌ها

- خوش ­باطن، حسین (1385)، مطالعۀ ساختار نحوی زبان ترکی از دیدگاه رده ­شناسی، تبریز: نشر سهیل.

- ذوالفقاری، حسن(1390)، راهنمای درست­ نویسی و ویراستاری، چاپ دوم، تهران: نشر علم.

پایان‌نامه‌ها

- بهرامی­ خورشید، سحر(1384)، «ساخت­ های سببی در زبان فارسی، رویکردی شناختی»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

- قلی‌زاده، اکبر (1385)، «ساخت موضوعی گروه فعلی زبان ترکی آذری براساس نحو ایکس تیره»، پایان­ نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

- معزی­پور، فرهاد (1388)، «بررسی ساخت اسنادی­ ساز در زبان فارسی بر پایۀ دستور نقش و ارجاع»، پایان ­نامۀ کارشناسی ارشد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

مقالات

- آهنگر، عباسعلی(1387)، «تحلیل پوسته­ای گروه فعلی در زبان فارسی بر پایۀ برنامۀ کمینه ­گرا»، مجلۀ زبان و زبان‌شناسی، دورۀ چهارم، شمارۀ اول، بهار و تابستان،صص 1-26.

- دبیرمقدم، محمد (1388)، «ساخت­ های سببی در زبان فارسی»، مجموعه مقالات پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی، چاپ دوم: مرکز نشر دانشگاهی ،صص 12-75.

منابع لاتین

- Comrie, Bernard, (1989), Language Universals and Linguistic Typology, Oxford: Blackwell Publishers. Second Edition.

- ............................, (1992), language Universal and Linguistic Typology: syntax and morphology, England: Blackwell Press.

- Dehghani, Yavar, (2000), A grammar of Iranian Azari, Lincom Europa, Germany.

- Goksel, Asli & Kerslake, Celia, (2005), Turkish a Comprehensive Grammar, London and New York: Routledge.

- Shibatani, Masayoshi. (ed.), (2001), The grammar of causation and interpersonal manipulation, Amsterdam and Philadelphia: John Benjamins.

- Smith, Carlott, (1997). The Parameter of Aspect, 2^th. Edn, Dordecht: Reidel.

- Van Valin, Robert. D. Ji. & Lapolla, Randy J, (1997), Syntax: Structure. Meaning and Function, Cambridge University Press.

- Vendler, Zeno, (1967), Linguistics in Philosophy, Ithaca: Cornell University Press.

- Whaley, Lindsay. J, (1997), Introduction to Typology. The Unity and Diversity of Language, Thousand Oaks: Sage Publication.

- Dehghani, Yavar, (1999), "Causative Constructions in Persian and Azeri". from Ph.D. thesis.

- Nabifar, Nesa & Hadidi Tamjid, Nasrin, (2010), "Similarities and Differences between Lexical and Complex Causatives in Azeri Turkish", American Journal of Scientific Research, 60: 75 – 88.