جلوه‌های عامیانۀ نوستالژی اجتماعی در شعر لری استان کهگیلویه و بویراحمد

الموضوعات :

مینا خوبانی ¹ , محمد هادی خالق زاده ² , محمد رضا معصومی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.

تاريخ الإرسال : 12 الأحد , محرم, 1445 تاريخ التأكيد : 17 الأربعاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 13 الخميس , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: شعر لری, فرهنگ عامیانه, نوستالژی, کهگیلویه و بویراحمد.,

ملخص المقالة :

شعر لری استان کهگیلویه و بویراحمد از گذشته در قالب‌های یاریار، دی‌بلال، سِرو و شَروه نمود داشته است. موضوع این اشعار، عمدتاً عشق به زادگاه و زن، ستایش طبیعت، نعمت‌های خدادادی، شرح حماسه و جنگ‌های محلی بوده است. یکی از درون‌مایه‌هایی که در شعری لری این خطه بسامد زیادی داشته، نوستالژی است. به موازات توسعۀ منطقه، تعداد عشایر به حداقّل ممکن رسیده و فضای روستاها دچار تغییرات اساسی شده است و هر روز تمایل به شهرنشینی بیشتر می‌شود. در این میان، شعر دست‌مایه‌ای شده است تا انسان امروزی به کمک آن به بیان دلتنگی‌ها و حسرت بازگشت به گذشته و تکرار تجربۀ زیست عشایری، روستایی و یادآوری سنت‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها بپردازد. شعر لری امروز استان، عرصۀ تداعی خاطرات شیرین زندگی در جوار کوه، دشت، چشمه و آبشارهاست. این نوع میل به یادآوری گذشته و آرزوی تکرار تجارب دیرین؛ یعنی نوستالژی، به دو گونۀ اجتماعی و فردی تقسیم می‌شود. در پژوهش حاضر که به صورت میدانی و کتابخانه‌ای انجام شده، عوامل و وجوه مختلف نوستالژی اجتماعی در شعر لری استان بررسی و با ارائۀ نمونه‌هایی از اشعار شاعران استان از جمله: حسن بهرامی، رسول سنایی، شاهرخ موسویان و فریدون داوری تحلیل شده است. یادآوری آواها و رایحه‌ها، آداب، رسوم عامیانه و سنت‌ها، دلتنگی برای شب‌نشینی‌ها و به دست گرفتن تفنگ، برپا کردن خیمۀ عشایری، شکایت از شهرنشینی و تغییر محیط زندگی روستایی از جملۀ این عوامل‌اند.

المصادر:

- افسر، ماشاءاللّه (1396). چتر افتو: گزیده اشعار شاعران کهگیلویه و بویراحمد. تهران: سورۀ مهر.
- بهرامی، حسن (1392). ساجمه باران: گزینۀ غزل بومی کهگیلویه و بویراحمد. سی‌سخت: فرهنگ مانا.
- بهرامی، حسن(1398). تو را قوچ کوهی نفس می‌کشد: گردآوری، تصحیح و تحلیل یاریارهای کهگیلویه و بویراحمد از آغاز تا امروز. تهران: آناپنا.
- بهرامی، حسن(1395). خیش گا: دوبیتی‌های لری. یاسوج: رزبار.
- بهرامی، حسن، و فاموری، مهدی (1390). مرثیه در یاریارها. مجموعه مقالات همایش ملی ادب محلی و محلی سرایان ایران زمین، یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج، صص146-162.
- باطنی، محمد رضا(1385). فرهنگ معاصر پویا: انگلیسی- فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
- جاودان، بهرام(1396). جامعه‌شناسی ایل بویراحمد. یاسوج: چویل.
- جبارنژاد، حسن‌قلی(1377). جستاری در شعر و شاعری ایل بزرگ بویراحمد. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه یزد.
- جعفری، محمّد جعفر(1388). عرف و عادت در کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: چویل.
- حسینیان، حمید(1397). تِشک اَفتو: مجموعه اشعار برگزیدۀ جشنوارۀ شعر محلی. تهران: آناپنا.
- حسینی بویراحمدی، سید ابوالحسن(1381). فرهنگ لغات و اصطلاحات لری. یاسوج: فاطمیه.
- حسینی، ساعد(1381). بخشی از شعر، موسیقی و ادبیات شفاهی استان کهگیلویه و بویراحمد. یاسوج: فاطمیه.
- داوری، فریدون(1380). ایل احساس. یاسوج: چویل.
- شریفیان، مهدی، و تیموری، شریف(1385). بررسی فرایند نوستالژی در شعر معاصر فارسی(براساس اشعار نیمایوشیچ و مهدی اخوان ثالث). کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، 7(12)، 62-33. doi:10.29252/KAVOSH.2006.2337
- صفار حیدری، سعید، و صفارحیدری، حجت(1398). خوانشی جامعه‌شناسانه از نوستالژی در مدرنیسم ادبی (با تأکید بر آرای زیمل، وبر و لوکاچ). مکتب‌های ادبی، 3(9)، 136-114. doi:10.22080/RJLS.2019.16651.1028
- طایی سمیرمی، حاتم ، تجلی اردکانی، اطهر، و علیزاده، علی(1399). نوستالژی دوران حماسی در شعر بختیاری. ادبیات و زبان‌های محلی ایران‌زمین، 10(3)، 129-111. doi: 10.30495/IRLL.2020.677878
- عباسی، محمود، و فولادی، یعقوب(1392). بررسی نوستالژی در شعر منوچهر آتشی. ادبیات پارسی معاصر، 3(2)، 43-74.
- عباسی، موسی، سنایی، رسول(1385). کله پاچۀ عروسی: گزیده شعرهای طنز بومی. تهران: سورۀ مهر.
- کریمی، روح‌الله، رضایی، حمید، درودگریان، فرهاد(1399). نوستالژی در شعر برزگری، یکی از گونه‌های شعر عامۀ بختیاری. فرهنگ و ادبیات عامه، 8(36)، 311-287.20.101.1.23454466.1399.8.36.1.6 doi:
- مجیدی کرایی، نورمحمّد(1393). یادوارۀ نظام سنتی ایلات کهگیلویه و بویراحمد. سی‌سخت: فرهنگ مانا.
- موسویان، شاهرخ(1380). کُه دنا. تهران: نقش جهان.
- موسویان، شاهرخ، و خائفی، عباس(1385). پژوهش اجتماعی در شعر لری. کاوش‌نامۀ زبان و ادبیات فارسی، 7(13)، 176-149. doi:10.29252/KAVOSH.2007.2360
- نظری، جلیل، و پیروزه، علی(1395). بازتاب گیاهان و درختان در شعر محلّی کهگیلویه و بویراحمد. ادبیات و زبان‌های محلی ایران زمین، 6(3)، 122-95. 20.1001.1.2345217.1395.6.2.6.6 doi:
- یوسفی، جعفر(1389). قوم لر. تهران: امیرکبیر.